Rào cản lớn của EU
Thủ tướng Slovakia Robert Fico tuyên bố hôm 11/6 rằng ông sẽ không ủng hộ các nỗ lực nhằm tấn công vào nguồn thu của Nga đang được sử dụng để tài trợ cho cuộc xung đột tại Ukraine, “trừ khi Ủy ban châu Âu đưa ra giải pháp thực tế cho tình trạng khủng hoảng mà Slovakia sẽ phải đối mặt nếu Nga dừng hoàn toàn việc cung cấp khí đốt, dầu mỏ và nhiên liệu hạt nhân".
Thủ tướng Hungary Viktor Orbán cũng nhiều lần đe dọa sẽ chặn đứng các gói trừng phạt bổ sung, vốn cần được toàn bộ 27 thành viên EU thông qua.
Gói trừng phạt thứ 18 này không chỉ nhằm vào lĩnh vực ngân hàng mà còn nhắm vào các công ty liên quan đến đường ống Dòng chảy phương Bắc và đưa ra lệnh cấm nhập khẩu nhiên liệu được tinh chế từ dầu mỏ Nga qua nước thứ ba.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã công bố các đề xuất ngày 10/6, đồng thời cam kết sẽ thúc đẩy việc giảm mức trần giá dầu Nga (hiện là 60 USD/thùng) tại hội nghị G7 sắp tới ở Canada.
Ba Lan, nước đang giữ chức Chủ tịch luân phiên Hội đồng EU, mong muốn thông qua gói trừng phạt trước khi chuyển giao vai trò này cho Đan Mạch vào ngày 1/7. Điều này đồng nghĩa với việc các quốc gia thành viên sẽ cần đạt được thỏa thuận trước hội nghị thượng đỉnh EU vào ngày 26 - 27/6.
“Chúng tôi sẽ làm việc hết tốc lực để thông qua gói trừng phạt mới trong nhiệm kỳ của Ba Lan", Quốc vụ khanh phụ trách các vấn đề EU Ignacy Niemczycki cho hay.
Đằng sau cánh cửa đóng kín
Các đại sứ EU đã nhóm họp tại Brussels vào tối 10/6 để thảo luận về đề xuất. Một nhà ngoại giao giấu tên cho biết: “Phản ứng không tiêu cực như công khai. Chúng ta sẽ phải xem Hungary và Slovakia muốn gì nhưng vẫn có thể đạt được một thỏa thuận". Mặc dù trước đây Hungary và Slovakia từng đe dọa phủ quyết nhưng cuối cùng họ vẫn bỏ phiếu ủng hộ các gói trừng phạt trước đó.
Cùng lúc, EU cũng phải đảm bảo được sự đồng thuận cho lộ trình loại bỏ hoàn toàn năng lượng Nga dự kiến chấm dứt nhập khẩu khí đốt từ Moscow vào năm 2027. Các đề xuất pháp lý chi tiết sẽ được công bố ngày 17/6 nhưng Budapest và Bratislava đã yêu cầu được miễn trừ.
Hai nhà ngoại giao EU tiết lộ, Ủy ban châu Âu đang có lập trường cứng rắn hơn bình thường. Trước đây, Brussels thường tránh đưa ra đề xuất có nguy cơ bị phủ quyết nhưng lần này cơ quan hành pháp của EU có vẻ không ngần ngại.
Bà Von der Leyen có thể đến hội nghị G7 ở Alberta, Canada với một tuyên bố mạnh mẽ về trừng phạt, đưa quả bóng về sân của Washington trong việc gây sức ép buộc Tổng thống Nga Vladimir Putin phải ngồi vào bàn đàm phán và tiến hành thỏa thuận hòa bình với Ukraine.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen khẳng định các lệnh trừng phạt là cần thiết vì “sức mạnh là ngôn ngữ duy nhất mà Nga hiểu”.
Tháng trước, các nhà lãnh đạo của Đức, Pháp, Anh và Ba Lan đã yêu cầu Tổng thống Nga Vladimir Putin chấp nhận một lệnh ngừng bắn kéo dài 30 ngày, nếu không sẽ phải đối mặt với các biện pháp trừng phạt “mạnh mẽ”. Tuy nhiên, Moscow đã phớt lờ tối hậu thư này, thay vào đó đề xuất các cuộc “đàm phán trực tiếp” giữa Nga và Ukraine. Tuy nhiên, hai vòng đàm phán tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ đã cho thấy rõ rằng Nga vẫn giữ lập trường cứng rắn với các mục tiêu tối đa - điều mà trên thực tế đồng nghĩa với việc buộc Ukraine đầu hàng.
“Khả năng tiếp tục tiến hành chiến dịch quân sự của Nga tỉ lệ thuận với khả năng bán dầu và né tránh các rào cản tài chính”, Tổng thống Zelensky phát biểu tối ngày 10/6, đồng thời gọi gói trừng phạt mới của châu Âu là “một bước đi quan trọng” và chỉ trích việc Mỹ chưa có các biện pháp tương tự.
Hiện nay Tổng thống Mỹ Donald Trump chưa tỏ rõ quan tâm đến đề xuất từ Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, người kêu gọi áp thuế 500% lên các quốc gia mua năng lượng từ Nga.
“Đây là một cách tiếp cận khác biệt. Ủy ban châu Âu rất tham vọng và cũng đã công khai những gì họ muốn. Nếu không đạt được thỏa thuận, bà Von der Leyen có thể bị xem là yếu đuối".
Đợt "so găng" căng thẳng nhất được dự đoán sẽ xảy ra trong tuần cuối tháng 6, khi lãnh đạo EU nhóm họp tại Brussels ngày 26 và 27/6.
Một nhà ngoại giao khác khẳng định Ủy ban châu Âu “sẽ không đề xuất nếu không thấy khả năng thông qua” và không mấy quan tâm đến lời đe dọa của Thủ tướng Fico.
“Chúng ta đã có 17 gói trừng phạt, không có lý do gì không thể có gói thứ 18", nhà ngoại giao này cho hay.
Cả hai nhà ngoại giao đều nhận định một thỏa thuận là hoàn toàn khả thi bởi lẽ Hungary và Slovakia sau cánh cửa đóng kín không phản đối gay gắt như khi công khai.
