Tiếng quê hương trong lòng địch
Trong căn nhà nhỏ ở phường Thủ Dầu Một, TP.HCM (trước đây là tỉnh Bình Dương), ông Nguyễn Thanh Tùng (SN 1942, biệt danh Hai Cường) chậm rãi kể lại hành trình cùng đồng đội chiến đấu trong lòng địch để giải phóng quê hương.
Giữa những ký ức bom đạn, ông Tùng không quên kể về chiếc đài cũ kỹ, nhỏ bé đã trở thành ngọn lửa thắp sáng niềm tin, tiếp thêm sức mạnh cho những người lính giữa bao hiểm nguy.
Ông kể lại, đầu năm 1975, trong lúc chiến đấu, ông bị địch bắt và đưa về Quảng Trị. Tháng 4, ông được thả ra, tiếp tục hành quân vào Nam giải phóng. Hành trình băng rừng, lội suối đầy gian khổ bỗng trở nên tươi sáng hơn nhờ những tin tức từ chiếc đài cũ kỹ. Những bản tin chiến sự, những lời hiệu triệu từ đài phát thanh đã giúp họ vượt qua mọi khó khăn để tiến nhanh vào miền Nam.
Khi đơn vị gần đến nơi, bất ngờ nghe tin từ VOV báo rằng tỉnh Thủ Dầu Một (tên trước đây của tỉnh Bình Dương) đã được giải phóng, tất cả mọi người như vỡ òa trong hạnh phúc.
Ông Tùng còn kể, khi đó, không phải nhà ai cũng có đài, nhà nào có tiền thì sắm đài nhỏ cho gia đình nghe, nếu không có thì truyền tai nhau.
“Chúng tôi phải dùng ống nghe vì sợ địch phát hiện. Nắm được tin tức gì, tôi lại họp anh em lại, báo tin để động viên mọi người cố gắng hoàn thành nhiệm vụ. Ngày ấy, anh em chúng tôi chỉ có một suy nghĩ duy nhất: đã đi là đi, chết thì thôi”, ông Tùng nhớ lại.
Cùng chung cảm xúc ấy về Đài Tiếng nói Việt Nam, ông Nguyễn Đức Trường (SN 1950) cũng cho rằng, chiếc radio chính là người bạn tinh thần của những người lính thời chiến.
Ông Trường, người đã tham gia nhiều trận đánh giải phóng ở khu vực Bình Phước cũ như Lộc Ninh, Bù Đốp, Bình Long, Phước Long, kể lại: Đơn vị ông nghe đài từ một chiếc radio cũ được cấp. Sau này, chính quyền Sài Gòn tặng người dân nhiều radio nhỏ như một hình thức chiến tranh tâm lý. Nhưng khi tiếp nhận, họ đã chỉnh lại âm thanh để không nghe đài Sài Gòn mà nghe chương trình của Đài Tiếng nói Việt Nam và Đài phát thanh giải phóng.
Ông Trường cho biết thêm, ngoài tin tức thời sự, ông cùng đồng đội rất thích nghe chương trình tiếng thơ, đọc chuyện đêm khuya, sân khấu truyền thanh… Những chương trình này đã trở thành “món ăn tinh thần” quý giá, giúp họ quên đi những mệt mỏi, căng thẳng của chiến trường.
Thời điểm đó, Đài Tiếng nói Việt Nam thực sự đã trở thành người bạn thân thiết của họ, dù trong lúc hành quân hay giờ giải lao: “Thậm chí cho đến giờ này, chúng tôi vẫn còn nhớ như in những nhạc hiệu của các chương trình phát thanh ngày đó”, ông Trường kể.
Những thính giả đồng hành thân thiết
Sau ngày đất nước thống nhất, VOV tiếp tục đồng hành cùng người dân cả nước trong công cuộc xây dựng và phát triển. Những bản tin thời sự, chương trình văn hóa, giải trí hay các chuyên mục khoa giáo của VOV không chỉ góp phần nâng cao đời sống tinh thần mà còn giúp người dân tiếp cận những kiến thức mới, thấu hiểu hơn về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
Đài Tiếng nói Việt Nam cũng phản ánh kịp thời những tâm tư, nguyện vọng của người dân, mang tính phản biện xã hội.
Đơn cử như những ngày đầu sau giải phóng, Đài liên tục thông tin về cách làm nông nghiệp hiệu quả, những mô hình sản xuất mới, hay các chương trình xóa đói giảm nghèo.
Không chỉ thế, Đài Tiếng nói Việt Nam cũng bắt tay vào việc cập nhật, đổi mới các mô hình sản xuất ứng dụng công nghệ cao, cảnh báo tội phạm và gần đây nhất là thông tin về công cuộc đổi mới, sáp nhập đơn vị hành chính, hướng đến kỷ nguyên phát triển mới.
Ông Nguyễn Đức Trường khẳng định, VOV không chỉ là đài phát thanh mà còn là một người bạn, một thành viên trong mỗi gia đình miền Nam. "Tiếng nói ấy không đơn thuần là âm thanh mà là tiếng lòng của một dân tộc, tiếng nói của tình yêu, của sự sống,"
Không chỉ vậy, theo ông Trường, các chương trình của Đài Tiếng nói Việt Nam rất phong phú. Nếu như xem tivi thì cần phải đúng lúc, còn Đài Tiếng nói Việt Nam chỉ cần một chiếc radio nhỏ là có thể nghe được mọi lúc, mọi nơi.
