Như nhiều phóng viên của các cơ quan báo chí Trung ương thường trú trên địa bàn các tỉnh Tây Bắc, để có được những tin bài hấp dẫn, nhanh nhạy, kịp thời, đáp ứng yêu cầu thông tin, tuyên truyền trong giai đoạn cả đất nước chuyển mình, mỗi phóng viên VOV Tây Bắc luôn nỗ lực hết mình, gạn lọc, góp nhặt từng chi tiết hay, đặc biệt nhất ở nơi được coi là “vùng lõm” sự kiện.
Những mùa lũ khó quên ở miền núi
Mỗi mùa mưa lũ về, Tây Bắc lại trở thành điểm nóng của thiên tai. Đối với những người làm báo trên địa bàn, khó khăn lớn nhất là giao thông bị chia cắt, bởi các bản nằm sâu trong núi khi đó sóng điện thoại, internet cũng gần như bị cắt đứt, khiến việc truyền tin, gửi bài về gặp rất nhiều trở ngại.
Nhà báo Vũ Lợi, thường trú tại Điện Biên kể: Đợt mưa lũ lớn xảy ra tại xã Mường Pồn vào năm ngoái khiến 7 người chết và mất tích, đường sạt nhiều nên anh phải đi bộ nhiều cây số dưới trời mưa, bùn đất ngập đến đầu gối. Tác nghiệp tại hiện trường xong anh phải quay ra tìm vị trí an toàn để gửi tin về. Gửi xong tin thì người cũng mệt lả đi vì đói và rét; tuy nhiên trong lòng thấy an tâm vì đã hoàn thành được nhiệm vụ bước đầu.
Theo anh Lợi, kinh nghiệm lớn nhất khi đi vùng lũ là không liều lĩnh, phải có sự phối hợp với chính quyền địa phương, lực lượng cứu hộ, nắm chắc thông tin về thời tiết và tình hình địa bàn. Đôi khi phải chấp nhận việc không thể ngay lập tức vào hiện trường, mà phải đợi thời điểm an toàn nhất. Do đó khi nghe thông tin, anh Lợi sẽ cố gắng xác minh từ nhiều nguồn tin của chính quyền địa phương, lực lượng chức năng và người dân để đưa thông tin ban đầu sự việc, sau đó sẽ chuẩn bị chu đáo các thiết bị tác nghiệp, đồ bảo hộ để nhanh chóng đi vào tâm lũ.
"Tác nghiệp các sự kiện mưa lũ thì lúc nào cũng đem lại một tâm trạng rất xót xa bởi bà con vùng cao vốn đã nghèo khó, một trận lũ đi qua là cả gia sản tích cóp bao năm bị cuốn trôi. Nhưng điều khiến tôi cảm phục là tinh thần của họ, họ không than vãn, không gục ngã, nhiều người còn chia nhau bát cơm, miếng bánh, chai nước. Với tôi, không chỉ là phản ánh thiên tai, mà còn là truyền đi tinh thần kiên cường, lòng nhân ái giữa những gian nan. Đó cũng là động lực để tôi vượt qua mọi khó khăn, tiếp tục làm nghề", anh Lợi chia sẻ.
Theo kinh nghiệm của nhà báo Khắc Kiên, phóng viên thường trú tại tỉnh Lai Châu, để tác nghiệp hiệu quả và an toàn trên vùng lũ, bản thân phải xây dựng được đội ngũ cộng tác viên, từ đó sẽ có được những thông tin ban đầu nhanh nhất, sau đó phóng viên sẽ vượt suối, băng rừng vào ghi nhận đầy đủ và chi tiết hơn.
Nghe câu chuyện thì thấy thật đơn giản, như một quy trình quen thuộc nếu ở vùng thuận lợi, thế nhưng, để gửi được một tin, bài về cơ quan, đó là cả một quá trình vô cùng gian khổ, đôi lúc kiệt sức, vừa phải đi như chạy qua những khu vực nguy hiểm, đảm bảo an toàn cho bản thân, vừa phải bảo quản máy móc không hư hỏng trong thời tiết mưa gió khắc nghiệt. Và khi chứng kiến những mất mát, đau thương của bà con vùng lũ, phóng viên phải sớm vượt qua những xúc động, ngăn cả những giọt nước mắt rơi, để triển khai công việc.
