Đề xuất quy định mức "giá trần" và "giá sàn" với sách giáo khoa

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 4, chiều 11/11, Quốc hội thảo luận về dự án Luật Giá (sửa đổi).

Phát biểu ý kiến tại hội trường, ĐBQH Nguyễn Thị Kim Thúy (đoàn Đà Nẵng) quan tâm, tham gia ý kiến liên quan đến hàng hóa dịch vụ do Nhà nước định giá. Theo đại biểu Kim Thúy, dự thảo Luật bổ sung tiêu chí: hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá có thị trường cạnh tranh hạn chế. Nhưng không quy định thế nào là “thị trường cạnh tranh hạn chế”. Đại biểu lo ngại có thể dẫn đến sự giải thích, vận dụng tùy ý của cơ quan có thẩm quyền. Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung quy định vào Điều 4 (Giải thích từ ngữ).

Bên cạnh đó, trong khi sửa Luật bổ sung định giá sách giáo khoa (SGK) thì lại bỏ khoản 3 Điều 19, đưa vào phụ lục danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá để các bộ và cơ quan ngang bộ tự quyết. Theo đại biểu như vậy không thể hiện được ý chí của Quốc hội, dễ dẫn đến buông lỏng quản lý giá đối với những hàng hóa, dịch vụ rất quan trọng này.

Đại biểu đoàn Đà Nẵng cho rằng, Khoản 3, Điều 19 Luật hiện hành quy định chặt chẽ, minh bạch. Do đó, đề nghị khôi phục khoản 3 Điều 19; nếu cần thì bổ sung thêm loại hàng hóa, dịch vụ thuộc từng hình thức định giá.

Cũng theo đại biểu, phân cấp, phân quyền là chủ trương đúng. Nguyên tắc cần áp dụng trong quá trình thực hiện là cấp trên chỉ làm những việc mà cấp dưới không làm được tốt hơn. Dự thảo Luật cho thấy giảm bớt thẩm quyền, trách nhiệm của Bộ Tài chính trong việc định giá; rà soát biểu mẫu kê khai giá đối với các doanh nghiệp ở Trung ương; UBND cấp tỉnh có cơ quan tài chính tham mưu để định giá.

Tuy nhiên, theo bà Thúy, giao trách nhiệm định giá cho các bộ và cơ quan ngang bộ thì khó có thể yên tâm vì không phải bộ, cơ quan ngang bộ nào cũng có bộ phận chuyên môn về định giá và có đủ nhân lực làm việc này, cho dù thuê chuyên gia thì trách nhiệm cuối cùng vẫn thuộc về Chủ tịch Hội đồng định giá.

“Phân cấp, phân quyền phải luôn đi đôi với việc nâng cao năng lực để thực hiện, “xuống nước trước, tập bơi sau” là việc làm nguy hiểm.

Mặt khác, để các bộ và cơ quan ngang bộ định giá hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp và đơn vị trực thuộc thì có sợ rơi vào lợi ích nhóm như trường hợp bộ kit test Việt Á không? Vì nguyên nhân tham nhũng nhiều khi nằm ngay trong những quy định bất hợp lý của pháp luật”, đại biểu Kim Thúy chỉ rõ.

Đại biểu Kim Thúy nhấn mạnh rằng những thách thức qua phân cấp, phân quyền đặt ra trong dự thảo Luật này là rất lớn, Quốc hội cân nhắc thận trọng.

Do đó, cần bổ sung quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của Bộ Tài chính trong việc định giá, rà soát biểu mẫu kê khai giá của các doanh nghiệp ở Trung ương.

Đối với SGK, dự thảo Luật chỉ định giá tối đa, không định giá tối thiểu, theo đại biểu điều này dẫn đến nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh. Dễ thấy SGK biên soạn bằng ngân sách Nhà nước, ví dụ như: SGK ngoại ngữ biên soạn theo Đề án ngoại ngữ quốc gia, hoặc doanh nghiệp có hỗ trợ của ngân sách Nhà nước (về trụ sở, phương tiện làm việc, tài sản…) có lợi thế hơn rất nhiều so với các doanh nghiệp tư nhân.

“Để không ảnh hưởng nhiều đến thực hiện xã hội hóa việc biên soạn SGK mà Nghị quyết 88 của Quốc hội và Luật Giáo dục đã quy định. Đồng thời, chống độc quyền trong lĩnh vực này, đề nghị quy định khung giá, bao gồm giá tối đa, giá tối thiểu”, đại biểu đề nghị.

Đại biểu Kim Thúy cho hay, quy định này nhất quán với quy định tại Khoản 2, Điều 8 dự thảo Luật về quyền của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ: quyết định giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ do mình sản xuất, kinh doanh mà Nhà nước quy định khung giá, giá tối đa, giá tối thiểu.

Giải trình về nội dung liên quan đến giá SGK, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng, ý kiến về định giá giá tối đa hay giá tối thiểu giá SGK cũng là ý kiến rất hay.

Hiện nay, trong duy luôn luôn nghĩ đến chuyện làm thế nào để quy định mức giá không cao, nhưng lại chưa nghĩ đến làm thế nào để ngăn chặn được giá quá thấp khi các doanh nghiệp có tiềm năng muốn thâu tóm thị trường thì dùng biện pháp hay nói cách khác là dùng thủ đoạn đại hạ giá để đánh bật các đối thủ khác, tạo nên một lợi nhuận độc quyền. Đây cũng là một vấn đề đặt ra trong Luật Giá.

Bộ Tài chính sẽ tiếp thu ý kiến này cũng như sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Giáo dục và đào tạo, Ủy ban tài chính ngân sách trong quá trình chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo để có quy định phù hợp./.