Cách trung tâm Hà Nội 60km, làng Cao Thôn (xã Bảo Khê, Thành phố Hưng Yên) nổi tiếng với nghề làm hương truyền thống. Hiện nay, hơn 100 hộ gia đình trong làng vẫn lưu giữ và phát triển nghề cha ông để lại.
Nghề làm hương thảo mộc Cao Thôn đã có từ lâu đời, không ai nhớ bắt đầu từ khi nào, chỉ biết rằng khi lớn lên họ đã thấy ông bà, cha mẹ mình miệt mài với nghề làm hương. Hương Cao Thôn được lòng người tiêu dùng bởi mùi thơm đặc trưng như: thơm dịu nhẹ, phảng phất rất lâu.
Bí quyết là bởi nguyên liệu làm hương sạch hoàn toàn từ thảo mộc cùng 36 vị thuốc Bắc như: độc hoạt, đại hoàng, xuyên khung, đan bì, cam thảo, thảo quả, hoa ngâu... Đây cũng chính là cái hồn cốt mà người dân làng Cao Thôn gìn giữ hàng trăm năm nay.
Hầu hết các công làm hương đều được pha chế thủ công từ làm bột, se, nén... Công việc không quá khó nhưng đòi người thợ phải chú tâm, thật đều, thật chuẩn xác thì sản phẩm mới như ý.
Những năm gần đây, nhiều gia đình đã chuyển từ se hương thủ công sang se hương bằng máy, giúp năng suất của cơ sở tăng 3 - 4 lần, sản phẩm tạo ra có độ đều, bóng hơn so với sản xuất thủ công.
Trung bình mỗi công nhân làm máy một ngày có thể cho ra tới 3 vạn nén hương.
Xưa, người làng Cao Thôn tự làm tăm hương, nhưng giờ tăm hương chủ yếu được nhập từ làng Vác, huyện Thanh Oai, Hà Nội.
Chị Nguyễn Thị Miên (47 tuổi) nhân công tại xưởng hương Tạo Thủy cho biết: "Nghề làm hương ở đây phụ thuộc nhiều vào thời tiết và nguyên liệu. Nhân công làm hương ở Cao Thôn đa phần là phụ nữ. Mỗi nhân công trung bình kiếm được 200.000 - 300.000 đồng/ngày."
Người dân Cao Thôn sản xuất hai loại là hương que và hương vòng.
Ngoài ra còn có nhang nụ...
Với truyền thống lâu đời, đồng thời được sự hỗ trợ của máy móc, làng hương Cao Thôn vẫn giữ được những nét tinh túy của mình trong nghề làm hương phục vụ dịp Tết.
Những ngày này, không khí của các hộ sản xuất hương trở nên tất bật hơn bao giờ hết, có xưởng nhân công phải sản xuất cả đêm. Người làm hương, người phơi, người đóng gói, rộn rã cả làng quê...
"Trời nắng thì chỉ cần phơi một ngày, nếu trời râm thì phải phơi hương 2-3 ngày. Khi phơi, người làm hương sẽ phải chủ động quan sát tỉ mẩn để biết chắc hương đã khô và giữ trọn vẹn được mùi thơm", bà Nguyễn Thị Tý (55 tuổi) chia sẻ.
Hương vòng Cao Thôn nổi tiếng với mùi thơm dịu của thuốc Bắc, đây là mùi đặc trưng nhất của vùng này.
Trung bình giá mỗi hộp hương vòng loại nhỏ (10 vòng) khoảng 30.000 - 35.000 đồng.
Chủ xưởng hương Quảng Thịnh - ông Nguyễn Đình Quảng (SN 1969) chia sẻ: “Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, giá nguyên liệu làm hương năm nay cao hơn so với mọi năm, thị trường tiêu thụ hương vì thế cũng chậm hơn, nhưng không đáng kể."
Để kịp tiến độ trả hàng, gia đình ông Nguyễn Đình Quảng phải thuê thêm hai nhân công hỗ trợ phơi và đóng gói hương.
Hồ để dán hương được nấu từ bột sắn.
Nghề làm hương Cao Thôn được lưu truyền từ đời này sang đời khác dần trở thành thương hiệu an toàn đối với khách thập phương. Hương không chỉ được tiêu thụ trong nước mà còn xuất ra nước ngoài.
Vũ Vân
