Rút BHXH một lần vẫn còn cao
Theo ông Nguyễn Kỳ Phùng, Phó chủ tịch UBND TP Thủ Đức, tình hình doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) thời gian qua có diễn biến phức tạp. Đặc biệt sau đợt dịch bệnh Covid-19, nhiều doanh nghiệp sử dụng đông lao động nợ kéo dài, ảnh hưởng đến quyền lợi đóng và hưởng các chế độ BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), tình trạng cắt giảm lao động gia tăng.
Đời sống người dân ngày càng khó khăn, nhiều người dân đã tham gia BHXH tự nguyên thì tạm dừng đóng vì một số lý do như: chính sách BHXH tự nguyện hiện nay chỉ gồm chế độ hưu trí và tử tuất chưa thật sự hấp dẫn. “Bên cạnh đó, trước khi dự thảo sửa Luật BHXH, quy định về thời gian đóng tích lũy từ đủ 20 năm trong khi tuổi hưởng hưu tăng và người lao động e ngại thay đổi chế độ thụ hưởng BHXH một lần, nên số người nhận trợ cấp một lần gia tăng”, ông Phó chủ tịch UBND TP Thủ Đức Nguyễn Kỳ Phùng cho biết.
Theo báo cáo của Bảo hiểm xã hội TP Thủ Đức, năm 2021, địa phương đã giải quyết cho 19.433 lượt người rút BHXH một lần, năm 2022 với 16.571 lượt, năm 2023 trên 16.382 lượt và 6 tháng đầu năm 2024 với 8.413 lượt.
Nói về tình trạng người dân tập trung đông trước cơ quan Bảo hiểm để nhận trợ cấp một lần thời gian qua, bà Nguyễn Thị Minh Hòa, Giám đốc BHXH TP Thủ Đức tâm tình; “Chúng tôi rất trăn trở, có cảm giác là chính sách BHXH để người lao động có lương hưu nó như “dã tràng xe cát” trong thời gian vừa qua. Thế nhưng từ khi Luật BHXH (sửa đổi) có phương án hạn chế việc rút BHXH một lần đối với những người tham gia từ tháng 7/2025, thì nhận thấy có tín hiệu tươi đẹp cho việc thực hiện chính sách trong thời gian tới”.
Mặc dù hiện nay số lượng người nhận BHXH một lần vẫn đông, nhưng TP Thủ Đức không còn tình trạng tập trung đông người. Đơn vị thực hiện hiệu quả giải pháp trực tuyến, tránh mất thời gian cho người dân.
Doanh nghiệp né đóng BHXH
Về vấn đề nợ đọng, bà Nguyễn Thị Minh Hòa cho biết, với những đơn vị nợ trên một tháng, Bảo hiểm xã hội TP Thủ Đức đều có đôn đốc, nhắc nhở, gửi tin nhắn, gửi thông báo; mời làm việc với những đơn vị từ ba tháng trở lên và có những giải pháp trong nội bộ ngành bảo hiểm.
Ngoài ra, trong lĩnh vực lao động chính thức, hiện có 300.000 lao động tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, qua đối chiếu với số lao động quyết toán thuế trong năm 2023, chênh lệch khoảng 400.000 lao động, một con số rất lớn.
“Qua rà soát và làm việc với các đơn vị sử dụng lao động, doanh nghiệp có rất nhiều lý do hợp thức hóa hồ sơ để tránh né việc tham gia BHXH cho người lao động, cụ thể như là chấm công dưới 14 ngày trong tháng, chuyển thành những hợp đồng khác như hợp đồng thử việc, học việc…”, bà Nguyễn Thị Minh Hòa nói.
Cũng theo bà Hòa, trong năm 2023 qua thanh tra, kiểm tra đối với 408 doanh nghiệp thu hồi số tiền 47/113 tỉ đồng (tỉ lệ thu hồi nợ 41%). Đã có 82 doanh nghiệp bị xử phạt vi phạm hành chính ở cấp Bảo hiểm xã hội TP.HCM và cấp UBND TP.HCM. Tuy nhiên, chỉ có 8 doanh nghiệp nộp phạt, còn lại không nộp tiền phạt lẫn tiền khắc phục nợ.
Trước tình trạng nợ BHXH vẫn còn ở mức cao, trong buổi giám sát về vấn đề quản lý nhà nước về lao động và việc làm trên địa bàn TP thủ Đức, bà Nguyễn Thị Lệ, Chủ tịch HĐND TP.HCM yêu cầu TP Thủ Đức tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người sử dụng lao động về trách nhiệm đóng BHXH.
“Chúng ta phải tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát để phát hiện sớm được việc né tránh đóng BHXH cho người lao động. Ví dụ, mức thu nhập của người lao động cao, nhưng doanh nghiệp lại đóng BHXH rất thấp, điều đó ảnh hưởng đến lợi ích của người lao động. Chưa kể, có những đơn vị tìm cách đối phó với cơ quan chức năng đến kiểm tra về vấn đề lao động”, bà Nguyễn Thị Lệ đề nghị.
Mở rộng đối tượng tham gia lưới an sinh
Cũng theo bà Nguyễn Thị Lệ, TP Thủ Đức cần quan tâm hỗ trợ người lao động về mặt vật chất, vận động hạn chế việc rút BHXH một lần. TP Thủ Đức cần có các giải pháp khuyến khích và hỗ trợ người lao động, đặc biệt là lao động tự do, tham gia BHXH tự nguyện để đảm bảo an sinh xã hội lâu dài.
Ông Nguyễn Minh Châu, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội TP.HCM nhận định, tình trạng nợ đọng BHXH bắt buộc, hồ sơ nhận trợ cấp BHXH một lần có xu hướng gia tăng, trong khi tỉ lệ số lượng phát triển người tham gia BHXH bắt buộc chưa tương xứng với tiềm năng của TP Thủ Đức.
TP Thủ Đức đã tổ chức nhiều hoạt động để đẩy mạnh công tác truyền thông, nhưng Bảo hiểm xã hội TP Thủ Đức cần tham mưu UBND thành phố để truyền bá thông tin đến từng hộ gia đình.
Ông Châu đề nghị các cơ quan BHXH cần đẩy mạnh tiến độ rà soát để đảm bảo mục tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT.
"Qua rà soát dữ liệu dân cư, hiện Tp Thủ Đức còn hơn 220 ngàn người chưa tham gia BHYT, tỷ lệ bao phủ thực tế chỉ đạt khoảng 80% dân số. Đề nghị TP Thủ Đức có giải pháp cụ thể để phát triển người tham gia BHXH bắt buộc, BHYT hộ gia đình, cũng như tăng thu giảm nợ để hoàn thành các chỉ tiêu”, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội TP.HCM Nguyễn Minh Châu nói.
Đại diện Bảo hiểm xã hội TP Thủ Đức cũng đề xuất tăng cường hỗ trợ từ ngân sách địa phương để thu hút người lao động phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện. Ngoài ra, cần mở rộng tham gia bảo hiểm cho các công việc cán bộ tại khu phố, tổ dân phố.
Bên cạnh đó, có chính sách hỗ trợ đóng BHYT cho người cao tuổi từ 70 đến dưới 80 tuổi, hướng tới tăng tỷ lệ bao phủ và chăm sóc sức khỏe tốt hơn.