"Gần đây nhất là vụ sạt lở đất, đá xảy ra tại công trường thủy điện Tả Páo Hồ 1A tại xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ. Khi chúng tôi vượt hơn 100km từ thành phố Lai Châu vào tới hiện trường thì cảnh tượng đầu tiên là một hiện trường sạt trượt ngổn ngang đất đá. Hình ảnh 5 chiếc quan tài gỗ mộc, mới được làm vội nằm xếp hàng ngay từ phía cổng vào; có 4/5 nạn nhân thuộc gia đình hộ nghèo và họ cũng mới xin vào công trường thủy điện làm được vài ngày. Nơi họ sinh sống có địa hình đồi núi dốc, chỉ có rừng núi và nguy cơ xảy ra sạt lở đất, đá luôn thường trực vào mỗi mùa mưa. Vì cuộc sống mưu sinh, họ luôn phải đối mặt với nhiều nguy cơ mất an toàn và đây cũng là đề tài mà phóng viên luôn trăn trở làm sao để giảm thiểu thiên tai cho người dân vùng cao mỗi khi mùa mưa đến".
Tác nghiệp đa phương tiện trên địa bàn “yếu sóng”
Trước những yêu cầu của đời sống, của độc giả, khán - thính giả, những năm qua, các phóng viên VOV Tây Bắc không chỉ thực hiện sản xuất các tin bài phục vụ các chương trình phát thanh, mà còn sản xuất các tin, bài, ảnh cho báo điện tử, các tác phẩm truyền hình, clip cho các nền tảng số.
Lê Hạnh - nữ phóng viên trẻ tận tâm, yêu nghề của VOV Tây Bắc chia sẻ: Việc tác nghiệp đa phương tiện là xu thế tất yếu, trước hết bản thân mỗi phóng viên thường trú sẽ trở nên năng động, đa năng hơn, một người có thể làm cùng lúc nhiều phần việc khác nhau. Đặc biệt là giúp cho mỗi sản phẩm báo chí của mình sinh động hơn, có nhiều cơ hội tiếp cận công chúng, khán thính giả ở nhiều nền tảng, kênh sóng khác nhau của Đài TNVN. Bởi vậy, mỗi lần đi cơ sở, Lê Hạnh luôn chuẩn bị tâm thế tác nghiệp linh hoạt, làm sao để vừa có tác phẩm phát thanh, vừa đăng tải được trên báo điện tử với những hình ảnh, video clip hấp dẫn…
Lê Hạnh cho biết, đặc thù Sơn La cũng như các tỉnh Tây Bắc địa hình khó khăn, sóng điện thoại, mạng internet còn hạn chế, nhiều khu vực mạng kém hoặc không có mạng. Để tác nghiệp đa phương tiện, gửi sản phẩm về duyệt và phát sóng, các phóng viên luôn phải nỗ lực, linh hoạt cả về thời gian, cách làm, công sức…
"Luôn phải chủ động tác nghiệp và hoàn thiện sản phẩm nhanh nhất có thể, sau đó lập tức di chuyển tới các khu vực có mạng để gửi về. Đặc biệt trong điều kiện mưa lũ, sạt lở nghiêm trọng khiến mọi tuyến đường giao thông, hệ thống liên lạc đứt gãy, chúng tôi đã từng phải đi bộ băng rừng, vượt núi qua rất nhiều điểm sạt lở nhiều giờ đồng hồ để có thể bắt được sóng, mạng, gửi thông tin, hình ảnh và video hiện trường về để phát sóng trên các nền tảng của Đài TNVN", Lê Hạnh cho hay.
“Vùng lõm” đầy ắp hơi thở cuộc sống
VOV Tây Bắc chưa đến chục phóng viên nhưng chỉ tính riêng trong 5 năm gần đây, đội ngũ này đã sản xuất hơn 15.000 tin, bài, clip mang đậm hơi thở vùng cao Tây Bắc. Trong đó, hơn 100 tác phẩm xuất sắc đã giành giải cao tại các giải báo chí do trung ương và các địa phương phát động, bao gồm 1 Giải A, 1 Giải B, 1 Giải C giải Búa Liềm Vàng toàn quốc; 2 giải B giải Báo chí Quốc gia; 1 Giải B Giải Diên Hồng toàn quốc...
