Dân gian thường dùng câu "cúng cả năm không bằng rằm tháng Giêng" hay “Lễ Phật quanh năm không bằng ngày rằm tháng Giêng” để chỉ mức độ quan trọng của ngày lễ này trong đời sống văn hóa, tâm linh của người Việt.
Rằm tháng Giêng còn được gọi là lễ Thượng nguyên hay Tết Nguyên tiêu. Trong tiếng Hán, nguyên là thứ nhất, tiêu là đêm, "nguyên tiêu" chỉ đêm rằm đầu tiên trong năm.
Rằm tháng Giêng 2024 là ngày nào Dương lịch?
Tết Nguyên tiêu diễn ra vào ngày 15/1 Âm lịch hàng năm. Ngày rằm tháng Giêng năm Giáp Thìn rơi vào thứ Bảy, ngày 24/2/2024 Dương lịch.
Rằm tháng Giêng 2024 là ngày nào Dương lịch?
Ở Việt Nam, ngày rằm tháng Giêng mang ý nghĩa đặc biệt cầu mong một năm tốt lành, gia đạo bình ổn, quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa. Rằm tháng Giêng là một trong 2 ngày rằm được coi trọng nhất trong năm, bên cạnh rằm tháng Bảy (với Phật tử thì có thêm ngày rằm tháng Tư - lễ Phật đản). Vì thế, dân gian có câu "Cả năm được rằm tháng Bảy, cả thảy được rằm tháng Giêng".
Vào ngày này, Phật tử sẽ bái Phật, các gia đình khác cúng thần linh, Thổ công, Thổ địa và nhất là ông bà tổ tiên, bày tỏ lòng hiếu kính với ông bà, cha mẹ, cảm ơn bề trên phù hộ cho gia đình, con cháu được mạnh khỏe, làm ăn phát đạt trong năm.
Mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng 2024 có những gì?
Mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng không khác nhiều so với mâm cỗ Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, cúng rằm tháng Giêng cũng không nhất thiết phải mâm cao cỗ đầy. Ngày rằm tháng Giêng, mọi người thường làm mâm cỗ mặn cúng gia tiên và mâm cỗ chay để cúng thần linh.
Tùy vào phong tục từng nơi cũng như điều kiện kinh tế, điều kiện thời gian của từng gia đình mà mâm lễ mỗi nhà mỗi khác, tuy nhiên đều thể hiện tinh thần uống nước nhớ nguồn đối với ông bà, tổ tiên và tấm lòng thành kính, tri ân Phật, thánh.
Mâm cỗ mặn cúng rằm tháng Giêng
Mâm cỗ mặn cúng rằm tháng Giêng dâng lên gia tiên thường có 4 bát 6 đĩa. Thông thường, 4 bát gồm canh măng, canh bóng, bát miến và mọc; 6 đĩa gồm thịt gà hoặc lợn luộc, giò/chả, nem, món xào, dưa hành, xôi hoặc bánh chưng.
Ngoài ra còn các lễ vật: Hương, hoa, đèn nến, vàng mã, trầu cau, rượu.
Mâm cỗ mặn không được để chung với lễ vật cúng Phật.
Mâm cỗ mặn cúng rằm tháng Giêng. (Ảnh: Thùy Linh)
Mâm cỗ chay cúng rằm tháng Giêng
Mâm cỗ chay cúng Phật phải có 5 màu sắc tượng trưng cho ngũ hành: Đỏ (hỏa), xanh (mộc), đen (thổ), trắng (thủy) và vàng (kim) và đủ 10 món, gồm các món ăn từ tứ phương - sông, núi, biển, đồng bằng. Tất cả tạo nên mâm cỗ đủ đầy, cầu mong yên ấm an lành, xua đi những đen đủi nếu có.
Đặc biệt trong mâm cỗ phải có bánh trôi (chè trôi nước). Ý nghĩa của việc ăn bánh trôi ngày Tết Nguyên tiêu là mong muốn mọi việc quanh năm được hanh thông, trôi chảy.
Mâm cỗ chay cúng rằm tháng Giêng. (Ảnh: Đan Vy)
Làm gì trong ngày rằm tháng Giêng?
Ngoài nghi lễ cúng rằm tháng Giêng, mọi người thường làm một số việc sau:
Đi lễ chùa
Vào ngày rằm tháng Giêng, nhiều người lên chùa dâng hương để cầu bình an, may mắn trong năm mới. Có người còn tham dự các pháp đàn cầu an từ trước rằm cả tuần. Khi đến chùa làm lễ, mọi người cần tuân thủ các nguyên tắc về trang phục, hành xử như quần áo gọn gàng, kín đáo, đi nhẹ, nói khẽ.
Làm việc thiện
Làm việc thiện ngày rằm tháng Giêng không cần quá phức tạp. Bạn có thể quyên góp tiền, đồ dùng hoặc góp thời gian để giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn. Việc thiện nguyện không bắt buộc phải là công to việc lớn, cốt ở lòng thành, sức đến đâu góp đến đấy.
Phóng sinh
Phóng sinh là việc được nhiều người thực hiện trong ngày rằm tháng Giêng, thể hiện lòng nhân ái, tôn trọng sự sống của muôn loài. Khi phóng sinh, bạn nên chọn nơi vắng vẻ, không có hoạt động săn bắt để các sinh vật có thể sống thoải mái với môi trường tự nhiên.
