Vì sao dơi trở thành vật chủ lý tưởng cho virus gây dịch bệnh?
CTV Mai Trang/VOV.VN (biên dịch)
Theo Reuters|03/03/2021, 19:15
Dựa trên những phát hiện về nguồn gốc gây bệnh từ động vật sang người của virus SARS-CoV-2 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Reuters đã đưa ra những lý do tại sao dơi lại trở thành vật chủ lý tưởng cho các loại virus gây bệnh.
Các nhà khoa học cho rằng, tỷ lệ các bệnh truyền nhiễm mới có thể tăng nhanh, đặc biệt ở các nước đang phát triển, nơi sự tương tác giữa con người và động vật diễn ra ngày càng nhiều.
Những thay đổi trong môi trường đang khiến các loài động vật phải tìm môi trường sống mới, cho phép chúng trộn lẫn với các loài khác hoặc vật chủ tiềm năng.
Những thay đổi đó, kết hợp với sự tương tác nhiều hơn của con người với động vật khi con người khám phá trong rừng đã làm tăng cơ hội xuất hiện của những loại virus độc hại.
Đối với kiểu lan truyền virus này, mầm bệnh ở một loài động vật có thể lây nhiễm sang loài khác và có khả năng gây ra một căn bệnh mới, điều dường như đã xảy ra ở Trung Quốc với virus SARS-CoV-2 gây ra dịch Covid-19.
Các căn bệnh do động vật gây ra, do mầm bệnh lây lan giữa động vật và người, có thể là vấn đề khó giải quyết vì hệ thống miễn dịch của con người chưa phát triển để chống lại kiểu lây nhiễm này.
Vật chủ thường không xuất hiện triệu chứng mặc dù mang mầm bệnh do vật chủ và mầm bệnh thường thích nghi tốt với nhau. Tuy nhiên, khi những mầm bệnh này, chẳng hạn như virus, vi khuẩn hoặc vi sinh vật gây bệnh, lan truyền từ động vật sang con người thì tác động có thể rất tàn khốc.
Mọi sự tập trung một lần nữa dồn về loài dơi khi chúng được cho là vật chủ ban đầu của virus SARS-CoV-2 gây ra đại dịch Covid-19. Các nghiên cứu về sinh học phân tử đã chứng minh rằng, dơi là “nơi ẩn náu” tự nhiên cho nhiều loại virus, trong đó một số loại đã khiến bùng phát dịch bệnh.
Nhiều loại virus từng gây chết người có nguồn gốc từ loài dơi, bao gồm cả đợt bùng phát dịch Ebola ở Tây Phi. Nipah, loại virus cũng do dơi làm vật chủ, đã gây ra các đợt bùng phát dịch bệnh trên khắp Đông Nam Á và có “khả năng gây dịch bệnh nghiêm trọng”, theo các chuyên gia y tế toàn cầu và bệnh truyền nhiễm.
Họ của virus SARS-CoV-2 cũng gây ra các bệnh như Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) và Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS). Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng, SARS và MERS là do virus có nguồn gốc từ dơi gây ra với các động vật khác đóng vai trò là vật chủ trung gian.
Lý do dơi là vật chủ lý tưởng cho virus gây dịch bệnh
Theo Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), dơi là thuộc nhóm động vật có vú biết bay, với hơn 1.300 loài thuộc 20 họ. Chúng chiếm khoảng 20% tổng số các loài động vật có vú và có mặt ở khắp nơi trên thế giới, ngoại trừ Bắc Cực, Nam Cực và một vài hòn đảo trên đại dương.
Dơi xuất hiện lần đầu tiên trong hồ sơ hóa thạch khoảng 50 triệu năm trước và đại diện cho nhóm động vật có xương sống biết bay thứ ba trong lịch sử Trái đất, sau loài bò sát biết bay là thằn lằn có cánh và chim.
