Thông tin trên được bà Nguyễn Thị Thiên Phương, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đề cập khi phát biểu tại tọa đàm "Chung tay bảo vệ bầu trời xanh - Thách thức và giải pháp" được Quỹ Vì tương lai xanh - Tập đoàn Vingroup tổ chức sáng 10/9.
Bà Phương cho biết, tại nhiều cuộc họp gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu phải tập trung quyết liệt để xử lý các vấn đề môi trường điểm nóng của Thủ đô, trong đó có ô nhiễm không khí.
"Đây được xác định là mệnh lệnh cao nhất cho mọi hành động. Trên cơ sở đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã và đang tham mưu, phối hợp xây dựng, đề xuất các hành động ưu tiên để tập trung nguồn lực, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường", Phó Cục trưởng Cục Môi trường nói.
Dẫn bài học kinh nghiệm của Bắc Kinh (Trung Quốc), bà Phương nhận định, vấn đề ô nhiễm không thể được giải quyết đơn lẻ, từ hành động của một ngành, một địa phương, mà cần quyết tâm chính trị và sự vào cuộc của toàn xã hội.
Vấn đề ô nhiễm cũng không thể giải quyết được trong thời gian ngắn mà cần thời gian đủ dài 10-20 năm, để thay đổi từ gốc của vấn đề, từ nguồn phát thải. Với cộng đồng, cần thời gian đủ dài để thay đổi từ gốc của nhận thức và quan điểm, tư duy.
Với ô nhiễm không khí, theo đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cũng thực sự cần một nguồn lực đủ mạnh, để dịch chuyển từ tăng trưởng nóng, sang tăng trưởng xanh, bền vững. Với sự đầu tư bắt nguồn từ hạ tầng, công nghệ, kỹ thuật, đến các công cụ nhằm thay đổi nhận thức cộng đồng.
Đề cập đến những hoạt động trọng tâm Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Cục Môi trường triển khai trong thời gian qua và trong thời gian tới, bà Phương nhấn mạnh đến việc hoàn thiện thể chế, chính sách mang tầm chiến lược, dài hạn. Đây là nhiệm vụ nền tảng, có ý nghĩa quyết định.
Theo đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang khẩn trương trình Thủ tướng ban hành "Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn đến năm 2045". Trong đó, đặt ra các mục tiêu, chỉ tiêu định lượng rõ ràng, cùng 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp và 25 dự án ưu tiên, với sự phân công trách nhiệm cụ thể cho từng Bộ, ngành, địa phương.
"Cục Môi trường cũng đang tham mưu cho Bộ, gấp rút hoàn thiện để trình Thủ tướng ban hành lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải đối với xe ô tô, xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành, trước mắt tập trung vào hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM.
Đây là một chính sách có quy mô tác động xã hội rất lớn, nhưng là bước đi tất yếu, quan trọng để kiểm soát một trong những nguồn phát thải nhỏ lẻ, phân tán, khó kiểm soát tại khu vực đô thị. Bên cạnh giải quyết ô nhiễm không khí, nó còn góp phần xây dựng một đô thị văn minh, hiện đại", bà Nguyễn Thị Thiên Phương nêu rõ.
Nhiệm vụ tiếp theo được Phó Cục trưởng Cục Môi trường đề cập là tập trung nguồn lực ưu tiên thực hiện các hành động cấp bách, quyết liệt, đặc biệt là cho "kỳ ô nhiễm" những tháng cuối năm. Để chủ động ứng phó và có những hành động trọng tâm cho thời điểm cuối năm nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành kế hoạch triển khai các nhiệm vụ cấp bách.
Có thể kể đến như tăng cường năng lực quan trắc, giám sát. Cục Môi trường đang phối hợp với UBND TP Hà Nội và các tỉnh lân cận để lắp đặt bổ sung tối thiểu 50 hệ thống quan trắc không khí bằng thiết bị cảm biến, dự kiến có thể lắp đặt lên tới 125 thiết bị và thời gian lắp đặt dự kiến hoàn thành trong tháng 9 này. Việc lắp đặt và vận hành các thiết bị này, theo bà Phương sẽ giúp tăng dày mật độ các điểm đo, cung cấp dữ liệu chi tiết hơn để xác định các "điểm nóng" ô nhiễm.
Cùng đó, trong thời gian tới, Cục Viễn thám Quốc gia chủ trì cùng với Cục Môi trường triển khai sử dụng các thiết bị bay không người lái (drone) để theo dõi, phát hiện tình trạng đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp và bụi phát sinh từ các công trường xây dựng lớn.
