Sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, nhiều vị trí lãnh đạo chủ chốt đã và đang được kiện toàn. Trong suốt hơn một tuần qua, Quốc hội đã tiến hành quy trình nhân sự để hoàn thành công việc quan trọng là miễn nhiệm và bầu mới các vị trí lãnh đạo của Đảng và Nhà nước. Trong các gương mặt được lựa chọn có PGS.TS Phạm Minh Chính - Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương được Quóc hội tín nhiệm bầu giữ chức vụ Thủ tướng Chính phủ. Ông Phạm Minh Chính năm nay 63 tuổi, quê quán huyện Hậu Lộc, Thanh Hóa. Ông có bằng kỹ sư xây dựng, bằng Tiến sĩ luật và được phong học vị Phó Giáo sư chuyên ngành Luật.

Từ khi còn là tướng lĩnh trong ngành Công an, ông Phạm Minh Chính đã có 2 công trình nghiên cứu về kinh tế gồm “ Kinh tế Việt Nam: Thăng trầm và đột phá” xuất bản năm 2009 và “Bối cảnh tài chính Việt Nam năm 1997-1998 và 2007-2008: Khoảng cách và biến đổi”. Từng kinh qua nhiều vị trí công tác trong ngành Ngoại giao, ngành Công an, song, dấu ấn của ông để lại khá đậm nét trong 10 năm qua khi được Đảng tín nhiệm phân công làm Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh - một địa phương được ví như “Việt Nam thu nhỏ” và Trưởng Ban Tổ chức Trung ương vào thời kỳ mà công tác cán bộ có nhiều biến động nhất.

Tháng 1/2011, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng, ông Phạm Minh Chính được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng. 7 tháng sau, khi đang làm Thứ trưởng Bộ Công an, ông được Bộ Chính trị phân công về làm Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh nhiệm kỳ 2011-2016. Với vai trò người đứng đầu Tỉnh ủy, ông Phạm Minh Chính đã từng bước đề ra những chủ trương, chính sách khác biệt mang tính chất tiên phong tại Vùng mỏ.

Năm 2012, Quảng Ninh là địa phương đầu tiên trong cả nước thuê các nhà tư vấn hàng đầu thế giới như McKinsey, BCG (Mỹ); Nikken Sekkei, Nippon Koei (Nhật Bản)... để lập quy hoạch chiến lược. Ban Chỉ đạo công tác lập quy hoạch, do chính Bí thư Tỉnh ủy Phạm Minh Chính làm Trưởng ban, vào cuộc chỉ đạo triển khai xây dựng quy hoạch đồng bộ và phối hợp chặt chẽ với nhà tư vấn, đồng thời tranh thủ tối đa ý kiến từ các chuyên gia, bộ ban ngành Trung ương, giám sát của HĐND cũng như góp ý của doanh nghiệp, nhân dân trong tỉnh.

Cũng trong năm 2012, lần đầu tiên Quảng Ninh tổ chức Hội nghị xúc tiến đầu tư có quy mô quốc gia với gần 1.000 nhà đầu tư trong nước và quốc tế, giới thiệu Quảng Ninh với những tiềm năng lợi thế nổi trội và kêu gọi thu hút đầu tư, tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế. Ngày 13/9/2014, Quảng Ninh công bố 7 quy hoạch chiến lược trước sự chứng kiến của Thủ tướng Chính phủ, từ quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, sử dụng đất cho đến quy hoạch du lịch, môi trường, nguồn nhân lực...

Phát biểu tại Hội nghị, Bí thư Tỉnh ủy Phạm Minh Chính khẳng định, Quảng Ninh sẽ tổ chức thực hiện sáng tạo, có hiệu quả 3 đột phá chiến lược gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế và chuyển đổi phương thức phát triển từ "nâu" sang "xanh", trong đó trọng tâm là xây dựng thể chế, cơ chế chính sách, quy hoạch chiến lược, định vị lại các giá trị để nâng cao năng lực cạnh tranh, tiến tới xây dựng thương hiệu địa phương.

