Ngày nay, ở xã Tân Tiến và xã Biển Bạch, tỉnh Cà Mau có bia kỷ niệm của Đài TNNBKC. Trên bia kỷ niệm tại xã Biển Bạch ghi: “Trong những năm 1948 - 1949 - 1950, Đài đã đóng cơ quan tại kinh 7 và kinh 9 xã Biển Bạch - Tân Bằng. Đài được sự cưu mang, đùm bọc của chánh quyền địa phương và nhân dân để đảm bảo an toàn phát sóng cũng như khi bị địch ném bom, bắn phá. Chúng tôi luôn luôn ghi nhớ mãi mãi tình cảm chân thành, đùm bọc, gắn bó của đồng bào địa phương”.
Đài trong lời kể của nhân chứng lịch sử
Ở tuổi 95, bà Bùi Thị Ngàn (Út Ngàn), người dân xã Biển Bạch, vẫn nhớ như in những kỷ niệm gắn bó với Đài TNNBKC. Bà kể, ban đầu Đài về đóng quân ngay tại nhà bà. Bà Út Ngàn trở thành người dẫn đường, giúp cán bộ đi lấy tin tức, đồng thời được cán bộ Đài dạy học chữ và học hát.
"Hồi mấy anh mới về, không có biết đường tôi đưa cho mấy anh đi lấy tin tức đặng về phát. Tới chừng qua sông rồi thì mấy anh mới giao cho tôi đi lấy tin tức. Sáng qua thì mấy anh dạy cho học chữ, dạy hát cho đến cỡ 10h thì đi lấy tin về để phát sóng"- bà Ngàn nói.
Tuy nhiên, những ngày tháng bình yên ấy không kéo dài. Khoảng năm 1949, khi đang chuẩn bị phát thanh, Đài bị máy bay địch ném bom. Bà Ngàn nhớ lại: "Trưa tôi thấy có chiếc máy bay bay qua lại ở trên trời. Mấy anh cũng đang chuẩn bị phát thanh, tôi đang đi lấy tin về chạy thật nhanh đặng cho hay nhưng chỉ chút xíu nữa thì có 2 chiếc máy bay mang bom đến thả. Tôi đi đường dưới về, đi ngang qua nhà bếp thì bom nổ tới đưa tôi đi tút xa luôn".
Trận bom đó khiến bà Ngàn bị thương nặng, còn Đài thì phải di dời. Lời hẹn "giải phóng sẽ gặp lại” của các cán bộ năm xưa giờ đã thành ký ức dở dang, khiến bà Út Ngàn mỗi lần nhớ lại vẫn nghẹn ngào.
Chiến sĩ phát thanh hào hùng năm xưa
Ông Đỗ Văn Nghiệp (Sáu Sơn), nguyên Giám đốc Đài Phát thanh Minh Hải, đã nghiên cứu nhiều tài liệu về Đài TNNBKC. Ông Sáu Sơn ấn tượng với sự kiện Đài bị địch ném bom vào tháng 5/1950 khi hoạt động huyện Thới Bình (cũ). Trụ sở Đài bị phá hủy nhưng các cán bộ đã gom thiết bị vào một chuồng heo gần đó tiếp tục lên sóng, không để gián đoạn. Phát xong thì lập tức tháo dỡ tất cả, đưa xuống ghe di chuyển. Dù khó khăn muôn phần nhưng các “chiến sĩ phát thanh” khi đó vẫn giữ được tinh thần lạc quan, thậm chí còn có những câu chuyện vui như việc một con gà bất ngờ nhảy vào kêu inh ỏi lúc đang phát sóng.
"Hồi đó làm trực tiếp tại chỗ, mấy anh kể lại đang phát thì có con gà nó nhảy vô. Nó kêu quá trời, trong khi đang phát sóng. Rồi phải nhanh chóng bắt con gà ra. Từ đó thấy hoạt động của phát thanh hồi xưa rất là khó khăn nhưng tất cả anh em trong đội ngũ cán bộ luôn cố gắng làm cho tiếng nói phát đi để phục vụ kháng chiến chống Pháp. Đọc những điều đó thấy rất đáng quý" - ông Sáu Sơn nói.