Phóng viên An Kiên, thường trú Lào Cai mới đây đã cùng nhóm phóng viên đạt Giải B, Giải Búa liềm vàng lần thứ IX năm 2024 với tác phẩm "Điểm tựa trong cuồng lũ" chia sẻ: Thoạt nhìn, địa bàn Tây Bắc, trong đó có tỉnh Lào Cai thuộc “vùng lõm” thông tin, vì tần suất các sự kiện xảy ra ít hơn nhiều so với các tỉnh, thành khu vực trung tâm. Nhưng thực ra, ở đâu cũng có hơi thở cuộc sống, không ai khác phóng viên thường trú là người bám sát địa bàn sẽ cảm nhận rõ nhất hơi thở ấy. Khi có đủ trải nghiệm, đủ thời gian thấu hiểu, mọi câu chuyện, mọi khía cạnh trong cuộc sống đều có thể trở thành chi tiết hoặc đề tài báo chí thú vị. Đó là lợi thế lớn nhất của phóng viên thường trú, dù thời gian dài phải tác nghiệp một mình, phải đối mặt với nhiều áp lực và cả nỗi cô đơn. Tất nhiên không thể thiếu đam mê với nghề, trách nhiệm với công việc.
"Những tháng ngày thường trú xa cơ quan, đơn vị thì cũng là cơ hội để mình chủ động, linh hoạt tích lũy kiến thức, kỹ năng, chứ không phải tranh thủ buông thả bản thân. Và khi cơ hội tới, mọi thứ chín muồi sẽ là lúc “dụng võ”. Điều này không chỉ tôi mà tất cả phóng viên thường trú có lẽ đều cảm nhận được", anh Kiên tâm sự.
Tại Đại hội Đảng bộ VOV Tây Bắc mới đây, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Giám đốc Đài TNVN Đỗ Tiến Sỹ nhấn mạnh, VOV Tây Bắc phải phát huy vai trò cánh tay nối dài của Đài Tiếng nói Việt Nam tại địa bàn Tây Bắc - vốn là nơi có đông đồng bào dân tộc thiểu số, vừa giàu bản sắc, vừa là vùng có điều kiện kinh tế, xã hội còn khó khăn, tiềm ẩn nhiều nguy cơ tệ nạn ma túy, mua bán người, dễ bị các thế lực thù địch lợi dụng để “diễn biến hòa bình”… VOV Tây Bắc cần cập nhật thông tin mới; những tấm gương trong đồng bào với phương châm “lấy cái đẹp, dẹp cái xấu”; các sự kiện, điểm nổi bật, hoạt động văn hóa ở các khu vực, bản làng đồng bào thiểu số...
Ông Trần Thanh Bình, Giám đốc VOV Tây Bắc cho biết: Để hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Lãnh đạo Đài giao, trong điều kiện địa bàn rộng lớn, vùng núi cao, hiểm trở, giao thông đi lại khó khăn; phóng viên địa bàn tại các tỉnh chỉ có một hoặc hai người, nên VOV Tây Bắc thường phải xây dựng kế hoạch tuyên truyền và phối hợp chặt chẽ với cơ sở để kịp thời phản ánh thông tin. Đối với những trường hợp bất thường như dịch bệnh, thiên tai, bão lũ, các phóng viên phải đồng hành, phối hợp với các đơn vị chức năng tác nghiệp để được đảm bảo an toàn...
"Ngoài ra, chúng tôi phải tăng cường thêm phóng viên từ các địa bàn khác đến để hỗ trợ. Còn nếu vùng thiên tai phủ rộng cả địa bàn Tây Bắc, việc đi lại nguy hiểm và bị chia cắt thì chúng tôi báo cáo với lãnh đạo Đài để được tăng cường phóng viên từ các đơn vị của Đài lên hỗ trợ, nên việc tuyên truyền của Đài luôn đảm bảo liên tục, thông suốt", ông Trần Thanh Bình nói.
Trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, mỗi phóng viên VOV Tây Bắc hôm nay đang tiếp tục trau dồi kiến thức, kĩ năng, hun đúc tình yêu nghề, vượt qua những trở ngại, khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ cơ quan giao phó; đưa tiếng nói, hình ảnh một Tây Bắc hùng vĩ, tươi đẹp, kiên cường và đang vươn mình mạnh mẽ đến thính giả, độc giả trong và ngoài nước.