Bám sát các định hướng của Trung ương, tỉnh chủ động đề xuất các cơ chế, chính sách để thu hút các nguồn lực, đổi mới phương thức đầu tư theo hình thức đối tác công - tư, "lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư" - một giải pháp sáng tạo trong bối cảnh ngân sách còn hạn chế. Năm 2014, Quảng Ninh mạnh dạn đề xuất Chính phủ cho phép xây dựng cao tốc Hạ Long - Hải Phòng bằng cách chủ động huy động các nguồn vốn hợp pháp, một việc làm chưa từng có tiền lệ. Hàng loạt dự án hạ tầng giao thông động lực tiếp theo như cầu Bạch Đằng, Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long, cao tốc Hạ Long - Vân Đồn,... lần lượt được khởi công và hoàn thiện sau đó đã giúp Quảng Ninh tháo "điểm nghẽn" hạ tầng, tạo động lực để phát triển kinh tế - xã hội.

Gần 1 thập kỷ nhìn lại, có thể thấy, những quy hoạch chiến lược được định hình từ thời kỳ này, với người "thuyền trưởng" là Bí thư Tỉnh ủy Phạm Minh Chính đã giúp Quảng Ninh có những bước phát triển thần kỳ. Hình ảnh Vùng mỏ "đầy bụi than" đã được thay thế bằng những công trình du lịch dịch vụ đẳng cấp, hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, môi trường đầu tư kinh doanh năng động, thông thoáng, con người thân thiện với thương hiệu Nụ cười Hạ Long đầy ấn tượng...

Bên cạnh những đổi mới quyết liệt trong phát triển kinh tế - xã hội, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Phạm Minh Chính cũng để lại dấu ấn đặc biệt trong đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tháng 12/2013, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh thông qua Đề án Đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, thực hiện tinh giản bộ máy, biên chế (Đề án 25). Với tinh thần chỉ đạo quyết liệt, tiến hành thận trọng, coi trọng dân chủ, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, Quảng Ninh đã thành công trong việc đi đầu đề xuất, triển khai thực hiện các mô hình đột phá. Tiêu biểu là các mô hình thí điểm như Nhất thể hóa chức danh (Bí thư đồng thời là Chủ tịch UBND cấp xã, cấp huyện; Bí thư đồng thời là trưởng thôn bản khu phố..); Hợp nhất một số cơ quan tham mưu giúp việc của cấp ủy với cơ quan chuyên môn của UBND cùng cấp có cùng chức năng, nhiệm vụ,...

Dưới sự chỉ đạo sâu sát, quyết liệt của người đứng đầu Tỉnh ủy, Quảng Ninh đã huy động được sức mạnh tổng hợp, tạo sự đồng thuận cao của cả hệ thống chính trị.

Đề án 25 đã góp phần đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng tại địa phương, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, tạo sự thống nhất giữa chủ trương, nghị quyết với chương trình hành động và việc triển khai tổ chức thực hiện. Việc tinh gọn bộ máy đã giúp giảm hàng trăm đầu mối, tiết kiệm thời gian, ngân sách, nâng cao sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp. Nền tảng cải cách xây dựng qua từng năm cũng giúp Quảng Ninh từng bước nâng hạng Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI, tiến dần đến ngôi vương năm 2017 và tiếp tục dẫn đầu 2 năm sau đó.

Nhìn lại 10 năm qua, Quảng Ninh đã xây dựng được thương hiệu, sự khác biệt trong thu hút các nguồn lực đầu tư phát triển, trở thành "ngôi sao cải cách", "hình mẫu của chuyển đổi mô hình kinh tế"... Những thành quả đó đều có dấu ấn của nguyên Bí thư Tỉnh ủy Phạm Minh Chính.

Tháng 4/2015, từ Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh, ông Phạm Minh Chính được Bộ Chính trị điều động về công tác ở Trung ương, phân công giữ chức Phó Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Đảng. Sau khi được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, ngày 27/1/2016, ông được Ban Chấp hành Trung ương khóa XII bầu vào Bộ Chính trị và được phân công tham gia Ban Bí thư Trung ương Đảng. Tháng 2/2016, ông được Bộ Chính trị phân công giữ chức Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Đảng.

Thời điểm năm 2016, nghĩa là đầu nhiệm kỳ khóa XII, hàng loạt hạn chế, khuyết điểm cần khắc phục trong công tác tổ chức, xây dựng Đảng được chỉ ra, là nguyên nhân khiến tình hình vi phạm kỷ luật của cán bộ, đảng viên diễn biến phức tạp, đáng báo động. Công tác cán bộ còn nhiều khe hở, lỗ hổng, tồn tại nhiều hạn chế, yếu kém; chưa có cơ chế để kiểm soát quyền lực, chống chạy chức, chạy quyền một cách hiệu quả.

