Ông Phạm Mạnh Hùng phân tích, trong khoảng 10 năm gần đây, xu hướng phát triển của công nghệ và internet đã xóa bỏ nhiều ranh giới truyền thống của báo chí.
Xưa kia, thông tin báo, đài ở Việt Nam đưa ra có thể nói là không có cạnh tranh, chủ động hoàn toàn trong việc đưa sản phẩm tới công chúng thì ngày nay thế độc quyền đã bị phá vỡ.
Công chúng bây giờ dễ dàng tiếp cận với mọi nguồn thông tin từ trên khắp thế giới, khiến các báo, đài rơi vào thế vừa phải cạnh tranh lẫn nhau, vừa phải cạnh tranh với mạng xã hội và báo chí nước ngoài, với mức độ gay gắt chưa từng có.
Thời buổi công nghệ và internet cũng khiến chi phí sản xuất sản phẩm báo chí, truyền thông rẻ hơn bao giờ hết. Ngay cả các cá nhân cũng hoàn toàn có thể thu hút hàng trăm, hàng triệu người theo dõi nhờ kiến thức, kỹ năng truyền thông của mình. Hiện tượng Phương Hằng thời gian qua là một ví dụ điển hình.
Để giữ chân công chúng, các cơ quan báo chí không còn cách nào khác là phải tối ưu hệ thống theo hướng phát triển đa loại hình, đa nền tảng.
Ngày nay, không có loại hình báo chí “vua”, phát thanh không còn giữ ngôi vô địch về tốc độ cung cấp thông tin. Báo in dần hoàn thành sứ mệnh và bị tụt lại phía sau. Truyền hình được ưa chuộng hàng đầu ở nhiều quốc gia, nhưng riêng tại các nước châu Âu và Mỹ lại xếp sau phát thanh.
Ở Việt Nam, một thời gian dài phát thanh có dấu hiệu suy thoái, nhưng từ đại dịch Covid-19 cũng như theo đà phát triển của xã hội văn minh, người hay di chuyển, đặc biệt là bằng phương tiện ô tô ngày một nhiều thì xu hướng nghe phát thanh đang trở lại mạnh mẽ. Trong vòng 5 – 10 năm nữa sẽ là kỷ nguyên của phát thanh số, thông qua các nền tảng, ứng dụng OTT…
“Chúng ta không nên nghĩ là truyền hình mới có nhiều người xem, cũng không thể coi thường rằng phát thanh địa phương, phát thanh cơ sở không có người nghe, càng không nên xem nhẹ những trang tin điện tử trông có vẻ rất bình thường”, ông Hùng lưu ý.
Khái niệm ông “vua” truyền thông bây giờ cũng không còn. Ngay cả các tập đoàn báo chí, truyền thông hàng đầu cũng không thể chi phối, chiếm lĩnh tuyệt đối công chúng. Tất cả phụ thuộc vào năng lực của mỗi cơ quan, và kiến thức, kỹ năng của từng phóng viên, biên tập viên.
Nắm bắt được xu thế đó, Đài Tiếng nói Việt Nam đã sớm đổi mới, xây dựng trở thành mô hình cơ quan truyền thông đa phương tiện đầu tiên của cả nước. Phát thanh vẫn là chủ lực, nhưng các loại hình khác vẫn quan tâm phát triển, tận dụng nhiều nền tảng để tối ưu khả năng tiếp cận công chúng trong vai trò người cung cấp thông tin chính thống.
“Bên cạnh đó, chi phí đầu tư kỹ thuật rẻ của phát thanh cũng là cơ hội để dành nguồn lực cho đào tạo con người, từ đó cho ra các sản phẩm chất lượng. Minh chứng là ở mùa Giải báo chí Quốc gia năm 2021 vừa qua, VOV giành về 2 giải A, 2 giải B và 1 giải C ở tất cả các loại hình”, ông Phạm Mạnh Hùng thông tin.
Khó khăn thách thức luôn hiện hữu, nhưng cơ hội cũng sẽ song hành. Môi trường cạnh tranh gay gắt càng chứng tỏ cơ hội phát triển giữa các cơ quan báo chí lớn nhỏ đã thu hẹp khoảng cách. Đơn cử như các đài địa phương hoàn toàn có thể cạnh tranh với VOV vì những thông tin mang tính địa phương tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại gần gũi hơn với công chúng so với tính vĩ mô của đài quốc gia.
“Quan trọng là phải định vị được mình để hóa giải thách thức, biến nguy thành cơ, cơ quan báo chí nào đến giờ vẫn chưa thoát khỏi nếp vận hành trì trệ của mô hình bao cấp thì đương nhiên sẽ người khác bị vượt lên”, ông Hùng nhấn mạnh.
Ông Phạm Mạnh Hùng cho biết thêm, công chúng hiện đại thì sản phẩm báo chí cũng phải hiện đại. Khởi đầu cho chuỗi 16 đợt tập huấn về kỹ năng truyền thông, báo chí năm 2022 của VOV cho các phóng viên, biên tập viên trong hệ thống Đài Phát thanh Truyền hình tỉnh Lào Cai và các Đài cơ sở (hiện đã chuyển đổi thành Trung tâm Văn hóa – Thể thao và Truyền thông) cũng tập trung vào mảng “phát thanh hiện đại”. Mục đích nhằm xây dựng mặt bằng phát thanh đồng đều, chất lượng, hợp tác, chia sẻ, cạnh tranh bình đẳng từ trung ương đến địa phương, cùng chung mục tiêu phục vụ công chúng hiện đại yêu phát thanh.
Đợt tập huấn cũng nhằm hiện thực hóa Thỏa thuận hợp tác truyền thông giữa VOV với UBND tỉnh Lào Cai giai đoạn 2021 – 2025.
Đợt tập huấn kéo dài trong 3 ngày, từ 1 – 3/7, giảng viên là bà Phó Cẩm Hoa, Phó Trưởng Ban đối ngoại (VOV5) – người từng nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực phát thanh, từng qua môi trường đào tạo tại Đại học Báo chí Lille của Pháp./.
