Theo bác sĩ Hà Hải Nam, Phó trưởng khoa Ngoại bụng I, Bệnh viện K, viêm gan virus B, C, xơ gan, gan nhiễm mỡ… là những bệnh lý âm thầm nhưng có thể gây biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ung thư gan nguyên phát.
Người có người thân trong gia đình từng mắc ung thư gan cũng được xếp vào nhóm cần tầm soát định kỳ. Với những trường hợp nhiễm virus viêm gan B hoặc C thể hoạt động, việc điều trị sớm có thể giảm đáng kể nguy cơ biến chứng thành ung thư. Đây là hai loại virus được xem là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư tế bào gan.
Ngoài ra, người mắc các bệnh tự miễn như tiểu đường tuýp 1, Basedow, lupus ban đỏ hay viêm khớp dạng thấp cũng cần lưu ý, bởi tình trạng viêm kéo dài có thể ảnh hưởng đến gan. Việc điều trị kiểm soát các bệnh tự miễn là phần quan trọng để ngăn ngừa tổn thương gan mạn tính.
Một nhóm nguy cơ khác là người mắc tiểu đường và béo phì. Tình trạng tăng đường máu và rối loạn chuyển hóa lipid dẫn đến mỡ tích tụ tại gan, gây thoái hóa tế bào, xơ gan và lâu dài có thể tiến triển thành ung thư.
Trong vài năm gần đây, tỷ lệ người béo phì hoặc tiểu đường mắc ung thư gan đang gia tăng nhanh trên toàn cầu.
Lạm dụng rượu, bia cũng là con đường ngắn đưa gan đến tổn thương nghiêm trọng. Trong quá trình chuyển hóa rượu, cơ thể sản sinh ra acetaldehyde, một chất làm suy yếu khả năng sửa chữa DNA tự nhiên của tế bào. Tổn thương kéo dài dẫn đến hình thành mô sẹo, xơ hóa gan, và về lâu dài là ung thư.
Không chỉ đồ uống, thực phẩm hằng ngày cũng có thể tiềm ẩn nguy cơ. Aflatoxin – chất độc sinh ra từ nấm mốc trong gạo, ngô, đậu tương… được xem là tác nhân gây ung thư gan mạnh nhất hiện nay. Chất này gây đột biến gene p53, tạo điều kiện cho tế bào ác tính hình thành.
Thói quen ăn đồ tươi sống như gỏi cá, gỏi tôm không đảm bảo vệ sinh còn tiềm ẩn nguy cơ nhiễm các loại sán lá gan. Những loại ký sinh này khi vào cơ thể có thể gây viêm đường mật, phá hủy tế bào gan, dẫn tới xơ hóa và nguy cơ cao hình thành ung thư.
Ngoài ra, người thường xuyên tiếp xúc với các hóa chất độc hại như vinyl chloride trong ngành nhựa, hay từng sử dụng các loại thuốc ảnh hưởng gan (trước đây như thorotrast) cũng có thể bị tổn thương gan âm thầm. Việc hút thuốc lá, sử dụng chất kích thích như caffeine liều cao kéo dài cũng làm tăng gánh nặng cho gan, từ đó đẩy nhanh nguy cơ mắc bệnh.
Dù thuộc nhóm nguy cơ nào, việc tầm soát sớm ung thư gan là cần thiết. Hiện nay, quy trình tầm soát không quá phức tạp. Bác sĩ thường chỉ định xét nghiệm chỉ số AFP (Alphafetoprotein) kết hợp siêu âm gan để đánh giá sơ bộ. Nếu có nghi ngờ, người bệnh sẽ được chỉ định thêm các xét nghiệm chuyên sâu, chứ không nhất thiết phải sinh thiết gan để kết luận ung thư.