Ngay trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ, tháng 11/2016, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về “tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ”. Lần đầu tiên, Trung ương đưa ra hệ thống gồm 27 biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”; đồng thời đề ra 4 nhóm giải pháp cụ thể để thực hiện; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính từng nhấn mạnh “nếu cán bộ hư hỏng, xấu hết cả thì chúng ta không có được đất nước như hiện nay và ngược lại. Nhưng nếu đội ngũ cán bộ này tốt hơn thì đất nước còn tốt hơn nữa”. Cơ chế kiểm soát quyền lực và tình trạng chạy chức, chạy quyền vẫn là điều trăn trở, băn khoăn, lo lắng của cấp ủy Đảng, và nếu không có cuộc cách mạng đổi mới chính mình thì không thể xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Xuất phát từ yêu cầu đó, Nghị quyết 26 của Ban Chấp hành Trung ương ban hành tháng 5/2018 về "Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ" đã ra đời. Nghị quyết đặt mục tiêu đầu tiên là thể chế hóa, cụ thể hoá các quy định của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác cán bộ, xây dựng và quản lý đội ngũ cán bộ.

Cùng với đó, ngành Tổ chức xây dựng Đảng cũng tham mưu để Trung ương hoàn thiện và ban hành các quy định về trách nhiệm nêu gương (Quy định 08 ngày 25/10/2018) - “một cam kết chính trị của Trung ương với chính mình và toàn Đảng, toàn dân”; Quy định 205 của Bộ Chính trị về việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền (ban hành ngày 23/9/2019). Đây là những quy định hết sức quan trọng, ra đời trong bối cảnh một bộ phận cán bộ, đảng viên cấp chiến lược thiếu học tập và tu dưỡng, tham nhũng, lãng phí, vi phạm nghiêm trọng kỷ luật Đảng, vi phạm pháp luật của nhà nước, làm giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng. Đặc biệt Quy định 205 đã đi trúng vào những vấn đề nhức nhối trong công tác cán bộ tồn tại suốt nhiều nhiệm kỳ vừa qua; lần đầu tiên trong một văn bản mang tính pháp quy của Đảng đề cập đến vấn đề này. Quy định 205 góp phần kiềm chế, quyết tâm ngăn chặn đẩy lùi chạy chức, chạy quyền ở các cấp, đặc biệt là chuẩn bị Đại hội Đảng cấp cấp tiếp tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

Tính đến hết nhiệm kỳ, toàn Ngành Tổ chức xây dựng Đảng đã tham mưu hoàn thành 109 để án, nhiệm vụ được Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư giao và gần 1.800 để án trình cấp ủy trực thuộc Trung ương. Trong đó, với trọng trách là cơ quan tham mưu chiến lược của Đảng, Ban Tổ chức Trung ương đã tham mưu Ban Chấp hành Trung ương ban hành 3 Nghị quyết và 1 quy định để thực hiện toàn diện, đồng bộ các nhiệm vụ trọng tâm về xây dựng Đảng mà Nghị quyết Đại hội XII của Đảng đề ra. Có thể khẳng định, các quy định này là “xương sống” hình thành “lồng nhốt quyền lực”.

Không chỉ giúp Trung ương hoàn thiện các quy định để quản lý cán bộ, kiểm soát quyền lực, chống chạy chức, chạy quyền, trong 5 năm qua, Ban Tổ chức Trung ương, đứng đầu là ông Phạm Minh Chính đã chỉ đạo quyết liệt việc giúp Trung ương ban hành các cơ chế, chính sách nhằm tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế, làm cho bộ máy hoạt động hiệu quả, tiết kiệm ngân sách nhà nước.

Điểm nhấn là Nghị quyết số 18 về một số vấn đề tiếp tục đổi mới sắp xếp đổi mới tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực hiệu quả; Nghị quyết số 19 về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập. Đây là những cơ sở quan trọng để đưa ra các giải pháp trọng tâm, trọng điểm, sát tình hình thực tế, có tính khả thi, có thể triển khai thực hiện được ngay nhằm tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy và tinh giản biên chế trong toàn hệ thống chính trị.

