Vào nửa đêm 8/3/2014, chiếc Boeing 777 mang số hiệu MH370 của hãng hàng không Malaysia Airlines cất cánh từ Kuala Lumpur và nhanh chóng đạt độ cao hơn 10.000m bắt đầu hành trình đến Bắc Kinh (Trung Quốc).
Sau khi được hướng dẫn chuyển tần số, phi công điều khiển máy bay đã trả lời một cách lịch sự và bài bản: “Chúc ngủ ngon, Malaysia 370”. Đó là tin nhắn cuối cùng từ chuyến bay MH370.
Đã 10 năm đã trôi qua kể từ khi chuyến bay mang số hiệu MH370 di chuyển chệch hướng hẳn khỏi đường bay theo kế hoạch đến Bắc Kinh và biến mất. Bất chấp những những nỗ lực tìm kiếm đa quốc gia lớn nhất và tốn kém nhất trong lịch sử, một trong những bí ẩn lớn nhất của ngành hàng không vẫn chưa có lời giải đáp.
Vụ mất tích chuyến bay MH370 là một trong những bí ẩn lớn nhất của ngành hàng không vẫn chưa có lời giải đáp. (Ảnh: Guardian)
10 năm đợi câu trả lời
Đối với anh Naren – chồng của nữ hành khách Chandrika một trong số 239 người trên chuyến bay không bao giờ đến đích việc không nhận được câu trả lời thỏa đáng sau 10 năm là điều khó có thể chấp nhận.
“Tôi lo rằng nếu chúng ta không thể tìm ra sự thật về vụ mất tích. Chúng ta sẽ sớm đối mặt với một MH370 khác”, anh Naren nói.
Đây là một câu hỏi ám ảnh với tất cả những người sợ bay và nhiều người không mắc hội chứng này. Tại sao một máy bay chở khách tiên tiến như Boeing 777, được trang bị các công cụ hiện đại và luôn duy trì kết nối vệ tinh lại biến mất không dấu vết như vậy?
"Việc biết được nơi chuyến bay kết thúc và điều gì đã dẫn nó đến nơi an nghỉ của mình, dù dưới bất kỳ hình thức nào vẫn vô cùng quan trọng. Đó là câu hỏi thỉnh thoảng lại khiến tôi bối rối và thậm chí thất vọng. Có lẽ cả đời tôi cũng không bao giờ biết được", anh Naren chia sẻ.
Anh Naren nói thêm, mất mát của anh và gia đình có thể nguôi ngoai sau 10 năm nhưng mong muốn tìm ra câu trả lời vẫn còn đó.
Khao khát tìm kiếm câu trả lời cũng "bùng cháy" trong gia đình của những người vận hành chuyến bay định mệnh khi các cáo buộc và thuyết âm mưu đan xen nhau.
Tiến sĩ Ghouse Mohd Noor, một người bạn của cơ trưởng chuyến bay MH370 Zaharie Ahmed Shah, cho biết: “Gia đình cơ trưởng Zaharie vẫn đang hy vọng vào câu trả lời. Cánh cửa chưa đóng lại. Phải có một lời giải thích về những gì đã xảy ra".
"Tôi ngày đêm cầu nguyện chuyến bay sẽ được tìm thấy. Chúng ta sẽ ủng hộ mọi sự cố gắng và những nỗ lực mới đang được thúc đẩy", ông Ghouse Mohd Noor nói.
Fuad Sharuji, người từng là Giám đốc xử lý khủng hoảng của Malaysia Airlines vào thời điểm MH370 mất tích, cho biết gia đình cơ trưởng Zaharie đã bị cô lập khi họ đối mặt với những thuyết âm mưu xoay quanh người phi công này.
"Họ đã tránh xa giới truyền thông vì không thể chấp nhận những lời buộc tội… Họ đang cố gắng hết sức để tiếp tục cuộc sống", Fuad Sharuji nói.
Khao khát tìm kiếm câu trả lời cũng "bùng cháy" trong gia đình của những người vận hành chuyến bay định mệnh khi các cáo buộc và thuyết âm mưu đan xen nhau.
Đi tìm câu trả lời
Những ngày sau khi MH370 mất tích, các thông tin sẵn có ít ỏi đến mức khu vực tìm kiếm đã phải trải rộng từ Kazakhstan ở Trung Á tới Nam Cực. Trong những tuần, tháng và năm sau đó, những manh mối thu thập từ dữ liệu vệ tinh, theo dõi bằng radar và thậm chí cả phân tích dòng hải lưu đã giúp thu hẹp phạm vi tìm kiếm. Tuy nhiên, chúng cũng dẫn đến những giả thuyết rất khác nhau.
Những giả thuyết này đi từ kịch bản một phi công có tâm lý "bất ổn” âm mưu phá hoại đến việc chuyến bay bị một thế lực bất chính bắn hạ hoặc “biến mất” và hạ cánh xuống một địa điểm tối tăm, hay trên máy bay có chứa hàng hóa nhạy cảm hoặc một hành khách có tầm quan trọng về chính trị…
Sự thận trọng quá mức của chính quyền Malaysia vào thời điểm đó được cho đã cản trở nỗ lực tìm kiếm MH370 những ngày đầu sau khi máy bay mất tích.
