Trong suốt chặng đường vẻ vang 97 năm qua (21/6/1925 - 21/6/2022), Báo chí Cách mạng Việt Nam đã thể hiện tốt vai trò định hướng dư luận, phản ánh sinh động các cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Trong giai đoạn hiện nay, báo chí Cách mạng Việt Nam càng phải thể hiện tốt hơn trách nhiệm đối với xã hội và phải đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc lên hàng đầu. Muốn vậy, nhà báo cần làm ra những sản phẩm báo chí bằng cái tâm và cái tầm của mình, có ý nghĩa đối với cuộc sống, phản ánh các vấn đề kinh tế, chính trị, xã hội theo cách làm cho xã hội tốt đẹp lên.
Và để thực hiện tốt trách nhiệm xã hội cao cả đó, để tác phẩm của mình tiếp cận nhanh, kịp thời, đến đông đảo công chúng, báo chí cũng cần có sự chuyển mình, thích ứng với sự thay đổi và phát triển của công nghệ hiện đại ngày nay. Công cuộc chuyển đổi số đã và đang diễn ra mạnh mẽ ở nhiều cơ quan báo chí, giúp việc tác nghiệp của nhà báo nhanh hơn, thông tin chuyển tải đến công chúng đa dạng hơn, từ tivi truyền thống đến màn hình điện thoại, từ phát thanh đến phát sóng trên không gian mạng, từ báo giấy đến báo điện tử… Nói về chuyển đổi số trong báo chí, đồng chí Đỗ Tiến Sỹ - Uỷ viên BCH Trung ương Đảng, Đại biểu Quốc hội khóa XV, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam có chia sẻ:
PV: Thưa Tổng Giám đốc Đỗ Tiến Sỹ, ông có thể chia sẻ đôi nét về quá trình chuyển đổi số của Đài Tiếng Nói Việt Nam. Theo kinh nghiệm của Đài Tiếng Nói Việt Nam, đâu là yếu tố quan trọng nhất của chuyển đổi số?
Tổng Giám đốc Đỗ Tiến Sỹ: Từ việc chỉ làm phát thanh, đến nay, Đài Tiếng Nói Việt Nam hội tụ đầy đủ 4 loại hình báo chí: Phát thanh, truyền hình, báo in và báo điện tử. Ngoài ra, chúng tôi còn đưa tác phẩm báo chí lên các nền tảng với hai hệ thống nội dung số tiêu biểu là VTC Now và VOV live. Đài Tiếng Nói Việt Nam, cơ quan truyền thông đa loại hình, đa phương tiện chủ lực, đang phấn đấu phát triển nhanh và toàn diện hơn. Chúng tôi coi đây chính là yếu tố nền tảng mang tính chất định hướng để việc chuyển đổi số chính là sự lựa chọn không thể khác.
Bên cạnh việc lựa chọn công nghệ phù hợp, đầu tư kinh phí để xây dựng trang thiết bị hiệu quả, thì yếu tố quan trọng nhất để chuyển đổi số ở Đài chính là con người. Tôi cho rằng, chuyển đổi số không phải cứ đưa hết các tác phẩm báo chí lên mạng là xong. Chuyển đổi số cần phải thay đổi phương thức tác nghiệp, tư duy đề tài, tiếp cận công chúng.
.jpg)
Ngoài ra, đội ngũ phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên của Đài đang phải sẵn sàng chuyển đổi phương thức làm việc. Tận dụng công nghệ để tác nghiệp nhanh hơn, hiệu quả hơn; tối ưu nguồn nhân lực. Một phóng viên giờ đây không chỉ làm nhiệm vụ viết tin, họ phải có nhiều kỹ năng khác như kỹ năng sản xuất bằng nhiều loại phương tiện, kỹ năng truyền tin trực tiếp từ hiện trường, kỹ năng phân phối nội dung trên nền tảng số, kỹ năng phối hợp giữa các đơn vị làm tin để có tin tổng hợp… Có thể khẳng định rằng, sự đổi mới công nghệ, máy móc sẽ không có ý nghĩa nhiều nếu phóng viên, biên tập viên không biết sử dụng và không sẵn sàng để học hỏi, cập nhật công nghệ mới.
PV: Thưa Tổng Giám đốc, dù chúng ta có chuyển đổi đến đâu, từ cách tác nghiệp, tư duy đề tài hay phương thức phân phối nội dung, thì mục tiêu cuối cùng cũng là để giữ chân khán giả, thính giả, độc giả. Vậy, cơ quan báo chí nói chung và Đài Tiếng nói Việt Nam nói riêng cần làm gì để thực hiện mục tiêu này?
Tổng Giám đốc Đỗ Tiến Sỹ: Điều mà mạng xã hội có thể thu hút được nguồn quảng cáo lớn đến vậy là họ đã thu thập một khối lượng dữ liệu lớn từ người dùng qua thói quen tìm kiếm để đưa ra các gợi ý quảng cáo phù hợp cho từng nhóm đối tượng khách hàng. Trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, nhiều cơ quan báo chí cũng đang làm công việc tương tự. Họ có những công cụ phân tích dữ liệu lớn để đo đếm, thu thập thói quen đọc tin tức hàng ngày của người dân, những điều từng nhóm đối tượng công chúng quan tâm để sản xuất tin tức mà công chúng cần.