Nghị quyết số 19-NQ/TW ban hành ngày 25/10/2017 cũng là cơ sở quan trọng để  sửa đổi các luật như Luật Cán bộ, công chức; Luật Viên chức; Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, góp phần khắc phục sự trùng lắp, chồng chéo, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, giảm đầu mối, giảm cấp trung gian, giảm số lượng cán bộ lãnh đạo quản lý. Các địa phương đã ban hành văn bản chấn chỉnh công tác tuyển dụng, sử dụng, đề bạt, bổ nhiệm và quản lý đội ngũ cán bộ công chức, viên chức. Kết quả giảm 4 đầu mối trực thuộc Trung ương, 97 đầu mối thuộc tỉnh, 6 đơn vị hành chính cấp tỉnh... Số người làm việc hưởng lương phụ cấp từ ngân sách giảm 500.000 người (giảm 15%) so với tháng 4/2015. Nhờ vậy, chi thường xuyên năm 2019 giảm 0,85% so với năm 2017, tức có 10.000 tỉ đồng/năm song vẫn đảm bảo tăng lương cơ sở 7%/năm.

Nói đi đôi với làm, bản thân Ngành Tổ chức xây dựng Đảng cũng tích cực, gương mẫu trong việc sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế, xây dựng vị trí việc làm gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác tổ chức xây dựng Đảng. Biên chế giảm liên tục trong các năm. Năm 2020, số lượng phòng trực thuộc ban tổ chức các cấp uỷ trực thuộc Trung ương giảm 21,12%; số lượng cơ quan tổ chức cấp uỷ cấp huyện giảm 4,16%; số người hưởng lương ngân sách giảm 7,96%; số lượng cán bộ lãnh đạo, quản lý cơ quan tổ chức cấp uỷ các cấp giảm 17%.

Việc đưa tiêu chí người cán bộ làm công tác tổ chức, xây dựng Đảng “Đoàn kết, trung thành, trung thực, trong sáng, gương mẫu, tinh thông” với nhiều biện pháp cụ thể đã góp phần không ngừng xây dựng đội ngũ cán bộ công tác trong ngành ngang tầm nhiệm vụ.

Biểu hiện rõ nhất là đổi mới phương pháp, lề lối, tác phong làm việc gắn với cải cách hành chính theo hướng “5 hoá”: Hạt nhân hoá lãnh đạo, chuẩn hoá văn bản pháp quy, đơn giản hoá thủ tục hành chính, tự động hoá tổ chức thực hiện, tối ưu hoá kết quả hoạt động” và “3 không”: Không nói không, không nói khó, không nói có mà không làm. Với phương châm “Tích cực, chủ động; đổi mới, sáng tạo; bám sát thưc tiễn; coi trọng hiệu quả”, "Nghĩ phải chín, tư tưởng phải thông, quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, làm việc có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc nấy", phương pháp, phong cách, lề lối, tác phong làm việc có sự đổi mới, thực sự là cơ quan của hành động; góp phần củng cố, nâng cao vai trò, vị thế, uy tín của Ngành Tổ chức xây dựng Đảng.

Những nền tảng mà ông Phạm Minh Chính - Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương tạo dựng trong nhiều năm qua có thể coi là “chỉ số tín nhiệm” để Đảng, Quốc hội giao trọng trách ở vị trí cao hơn và tiếp tục kỳ vọng vào sự quyết liệt, đổi mới.

Theo dõi tình hình chính trị trong nước, từ Singapore, PGS.TS Vũ Minh Khương -giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu (Đại học Quốc gia Singapore) nhận định: Việc ông Phạm Minh Chính được Quốc hội bầu làm Thủ tướng là một điểm nhấn độc đáo trong phương án nhân sự cấp cao đặc sắc được thông qua tại Đại Hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII. Phương án lựa chọn này cho thấy khát vọng phát triển và ý chí hành động rất cao của tập thể lãnh đạo Việt Nam trong hành trình đưa đất nước trở thành một quốc gia hùng cường vào năm 2045 khi kỷ niệm 100 năm giành được độc lập.

Dưới góc nhìn của TS Vũ Minh Khương, ông Phạm Minh Chính có những thế mạnh quan trọng để trở một Thủ tướng xuất sắc của Việt Nam trong giai đoạn 5 năm tới nhờ ba điểm sau.

Thứ nhất, ông Chính là một người có tầm nhìn, tâm huyết, năng động và quyết đoán. Những phẩm chất này đã được tôi luyện và biến thành thành quả ấn tượng khi ông làm Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh (2011-2015) và Trưởng Ban Tổ chức Trung ương. Trong trao đổi và tiếp xúc nhiều với cán bộ Việt Nam ở địa phương cũng như Trung ương, tôi thấy có nhiều nhận xét rất tốt về ông.