Ngày 3/3 vừa qua, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã nhắc lại quan điểm rằng, nước này sẵn sàng mở lại cuộc điều tra nếu có bằng chứng mới thuyết phục. Bộ trưởng Giao thông Malaysia Anthony Loke cho biết ông sẵn sàng gặp công ty robot hàng hải Ocean Infinity của Mỹ để thảo luận về hoạt động tìm kiếm mới sau khi công ty này trình đề xuất lên chính phủ.
Từ năm 2014, ba cuộc điều tra chính thức đã được tiến hành bao gồm: Một cuộc tìm kiếm dưới biển do Australia dẫn đầu, một cuộc điều tra của cảnh sát Malaysia và mới đây nhất là một báo cáo điều tra chính thức về vụ tai nạn dày gần 500 trang được công bố năm 2018. Tuy nhiên, không có cuộc điều tra nào xác định được nguyên nhân máy bay biến mất.
Những giả thuyết khó tin
Những câu hỏi từ năm 2014 vẫn chưa được trả lời vào năm 2024. Điều quan trọng nhất trong số đó là lý do tại sao máy bay rẽ hướng dường như có kiểm soát về phía Ấn Độ Dương và quan trọng hơn là tại sao hai thiết bị theo dõi và liên lạc quan trọng trên máy bay lại im lặng.
Điều này khiến người ta tập trung nhiều vào cơ trưởng Zaharie, 53 tuổi và phi công Fariq Abdul Hamid, 27 tuổi, người dẫn đầu phi hành đoàn gồm 10 người khác.
Một giả thuyết mà các chuyên gia hàng không cho rằng có thể đã xảy ra là cơ trưởng Zaharie gặp phải một vấn đề như hỏa hoạn hoặc giảm áp suất trong buồng lái. Sau đó ông đã quyết định quay trở lại theo hướng Malaysia nhưng không thực hiện được do khói hoặc thiếu oxy.
Trong lúc bối rối, Zaharie hoặc Fariq có thể đã vô tình tắt thiết bị liên lạc. MH370 sau đó sẽ tiếp tục thực hiện "chuyến bay" khi mà những người trên đó đã chết nhưng máy bay vẫn tiếp tục ở chế độ lái tự động.
Mọi giả thuyết về việc MH370 mất tích đều dẫn đến hành động của cơ trưởng Zaharie trước khi sự cố xảy ra.
William Langewiesche, một phi công chuyển sang làm nhà báo điều tra, đã viết trên tờ Atlantic vào năm 2019 lại cho rằng: “Trên thực tế, giờ đây chúng ta đã biết chắc chắn nhiều điều về số phận của MH370. Đầu tiên, vụ mất tích là một hành động có chủ ý. Không thể tưởng tượng được rằng đường bay đã biết, kèm theo sự ngắt kết nối liên lạc vô tuyến và điện tử, là do bất kỳ sự kết hợp nào giữa lỗi hệ thống và lỗi của con người”.
Langewiesche tin rằng cơ trưởng Zaharie có thể đã cử cơ phó ra khỏi buồng lái để làm một số việc vặt, sau đó tắt phần lớn hệ thống điện và cố tình giảm áp suất máy bay, khiến mọi người trong cabin nhanh chóng mất khả năng hoạt động trong vòng vài phút
“Khung cảnh lẽ ra sẽ được chiếu sáng lờ mờ bởi đèn khẩn cấp, với những hành khách đã thiệt mạng được thắt dây an toàn trên ghế, khuôn mặt của họ ẩn trong những chiếc mặt nạ dưỡng khí vô giá trị treo lủng lẳng trên các ống từ trần máy bay”, ông Langewiesche nói.
Langewiesche cho rằng, với mặt nạ dưỡng khí tốt hơn trong buồng lái, Zaharie có thể sống sót thậm chí ở độ cao hàng chục nghìn mét.
Sylvia Spruck Wrigley, tác giả cuốn Bí ẩn chuyến bay 370 của Malaysia và bộ hai cuốn sách "Không dấu vết" về những vụ mất tích máy bay cho rằng, mặc dù điều này sẽ chưa khép lại nhưng ngành hàng không đã học được rất nhiều từ thảm kịch trên và đã thực hiện các quy tắc an toàn mới.
Theo đó, châu Âu và Vương quốc Anh đã yêu cầu gắn thêm một đèn hiệu định vị dưới nước tần số thấp bổ sung, giúp lực lượng tìm kiếm và cứu nạn xác định vị trí những người sống sót trên biển, được gắn vào khung máy bay. Ngoài ra, máy ghi âm buồng lái sẽ lưu giữ 25 giờ dữ liệu, thay vì chỉ hai giờ.
Tuy nhiên, sau 10 năm với những câu hỏi chưa được giải đáp, các giả thuyết và thuyết âm mưu vẫn không ngừng được đưa ra để lấp đầy khoảng trống thông tin.
Theo tác giả Spruck Wrigley: “Mọi người không thể tưởng tượng được rằng có thể chúng ta sẽ không bao giờ biết chuyện gì đã xảy ra”.