Ví dụ, người cao tuổi thích đọc tin về sức khỏe, các bạn trẻ thì lại thích những ca khúc, những bài hát sôi động, đối với tuổi trung niên thì thích ca khúc ca ngợi quê hương, đất nước, tình yêu đôi lứa. Cần phải phân tích xu thế về độ tuổi, giới tính, ngành nghề .. điều này đang trở thành xu thế. Đây là một trong những yêu cầu đặt ra là một số bộ phận sản xuất nội dung của Đài Tiếng Nói Việt Nam chúng tôi cũng đã và đang thực hiện điều này. Trong thời gian qua, Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC - một trong những đơn vị thành viên của Đài Tiếng nói Việt Nam chủ động và xung kích trong lĩnh vực này và cũng đã có những kết quả bước đầu tích cực. Vì thế, thời gian qua, khán giả, thính giả, độc giả… đã trở thành người bạn rất gần gũi, thân thiết của Đài Truyền hình kỹ thuật số VTC nói riêng và Đài Tiếng Nói Việt Nam nói chung.
PV: Vâng, có rất nhiều khó khăn khi chuyển đổi số, theo ông, đâu là những rào cản lớn nhất khi báo chí chuyển đổi số?
Tổng Giám đốc Đỗ Tiến Sỹ: Khi chuyển đổi sang phương thức làm việc mới, bất cứ ở đâu cũng sẽ có những khó khăn, thử thách nhất định. Đó là khó khăn trong việc tìm kiếm hạ tầng công nghệ phù hợp. Đó là khó khăn trong việc tìm kiếm nguồn thu để đầu tư cho công nghệ, để đào tạo lại nhân sự đáp ứng với quá trình chuyển đổi số. Và quan trọng nhất là tìm kiếm, thay đổi tư duy, phương thức làm việc của từng nhân sự trong toàn bộ hệ thống.
Tại Đài Tiếng Nói Việt Nam cũng đang có những khó khăn như thế. Tôi vẫn cho rằng, con người là yếu tố quan trọng nhất của chuyển đổi số thì con người cũng là rào cản lớn nhất khi đổi mới phương thức làm việc. Nếu một phóng viên, một biên tập viên vẫn giữ khư khư cung cách làm việc cũ trong khi thời cuộc đã thay đổi thì cơ quan báo chí cũng khó mà chuyển đổi số đồng bộ. Có thể trong một chuỗi hệ thống, một số chuyển đổi mạnh mẽ, một số không chuyển đổi nhưng không thích ứng đồng bộ thì sẽ tạo ra khập khiễng. Chính khập khiễng đó không phát huy được tối đa hiệu quả trong quá trình chuyển đổi số. Vì thế, tuy cùng là chuyển đổi nhưng phải chuyển đổi đồng bộ trong tất cả mắt xích, hệ thống của Đài. Tất nhiên đây là việc khó, nhưng chúng ta đã nhận thức được rồi thì chúng ta phải hành động.
PV: Mới đây, Bộ Thông tin và Truyền thông đã trình Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025. Mục tiêu chung của dự thảo Chiến lược là báo chí phát triển theo hướng đa nền tảng, đa phương tiện, đa dịch vụ. Theo ông, khi đạt được những mục tiêu của Chiến lược này, thì báo chí nói riêng và xã hội nói chung sẽ được hưởng lợi như thế nào?
Tổng Giám đốc Đỗ Tiến Sỹ: Tôi cho rằng, chuyển đổi số sẽ giúp các cơ quan báo chí thay đổi toàn diện phương thức vận hành, quản lý, áp dụng công nghệ trong quy trình sản xuất và phân phối nội dung. Đài Tiếng nói Việt Nam đang tính toán những bước tiếp theo theo hướng như vậy, Hiện nay, một số cơ quan báo chí còn dùng công nghệ trí tuệ nhân tạo để quét các dòng tin trên mạng xã hội, để biết đâu là những nhóm tin tức đang được công chúng quan tâm để sản xuất tin bài. Khi công chúng tìm kiếm được các tin tức hữu ích với chính bản thân mình, đáp ứng được nhu cầu thông tin họ sẽ trung thành với tờ báo, hay chương trình phát thanh, truyền hình đó. Đó chính là tính cá nhân hoá người dùng, cung cấp thông tin phù hợp đến từng nhóm công chúng mục tiêu. Đây là điều rất quan trọng Đài Tiếng Nói Việt Nam cần nắm bắt và triển khai mạnh mẽ hơn vì chúng ta là một cơ quan báo chí chủ lực.
Và tất nhiên, trong nỗ lực của các cơ quan báo chí, trong đó có Đài Tiếng Nói Việt Nam thì công chúng cũng là người được hưởng lợi vì có nhiều sự lựa chọn các kênh tiếp nhận thông tin. Đồng thời, họ được tiếp nhận các thông tin đúng nhu cầu, sở thích và sự quan tâm của mình mà không phải mất thời gian chọn lọc, tìm kiếm. Và đặc biệt đó là những thông tin tin cậy, có kiểm chứng được thực hiện bởi các nhà báo có chuyên môn, có đạo đức nghề nghiệp chứ không phải những thông tin giật gân, câu khách có nhiều trên mạng xã hội như hiện nay.
PV: Xin cảm ơn những chia sẻ của Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam Đỗ Tiến Sỹ./.