Nhóm động vật khác duy nhất có thể chứa nhiều virus hơn là loài gặm nhấm, nhóm động vật có vú đa dạng nhất. Có khoảng 2.300 loài gặm nhấm thuộc 33 họ, chiếm khoảng 40% tổng số động vật có vú. Các loài gặm nhấm được cho là nhóm động vật chứa nhiều virus hơn nhưng dơi là loài chứa nhiều virus hơn.
Sự đa dạng của cả hai nhóm động vật đã được các nhà khoa học coi là một cơ chế có thể thúc đẩy sự đa dạng của virus do số lượng loài lớn hơn có thể tạo ra nhiều môi trường thích hợp hơn cho virus.
Một số loài dơi đậu trong rừng trong khi những loài khác sinh sống trong hang động. Hầu hết các loài dơi ăn côn trùng như bọ cánh cứng, bướm đêm và muỗi. Một số loài dơi ăn trái cây, mật hoa, hạt và phấn hoa trong khi những loài khác ăn các động vật nhỏ như chim, cá, ếch và thằn lằn.
Loài dơi nhỏ nhất là dơi mũi heo Kitti dài khoảng 3cm và loài dơi lớn nhất là dơi quạ, có thể dài đến khoảng 45cm.
Dưới đây là một số yếu tố lý giải tại sao dơi trở thành vật chủ lý tưởng cho virus gây bệnh.
Tuổi thọ
Ngoài sự đa dạng về loài, những đặc điểm khác khiến dơi thích hợp làm vật chủ của virus bao gồm kích thước và tuổi thọ của chúng.
Dơi có tuổi thọ tương đối dài so với kích thước cơ thể, điều này có thể khiến virus dễ dàng tồn tại vì các bệnh nhiễm trùng mạn tính thường phổ biến hơn.
Di cư & ngủ đông
Khi các loài dơi với số lượng lớn di cư hoặc ngủ đông, điều này làm tăng khả năng tiếp xúc với mầm bệnh. Bên cạnh đó, các thành viên của một số loài dơi thường sống cùng nhau trong một cộng đồng lớn với các đàn gần nhau ở các địa điểm như hang động.
Là loài động vật biết bay
Dơi là loài động vật có vú duy nhất có khả năng bay. Để có thể bay, dơi thường xuyên trao đổi chất và trao đổi năng lượng. Điều này khiến nhiệt độ cơ thể của dơi tăng cao, tương tự như triệu chứng sốt ở người xảy ra trong quá trình phản ứng miễn dịch. Điều này có nghĩa là một số loại virus mà dơi làm vật chủ đã thích nghi để có thể chịu được nhiệt độ cao hơn.
VOV.VN - Các nhà nghiên cứu ở Campuchia và Thái Lan gần đây phát hiện một loại virus corona ở loài dơi móng ngựa có liên quan mật thiết với viruss SARS-CoV-2 gây ra đại dịch Covid-19.
Dơi đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái
Theo Reuters, loài dơi mang lại nhiều lợi ích cho hệ sinh thái. Một số loài dơi đóng vai trò quan trọng như thụ phấn cho cây và phân tán hạt giống. Dơi có thể thụ phấn cho hơn 500 loài thực vật bao gồm bơ, chuối, chà là và xoài.
Ở Đông Nam Á, sầu riêng, một loại cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao, chỉ có thể thụ phấn hiệu quả nhờ dơi ăn quả lưỡi dài. Một số loài dơi đóng vai trò quan trọng trong việc phân tán hạt giống và phục hồi rừng.
Dơi ăn côn trùng cũng đóng vai trò kiểm soát sinh học tự nhiên đối với côn trùng khi chúng có thể tiêu thụ hàng triệu con côn trùng vào ban đêm, bao gồm cả một số loài gây hại cho cây trồng.
Bảo tồn loài dơi
Hơn 200 loài dơi (chiếm khoảng 15%) ở 60 quốc gia được cho là có nguy cơ bị tuyệt chủng và hơn 20 loài đang rơi vào tình trạng nguy cấp. Ngoài ra, có 8 loài dơi được ghi nhận là đã tuyệt chủng. Sự suy giảm của loài dơi không phải là vấn đề của riêng khu vực nào mà là vấn đề trên toàn cầu.