“Sau này, với điện thoại thông minh, việc tiếp cận lại càng dễ dàng hơn. Đây chính là một trong những lợi thế lớn để đưa tin tức nhanh chóng đến với thính giả”, ông Trường nói.
Đài Tiếng nói Việt Nam còn như cầu nối, gắn kết những người con Việt Nam với nhau, không chỉ trên mọi miền đất nước mà còn ở nước ngoài.
Đã 20 năm, ông Trần Đoàn Trung (làm việc tại phường An Hội Tây, TP.HCM) vẫn có nhớ như in cảm xúc khi nghe Đài Tiếng nói Việt Nam khi còn đi du học ở nước ngoài.
Ông Trung kể, khi đó, vào thời điểm đón giao thừa theo giờ Anh, các anh em du học họp mặt, vừa mở website của Đài nghe thì đúng lúc có chương trình phát thanh dành cho đồng bào ở xa Tổ quốc phát sóng.
“Đó là chương trình tôi rất ấn tượng đến giờ này, dù trước đó hay sau này có nghe lại, nhưng không phải trong bối cảnh mình đang ở xa đất nước, cảm xúc không được như vậy. Thời điểm đó, chúng tôi nghe được tiếng nói Việt Nam qua Đài Tiếng nói Việt Nam, cảm xúc thực sự rất đặc biệt”, ông Trung nhớ lại.
Đó là cái tết năm 2005 tại Anh, lần đầu tiên ông Trung đón Tết xa nhà, khoảnh khắc những du học sinh tụ tập, mọi người ngồi bên nhau, lắng nghe những câu chuyện đón Tết được kể qua làn sóng phát thanh, dù chỉ là những câu chuyện quen thuộc về tết, nhưng đã có người bật khóc.
Chương trình ngày hôm đó bắt đầu bằng câu chuyện nói về Tết cổ truyền, những câu chuyện Tết quê, nghe không khí đón Tết khắp mọi miền tổ quốc.
“Tôi nhớ giọng chị phát thanh viên lúc đó trầm trầm, xướng lên câu “Đây là chương trình phát thanh dành cho đồng bào ở xa Tổ quốc, chỉ vậy thôi nhưng ai cũng xúc động và bồi hồi”, ông Trung nói.
Với ông Trung, Đài Tiếng nói Việt Nam không chỉ là kênh thông tin, mà nhờ Đài, ông còn thuộc được nhiều bài hát, nghe được nhiều câu chuyện, có những chương trình đã đi vào tiềm thức của nhiều thế hệ như “Đọc truyện đêm khuya”, những chương trình thiếu nhi, ca nhạc. Hay ở miền Nam thời điểm đó còn nghe các chương trình về cải lương, văn nghệ dân gian, thậm chí nghe cả nhạc giao hưởng.
Với một người Việt Nam từng xa quê hương, ông Trung cho rằng, dù ở bất kỳ đất nước nào, tiếng nói và chữ viết có ý nghĩa vô cùng thiêng liêng, đó là sự khẳng định chủ quyền của một quốc gia, dân tộc.
“Tiếng nói từ đài phát thanh của một quốc gia mang một ý nghĩa vô cùng lớn”, ông Trung khẳng định.
Phát thanh trong dòng chảy hiện đại
Giữa dòng chảy thông tin hiện đại, những khán thính giả phía Nam cũng mong muốn, Đài Tiếng nói Việt Nam tiếp tục phát huy được thế mạnh vốn có của mình.
Ông Nguyễn Thanh Long, một người dân sống ở Bình Dương cũ (nay là TP.HCM), đặc biệt ấn tượng với chương trình thời sự của VOV. Ông nhận xét chương trình đã tổng hợp và tiếp cận khá đầy đủ thông tin về mọi lĩnh vực đời sống, kinh tế, xã hội với cách thể hiện phong phú. Nhờ theo dõi, ông cảm nhận được sự đổi mới mạnh mẽ của đất nước, của khu vực miền Nam.
Mặc dù hiện nay có nhiều phương tiện truyền thông hiện đại, ông Long nhấn mạnh VOV vẫn giữ một vị trí đặc biệt trong lòng người dân. Tuy nhiên, ông cũng đề xuất đài cần tận dụng hạ tầng số để đưa thông tin đến gần hơn với công chúng.
"Ngoài việc cung cấp thông tin chính thống, đúng, chính xác, đủ độ tin cậy, VOV phải làm sao để những thông tin này đến được gần hơn với khán thính giả. Bằng cách đẩy mạnh phân phối nội dung, để mọi người dân ở bất cứ môi trường, hoàn cảnh nào đều có thể tiếp cận dễ dàng nhất các thông tin mà VOV muốn truyền tải”, ông Long đề xuất.
Tương tự, ông Trần Đoàn Trung cũng cho rằng, người dân hiện nay có rất nhiều nguồn thông tin để tiếp cận, nhưng có những thông tin chưa kiếm chứng, hay những kiến thức cần phổ biến toàn dân như pháp luật, kinh tế, chính sách, khán thính giả vẫn cần nguồn chính thống. Đó là lúc mà Đài Tiếng nói Việt Nam cần phát huy vai trò cơ quan báo chỉ chủ lực quốc gia trong việc cung cấp thông tin nhanh nhạy, kịp thời, định hướng dư luận.
“Thế mạnh lớn nhất của Đài Tiếng nói Việt Nam là người ta trông chờ đó là Tiếng nói Việt Nam, là sự tự hào. Đài Tiếng nói Việt Nam đóng vai trò rất lớn và hiện nay, không dễ một cơ quan truyền thông đạt được điều đó”, ông Trung nói.
