Đây là chuyến thăm đầu tiên tới Trung Quốc trên cương vị Tổng thống của ông Marcos. Hai nhà lãnh đạo dự kiến sẽ thảo luận về hợp tác kinh tế và các vấn đề an ninh khu vực. Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Philippines, song quan hệ hai bên có lúc căng thẳng do các tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông.
Điểm đáng chú ý trong chuyến thăm của Tổng thống Philippines
Trước hết phải nhấn mạnh đây là chuyến thăm đầu tiên tới Trung Quốc trên cương vị Tổng thống của ông Marcos và là chuyến thăm song phương đầu tiên tới một quốc gia không thuộc ASEAN kể từ khi ông Marcos nhậm chức Tổng thống vào tháng 6 năm ngoái. Diễn ra trong bối cảnh tình hình dịch Covid-19 tại Trung Quốc vẫn phức tạp nhưng chuyến thăm, như theo lời quan chức Phlippines, là “không thể hoãn lại” nhằm “tái khẳng định mối quan hệ láng giềng thân thiện” giữa hai quốc gia. Sau các cuộc bầu cử gần đây tại cả hai nước, chuyến thăm sẽ định hình và thiết lập quan hệ giữa Phlippines và Trung Quốc trong vòng 5 đến 6 năm tới.
Đối với Phlippines, chuyến thăm được đánh giá là phép thử chính sách đối ngoại độc lập của Tổng thống Marcos theo đuổi từ khi lên nắm quyền. Chuyến thăm diễn ra hơn một tháng sau khi Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris thăm Phlippines và có những “cam kết vững chắc” với đồng minh quan trọng trong khu vực.
Với mối quan hệ Mỹ - Phlippines đang quay trở lại quỹ đạo đồng minh nhưng Tổng thống Marscos luôn khẳng định theo đuổi chính sách đối ngoại độc lập, "không chọn bên" trong cạnh tranh, thay vào đó là quan tâm tới bất kỳ lợi ích nào có thể nhận được từ hai cường quốc này. Do đó, thúc đẩy hợp tác kinh tế thương mại và đầu tư là một trong những chương trình nghị sự ưu tiên trong chuyến thăm tới Trung Quốc lần này, được đánh giá mở ra những cơ hội vàng giữa hai quốc gia thời gian tới, đồng thời một lần nữa tái khẳng định chính sách cân bằng quan hệ giữa các nước lớn của Tổng thống Marcos.
Trung Quốc kỳ vọng điều gì?
Chuyến công du của Tổng thống Philippines là chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên của một nguyên thủ quốc gia tới Trung Quốc trong năm mới 2023, do vậy nhận được khá nhiều sự quan tâm của dư luận trong và ngoài Trung Quốc.
Trong thông cáo về chuyến thăm đưa ra ngày 30/12, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh, Tổng thống Marcos là nguyên thủ quốc gia nước ngoài đầu tiên Trung Quốc đón tiếp trong năm 2023. Đây là chuyến thăm Trung Quốc đầu tiên của ông trên cương vị Tổng thống Philippines, cũng là chuyến thăm chính thức đầu tiên của ông tới một quốc gia ngoài ASEAN, do vậy đã thể hiện đầy đủ “sự coi trọng cao độ của Trung Quốc và Philippines đối với quan hệ song phương”.
Theo thông tin từ phía Bắc Kinh, trong chuyến thăm này, Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ hội đàm với Tổng thống Marcos, Thủ tướng Lý Khắc Cường và Chủ tịch Nhân đại (tức Quốc hội) Lật Chiến Thư cũng sẽ tiến hành các cuộc gặp riêng rẽ với lãnh đạo Philippines. Hai bên sẽ trao đổi quan điểm sâu rộng về quan hệ song phương cũng như các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, cùng nhau hoạch định và dẫn dắt sự phát triển của quan hệ Trung Quốc - Philippines trong tương lai.
Đánh giá về mối quan hệ giữa hai nước, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân cho rằng, những năm gần đây, với sự nỗ lực chung của cả hai bên, quan hệ Trung Quốc - Philippines đã đạt được bước phát triển nhảy vọt, hợp tác thiết thực trên các lĩnh vực giành được những thành quả to lớn. Kể từ khi Tổng thống Marcos và chính phủ mới của Philippines lên nắm quyền, hai nước đã đạt được nhận thức chung quan trọng về việc tiếp tục duy trì quan hệ láng giềng hữu nghị và cùng chung tay vì sự phát triển chung.
