Điều trị “bệnh” sợ trách nhiệm
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công ước 10 tháng năm 2024 của cả nước chỉ đạt 52,29% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn khoảng 4% cùng kỳ năm 2023 (56,74%), chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra. Đáng chú ý, còn tới 33 bộ, ngành và 22 địa phương có tỷ lệ giải ngân 10 tháng dưới mức trung bình của cả nước.
Đáng chú ý, có một số bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân rất thấp như: Liên minh Hợp tác xã Việt Nam (0%), Ủy ban Dân tộc (1,12%), Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (1,35%), Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh (5,01%), Đại học quốc gia Hà Nội (9%), Bộ Ngoại giao (10,03%)…Một số địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp như: TP.HCM (19,63%), Phú Yên (24,63%), Kon Tum (27,45%), Quảng Ngãi (27,98%)…
Theo Bộ Tài chính, tỷ lệ giải ngân chung của cả nước thấp hơn so với cùng kỳ năm 2023, đặc biệt là vốn ngân sách địa phương. Một số điểm nghẽn làm chậm tiến độ giải ngân vốn đầu tư công đã được Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong các báo cáo định kỳ hằng tháng tập trung vào các vướng mắc ảnh hưởng đến quá trình hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án; công tác lập, phân bổ kế hoạch; công tác tổ chức thực hiện.
Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông) cho biết, đầu tư công có vị trí, vai trò hết sức quan trọng dẫn dắt nền kinh tế. Giải ngân vốn đầu tư công được thực hiện tốt sẽ tạo đà cho kinh tế tăng trưởng, thậm chí là bứt phá.
Theo đại biểu Mai, có nhiều nguyên nhân dẫn đến đầu tư công chậm, nhưng nguyên nhân cơ bản nhất là trách nhiệm; trong đó, có trách nhiệm của các cấp, các ngành được giao nhiệm vụ nhưng chưa triển khai thực hiện quyết liệt. Bên cạnh đó, một phần do thể chế.
“Tổng Bí thư Tô Lâm đã phát biểu thể chế là điểm nghẽn lớn nhất và là điểm nghẽn của “điểm nghẽn”. Trong kỳ họp này, Quốc hội cũng đang thực hiện một luật sửa nhiều luật để khắc phục những điểm nghẽn này. Đây là một giải pháp rất tích cực”, đại biểu Dương Khắc Mai nói, đồng thời cho rằng, “cần phải phân cấp, phân quyền mạnh và giao cho các bộ, ngành, địa phương chịu trách nhiệm trước các quyền được giao”.
Đại biểu Đoàn Đắk Nông cho rằng, phải “điều trị” cho “đến nơi đến chốn” bệnh sợ trách nhiệm. Đối với giải ngân vốn đầu tư công, liên quan đến các luật, các quy định của các ngành, các cấp. Do đó, phải được minh bạch, rõ ràng và phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực và giám sát chặt chẽ.
“Đặc biệt là “bệnh” sợ trách nhiệm, theo tôi, cần phải rà soát lại để khắc phục triệt để vấn đề này, nhưng về thể chế và các quy định cũng phải đảm bảo để các chủ thể yên tâm trong thực hiện nhiệm vụ theo đúng quy định của pháp luật”, đại biểu Dương Khắc Mai nhấn mạnh.
Theo ông Mai, các thể chế và quy định cần phải đảm bảo yếu tố nhận thấy rõ, dễ thực hiện và trong các quy định của pháp luật cần phải chặt chẽ, minh bạch và đảm bảo cho quá trình thực hiện.
“Tôi kỳ vọng kỳ họp này sẽ gỡ được các điểm nghẽn thể chế nhằm thúc đẩy cho giải ngân vốn đầu tư công trong thời gian tới. Và sau khi Luật đầu tư công (sửa đổi) với cách tiếp cận cầu thị nhất, việc sửa luật mới đi vào cuộc sống và đầu tư công mới thực hiện đảm bảo hiệu quả, góp phần vào tăng trưởng kinh tế xã hội của đất nước”, đại biểu đoàn Đắk Nông bày tỏ.
Phải tháo gỡ về thể chế mới gỡ được “nút thắt” để thúc đẩy phát triển
Nhận định về mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 ở mức trên 7%, đại biểu Trần Văn Tiến (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc) cho rằng, đây là mức rất cao, do tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam đang phục hồi chậm. Cùng đó, năm 2024, Việt Nam gặp nhiều khó khăn do thiên tai, bão lũ; Chính phủ cũng đã thực hiện nhiều chính sách để miễn, giảm hoặc giãn nợ, gia hạn nợ. Vì vậy, không thể phủ nhận rằng, nền kinh tế sẽ còn những khó khăn để thực hiện đượcmục tiêu tăng trưởng như dự kiến kế hoạch đặt ra.
Để đạt được mục tiêu này, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương cần phải quyết tâm và nỗ lực hơn nữa trong vấn đề là giải quyết những khó khăn, vướng mắc để phát triển kinh tế xã hội trong năm 2025.
“Giải pháp để đạt được mục tiêu tăng trưởng, đầu tiên phải tháo gỡ về thể chế, vì tất cả các vướng mắc đều bắt đầu xuất phát từ thể chế, qua đó, tháo gỡ được được những “nút thắt” để thúc đẩy phát triển. Các bộ, ngành, địa phương cũng như Chính phủ cần quan tâm đôn đốc việc thực hiện các mục tiêu của kế hoạch năm 2025”, đại biểu Trần Văn Tiến nêu ý kiến.
Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Yến (Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) cho biết, năm 2024, tình hình thế giới tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, song dưới sự lãnh đạo của Đảng, quyết sách của Quốc hội, sự điều hành năng động, sáng tạo, sát sao, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, dự kiến cả năm đạt và vượt 14/15 chỉ tiêu chủ yếu, tăng trưởng GDP ước đạt 6,8 - 7%, thu ngân sách nhà nước ước tăng trên 10%.
Theo nữ đại biểu, Việt Nam được các tổ chức quốc tế đánh giá cao nhờ sự phát triển bền vững và năng lực điều hành linh hoạt của Chính phủ, dự báo Việt Nam sẽ nằm trong nhóm 10 nền kinh tế tăng trưởng hàng đầu thế giới, khẳng định vai trò nổi bật của Việt Nam trong khu vực và trên quốc tế. Trong những tháng cuối năm, nhiều tỉnh thành trên cả nước đã chịu thiệt hại nặng nề từ cơn bão số 3 và số 6, Chính phủ đã nhanh chóng chỉ đạo việc phòng, tránh, hạn chế thấp nhất thiệt hại về người và của.
Tuy nhiên, đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần có những cơ chế, chính sách đặc thù, tiếp tục triển khai các giải pháp nhằm giúp các địa phương, người dân khôi phục sinh kế, ổn định cuộc sống và tái thiết vùng bị ảnh hưởng, đảm bảo tăng trưởng.