Có gần 250 loài dơi được phân loại là loài thiếu dữ liệu (nhóm này có hoặc không đạt các tiêu chí như loài nguy cấp, loài sắp bị đe dọa-ND), chiếm khoảng 19%, một tỷ lệ khá cao khi so sánh với các loài động vật có vú khác (chiếm khoảng 13%) hoặc chim (1%). Điều này cho thấy, vẫn còn nhiều loài dơi chưa được biết đến để có thể đánh giá tình trạng của chúng.
Các mối đe dọa như mất môi trường sống, biến đổi khí hậu và buôn bán động vật hoang dã là những yếu tố dẫn đến tình trạng mất đa dạng sinh học. Chẳng hạn, hàng chục nghìn con dơi quạ ở Australia và Nam Á đã chết vì những đợt nắng nóng khắc nghiệt./.
Bình luận của bạn đã được gửi và sẽ hiển thị sau khi được duyệt bởi ban biên tập.
Ban biên tập giữ quyền biên tập nội dung bình luận để phù hợp với qui định nội dung của Báo.
Hôm nay, tại thành phố Điện Biên Phủ, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam - Quốc hội - Chủ tịch nước - Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và tỉnh Điện Biên tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024).
Truyền thông và học giả quốc tế những ngày qua đã có nhiều bài viết về Chiến thắng Điện Biên Phủ. 70 năm đã trôi qua nhưng tầm vóc vĩ đại và ý nghĩa lịch sử của Chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn là nguồn cổ vũ lớn lao cho nhân dân ta và các dân tộc yêu chuộng hòa bình trên thế giới.
Phiên đối thoại về Báo cáo quốc gia của Việt Nam về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người thu hút sự quan tâm cao, với gần 140 nước đăng ký phát biểu, đặt câu hỏi.
Từ sáng sớm nay (7/5), tại các tuyến đường nơi có tất cả khối diễu binh sẽ đi qua, hàng vạn người dân đã có mặt để mong tìm được cho mình một chỗ ngồi ven đường, thuận tiện cho việc xem diễu binh, diễu hành kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ.
Trực tiếp XSMB 7/5 - Xem kết quả xổ số miền Bắc ngày 7 tháng 5 năm 2024 thứ 3 nhanh, chính xác nhất từ trường quay vào lúc 18h15, XSKTMB 7/5 - XSHN 7/5
Trực tiếp XSMT 7/5 - Kết quả xổ số số kiến thiết miền Trung 7/5/2024 hôm nay thứ 3 của các đài, xem lại kết quả XSKTMT của nhiều ngày trước đó nhanh hơn, chính xác hơn.
Tối 6/5, lực lượng Công an TP. Thủ Đức phối hợp Công an TP.HCM khám nghiệm hiện trường, điều tra nguyên nhân cái chết của một người đàn ông nghi rơi lầu tử vong trên địa bàn.
Năm nay tại ĐBSCL hạn, mặn xâm nhập khốc liệt. Trong khi nhiều địa phương trong vùng thiếu nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp thì tại tỉnh Hậu Giang nhờ sự linh hoạt, chủ động trong ứng phó của chính quyền, nhạy bén trong chuyển đổi mô hình sản xuất, liên kết sản xuất thích ứng với biến đổi khí hậu của nông dân nên đến nay địa phương này chưa có thiệt hại do hạn, mặn gây ra
Kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, Ban Thời sự - VOV1 thực hiện chương trình phát thanh đặc biệt: "Điện Biên Phủ - Rực sáng khát vọng hòa bình".
Theo các quan chức Israel, quân đội nước này bắt đầu tấn công các mục tiêu tại phía Đông thành phố Rafah ở Gaza, chỉ vài giờ sau khi Hamas hôm qua (6/5) tuyên bố chấp nhận đề xuất ngừng bắn của các nhà trung gian hòa giải Ai Cập và Qatar.