Ngoài ra, bà Phương cũng đề cập đến giải pháp tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với các hành vi gây ô nhiễm không khí, từ phương tiện vận tải hàng hoá, đến xả thải công nghiệp, hay các hoạt động đốt chất thải, phụ phẩm nông nghiệp trái quy định.
"Giải quyết ô nhiễm không khí là một bài toán đòi hỏi sự vào cuộc của nhiều thành phần kinh tế, xã hội, là sự nỗ lực dài hạn và cần nguồn lực lớn đầu tư. Kinh nghiệm từ Bắc Kinh cho thấy, để trả lại 'màu xanh cho bầu trời', họ đã mất nhiều năm với khoản đầu tư hàng chục tỷ USD để có được những thành quả đáng ghi nhận", Phó Cục trưởng Nguyễn Thị Thiên Phương nhấn mạnh.
Từ diễn đàn quan trọng này, để công cuộc cải thiện chất lượng không khí thực sự đi vào chiều sâu và hiệu quả, Cục Môi trường đề xuất một số nội dung để các diễn giả tìm giải pháp, thực hiện.
Trước tiên, bà Phương cho rằng, cần nâng cao tinh thần trách nhiệm của cộng đồng, của doanh nghiệp, của các cấp chính quyền địa phương trong phối hợp giải quyết vấn đề ô nhiễm. Bộ Nông nghiệp và Môi trường không thể hành động đơn lẻ, mà cần có sự phối hợp giữa các ngành, các địa phương, để triển khai đồng bộ các giải pháp kiểm soát nguồn thải, đặc biệt giữa Hà Nội và các tỉnh lân cận trong vùng Đồng bằng sông Hồng.
Song song với đó, nguồn lực triển khai thực hiện phải được đa dạng hoá.
Về vấn đề này, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị UBND TP Hà Nội, UBND TP.HCM và các địa phương trọng điểm tiếp tục phát huy vai trò chủ động trong tìm kiếm, huy động nguồn lực, quyết liệt triển khai các nhiệm vụ đã được phân công, đặc biệt là các giải pháp về tăng cường mạng lưới giao thông xanh, giao thông công cộng, quản lý hoạt động xây dựng, kiểm soát phát thải từ công nghiệp, đốt mở.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ thực hiện kiểm kê nguồn phát thải, đầu tư và vận hành hiệu quả các trạm quan trắc chuẩn trên địa bàn nhằm củng cố thông tin và công bố dữ liệu chất lượng môi trường không khí.
Phó Cục trưởng Cục Môi trường kêu gọi và mong muốn cộng đồng doanh nghiệp, Tập đoàn Vingroup và Quỹ Vì tương lai xanh, tiếp tục phát huy vai trò tiên phong, đồng hành cùng Chính phủ. Trên cơ sở biên bản ghi nhớ hợp tác toàn diện đã được ký kết giữa Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Vingroup, Phó Cục trưởng Cục Môi trường mong muốn các bên sẽ tiếp tục huy động nguồn lực, triển khai các chương trình hành động cụ thể, gắn kết với bộ tứ chiến lược mà Tổng Bí thư đã đề ra.
"Đó là: Hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ vào hoạt động quan trắc, dự báo hiện đại, các giải pháp xử lý khí thải tiên tiến; Đầu tư mạnh mẽ vào các lĩnh vực kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, đặc biệt là phát triển hệ sinh thái giao thông điện, năng lượng sạch, góp phần tạo ra động lực chuyển đổi cho toàn xã hội; Tăng cường kết nối, đưa các kinh nghiệm, công nghệ và nguồn lực tài chính xanh từ các đối tác quốc tế vào Việt Nam; Lan tỏa thông điệp và thúc đẩy các hành động bảo vệ môi trường trong cộng đồng", bà Phương nói.
Phát biểu tại tọa đàm, TS Lê Thái Hà, Giám đốc Điều hành Quỹ Vì tương lai xanh (Tập đoàn Vingroup) khẳng định, bảo vệ bầu trời xanh không chỉ là nhiệm vụ của Chính phủ hay một số ít tổ chức, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội - từ nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, cho tới từng người dân.
"Với sứ mệnh 'Vì một Việt Nam xanh', Quỹ Vì tương lai xanh cùng các công ty thành viên và công ty liên kết của Tập đoàn Vingroup cam kết sẽ tiếp tục đồng hành, đóng góp nguồn lực, tri thức và mạng lưới hợp tác để những sáng kiến hôm nay được triển khai thành hành động cụ thể - mang lại những thay đổi tích cực và bền vững cho cộng đồng", bà Hà nói.
