Nhạc sĩ Xuân Phương sinh năm 1973 ở Hưng Yên. Anh tốt nghiệp Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Từ năm 2000, anh là giảng viên tại trường Cao đẳng Văn hóa - Nghệ thuật Quân đội (tức Đại học Văn hóa - Nghệ thuật Quân đội ngày nay). Sau đó, anh tiếp tục học lên Cao học về nghiên cứu văn hóa dân gian tại Viện Văn hóa dân gian.
Xuân Phương có duyên sáng tác nhiều bản nhạc phim. Chính vì vậy nên khi nhắc đến tên anh, người ta sẽ nghĩ ngay đến những ca khúc nhạc phim, nổi tiếng nhất là Mong ước kỷ niệm xưa trong Xin hãy tin em của đạo diễn Đỗ Thanh Hải.
Sinh thời, nhạc sĩ cho biết Mong ước kỷ niệm xưa là một trong những ca khúc khiến anh ấn tượng nhất sự nghiệp sáng tác của mình.
Sau ca khúc, anh được đạo diễn Nguyễn Hữu Trọng mời sáng tác nhạc phim Sóng ngầm. Ca khúc Nếu phải xa nhau ra đời và được Minh Quân thể hiện trở thành một bản hit trong sự nghiệp của nam ca sĩ.
Với phim Của để dành, ca khúc Lời ru cho con cũng được ra đời từ bài thơ của tác giả Vân Thị Kiều Anh. Ca khúc Lời chưa nói được Xuân Phương sáng tác trong phim Phía trước là bầu trời cũng từng là bản nhạc phim đình đám được khán giả hát đi hát lại suốt nhiều năm.
Bên cạnh sáng tác nhạc phim, Xuân Phương còn sáng tác âm nhạc cho nhiều tác phẩm sân khấu, kịch múa như vở nhạc kịch Đất nước đứng lên, Hòn đất; kịch múa Ngọn lửa Hà thành, Mệnh trời tình đất…
Tuy là một nhạc sĩ thành công trong lĩnh vực sáng tác, sở hữu nhiều ca khúc nổi đình nổi đám nhưng Xuân Phương lại khá kín tiếng. Anh cống hiến thầm lặng cho âm nhạc, lặng lẽ trong công việc mà mình yêu thích.