Ông nhấn mạnh, Trung Quốc mong muốn cùng Philippines coi chuyến thăm này là cơ hội để kế thừa tình hữu nghị, làm sâu sắc thêm tin cậy lẫn nhau, tiếp tục thúc đẩy hợp tác trong bốn lĩnh vực trọng điểm là nông nghiệp, cơ sở hạ tầng, năng lượng và nhân văn, xây dựng mối quan hệ “ba tốt”, gồm “láng giềng tốt, họ hàng tốt và đối tác tốt”, thúc đẩy quan hệ hai nước tăng tốc phát triển và mở ra “thời kỳ hoàng kim” mới trong tình hữu nghị Trung Quốc - Philippines.
Còn theo chuyên gia Trung Quốc, vấn đề Biển Đông sẽ là một trong những chủ đề không thể né tránh giữa hai bên. Do vậy, làm thế nào để xử lý ổn thỏa bất đồng trong vấn đề này trong khi vẫn đảm bảo hợp tác chung giữa hai nước là điều rất quan trọng. Điều này cần sự dẫn dắt về mặt chính trị ở cấp cao giữa hai bên, nhằm tiếp tục thúc đẩy đối thoại hiệu quả và đi vào chiều sâu giữa Trung Quốc và Philippines về những bất đồng trong vấn đề Biển Đông.
Thảo luận về những vấn đề quan trọng
Cũng như các chuyến công du nước ngoài mới đây của Tổng thống Marcos, kinh tế và thương mại là ưu tiên hàng đầu trong chuyến thăm. Năm 2021, Trung Quốc là đối tác thương mại hàng đầu của Phlippines, với tổng kim ngạch thương mại trị giá 38,35 tỷ USD. Trung Quốc cũng là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai và là nguồn nhập khẩu hàng đầu của Phlippines.
Theo quan chức Phlippines, một “phái đoàn doanh nghiệp lớn” sẽ tham gia chuyến đi và Tổng thống Marcos dự kiến có cuộc gặp gỡ với các doanh nhân Trung Quốc. Hai bên có thể ký kết từ 10 đến 14 thỏa thuận trong nhiều lĩnh vực bao gồm thương mại và đầu tư, nông nghiệp, năng lượng tái tạo, cơ sở hạ tầng, hợp tác phát triển và các khoản tài trợ lớn của Trung Quốc cho Phlippines.
Tổng thống Marcos dự kiến thảo luận toàn diện về mối quan hệ song phương, cả khía cạnh tích cực lẫn khía cạnh nhạy cảm trong quan hệ hai nước, trong đó có vấn đề ở Biển Đông và “các hoạt động” của Trung Quốc gần đây trong khu vực”. Chỉ vài tuần trước chuyến thăm, căng thẳng song phương ở Biển Đông lại gia tăng, với Bộ Quốc phòng (DND) Phlippines kêu gọi Trung Quốc “kiềm chế các hành động làm trầm trọng thêm căng thẳng” ở Biển Đông, đồng thời yêu cầu Lực lượng vũ trang Phlippines tăng cường sự hiện diện.
Với khẳng định vấn đề hàng hải không xác định toàn bộ mối quan hệ song phương, nhưng nhà lãnh đạo Phlippines thừa nhận tầm quan trọng của vấn đề này đối với lợi ích đất nước và người dân Phlippines. Vì vậy, Tổng thống Marcos sẽ khẳng định mong muốn một khu vực Biển Đông hòa bình và ổn định nhưng cam kết duy trì quyền chủ quyền của đất nước trong cuộc gặp với các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Lãnh đạo Phlippines cũng có thể nêu ra hoặc tiếp tục thảo luận với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình về hợp tác dầu khí. Để tránh những vấn đề đụng độ và hiểu nhầm trên biển, Trung Quốc và Phlippines dự kiến ký một thỏa thuận thiết lập liên lạc trực tiếp giữa Bộ Ngoại giao hai nước ở các cấp khác nhau về các vấn đề trên Biển Đông
Có thể nói, theo đuổi chính sách “Làm bạn với tất cả các nước” nhưng Tổng thống Phlippines vẫn luôn khẳng định sẽ kiên quyết bảo vệ vấn đề chủ quyền. Điều đó cho thấy chuyến thăm đến Trung Quốc lần này của Tổng thống Phlippines đến Trung Quốc không nằm ngoài mục tiêu thúc đẩy hợp tác với các đối tác vì lợi ích quốc gia nhưng vẫn kiên quyết không nhượng bộ vấn đề chủ quyền chiến lược quốc gia./.