Ông Sáu Sơn cho rằng, các cán bộ, nhân viên của Đài TNNBKC thật sự đã cống hiến hết mình vì sự nghiệp giải phóng dân tộc. Trước mưa bom, bão đạn họ không hề run sợ mà đã liên tục bôn ba qua nhiều địa phương để phát lên tiếng nói cách mạng. Riêng Cà Mau đã đi qua các huyện như Thới Bình, Đầm Dơi, Ngọc Hiển (cũ).
Ông cũng nhớ mãi câu chuyện đầy xúc động về một lần, các cán bộ, nhân viên của Đài phải hoạt động trong vùng sình lầy ở Cà Mau. Tất cả máy móc phải để dưới ghe, phòng thu dựng bằng lá dừa nước trên ghe. Để tránh muỗi, phát thanh viên và ban văn nghệ phải chui vào một cái mùng lớn, còn phải hun khói đuổi muỗi mới có thể phát sóng.
" Đọc tài liệu tôi biết thêm về giai đoạn khi Đài chuyển về Cà Mau. Qua lời kể lại thấy thương lắm. Sau khi bị bom rồi những thứ cứu chữa được phải nhanh chóng đưa xuống ghe, rồi vừa di chuyển đi, vừa phát trên ghe luôn. Đâu có phòng thu âm như bây giờ, phải dựng bằng lá chung quanh, rồi phải giăng cái mùng to rồi tất cả vô đó. Phát thanh viên đọc, ban văn nghệ cũng ở trong đó. Bản tin xướng lên xong rồi, thì văn nghệ phải vừa đàn, vừa hát luôn"- ông Sáu Sơn nói.
Tri ân và tiếp nối truyền thống
Đài TNNBKC đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử vào tháng 12/1954, sau 7 năm hoạt động và đã được nhận Huân chương Kháng chiến hạng Nhất. Vào tháng 4/2025, Cơ quan thường trú Đài TNVN khu vực ĐBSCL đã tổ chức chương trình về nguồn tại xã Tân Bằng, huyện Thới Bình (cũ) nay là xã Biển Bạch, tỉnh Cà Mau - nơi có bia kỷ niệm của Đài TNNBKC.
Chương trình về nguồn hướng tới kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Đài TNVN (7/9/1945 - 7/9/2025) đã khám chữa bệnh cho khoảng 500 người dân; trao tặng 2 nhà đại đoàn kết; tặng 80 phần quà và học bổng là 1 triệu đồng; tặng 100 phần quà trị giá 500.000 đồng cho các gia đình chính sách, các hộ dân có hoàn cảnh khó khăn tại địa phương.
Ông Phạm Hoàng Tùng, Phó Giám đốc CQTT Đài TNVN khu vực ĐBSCL cho biết, chương trình về nguồn không chỉ là một hoạt động xã hội mà còn là sự tri ân những cống hiến của thế hệ cha anh.
"Chuyến về nguồn hôm nay với VOV không đơn thuần là một hoạt động xã hội, mà còn là hành trình trở về với cội rễ, với ký ức lịch sử. Quan trọng hơn là về với nghĩa tình đồng bào – để tri ân, tiếp nối và lan tỏa giá trị của lịch sử"- ông Tùng nói.
Đài TNNBKC đã trở thành một phần lịch sử hào hùng trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Đài không chỉ minh chứng cho tinh thần cách mạng kiên cường, bất khuất mà còn nhắc nhở thế hệ ngày nay về trách nhiệm gìn giữ và phát huy những giá trị lịch sử cao đẹp ấy. Đài TNNBKC mãi là niềm tự hào, sẽ sống mãi trong lòng những người làm phát thanh.
