Yêu cầu trên được Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đưa ra khi phát biểu kết luận tại Hội nghị tổng kết công tác đặc xá (đợt 30/4) và triển khai thực hiện quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2025 (đợt 2, nhân dịp Quốc khánh 2/9), diễn ra chiều 8/7.
Ông Nguyễn Hòa Bình cho biết, do tính chất, ý nghĩa rất đặc biệt của đợt đặc xá dịp 2/9 nên phạm vi, quy mô, điều kiện, diện đối tượng được mở rộng hơn, công việc đặt ra phải giải quyết cũng nhiều hơn, trong khi thời gian từ nay đến ngày công bố quyết định đặc xá còn rất ngắn, chưa đầy 2 tháng.
Để tiếp tục triển khai, thực hiện tốt công tác đặc xá đợt 2 năm 2025 đúng quy định, Phó Thủ tướng Thường trực đề nghị các bộ, ban, ngành, địa phương rút kinh nghiệm, phát huy kết quả đã đạt được của đợt đặc xá dịp 30/4, tiếp tục thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm.
Trong đó, Hội đồng tư vấn đặc xá cần phối hợp các ban, bộ, ngành và các địa phương phát huy trách nhiệm vì nhiệm vụ chung, vì yêu cầu đối nội, đối ngoại của đất nước để triển khai thực hiện tốt chủ trương, quy định về đặc xá.
"Những trường hợp đủ điều kiện phải được lập hồ sơ đề nghị đặc xá theo đúng quy định, không để xảy ra sót, lọt", Phó Thủ tướng lưu ý.
Phó Thủ tướng yêu cầu thành viên Hội đồng tư vấn đặc xá, người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải thường xuyên kiểm tra, hướng dẫn, giám sát phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn kịp thời những sai sót để chấn chỉnh ngay và xử lý nghiêm minh tập thể, cá nhân vi phạm.
Đặc biệt, các địa phương, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, tổ chức xã hội chủ động xây dựng kế hoạch và các biện pháp tiếp nhận, tạo điều kiện giúp đỡ người được đặc xá trở về địa phương cư trú sớm ổn định cuộc sống và tiếp tục thực hiện hiệu quả Nghị định số 49/2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Thi hành án hình sự về tái hòa nhập cộng đồng, Quyết định số 22/2023 của Thủ tướng về tín dụng đối với người chấp hành xong án phạt tù.
Phó Thủ tướng cho biết, thực hiện Quyết định 22, đến nay đã có hơn 11.000 người chấp hành xong án phạt tù được vay vốn với số tiền trên 1.000 tỷ đồng để đầu tư sản xuất, phát triển kinh tế gia đình, ổn định cuộc sống.
Theo Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình, đặc xá là chủ trương lớn, thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo mang đậm bản sắc văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam; vừa thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật, vừa thể hiện tính nhân văn sâu sắc.
Gần 80 năm qua với chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước, gần 40 lần đặc xá tha tù trước thời hạn cho hàng chục vạn phạm nhân trở về với gia đình và cộng đồng xã hội. Riêng từ năm 2009 đến nay, Chính phủ đã trình Chủ tịch nước quyết định đặc xá tha tù trước thời hạn cho hơn 90 nghìn người.
Phó Thủ tướng đánh giá những phạm nhân được đặc xá tha tù trước thời hạn đã được gia đình, các cấp, các ngành, các tổ chức đoàn thể - xã hội tiếp nhận và giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi để nhanh chóng ổn định cuộc sống, tái hòa nhập cộng đồng và tỷ lệ tái phạm tội là không đáng kể.
Theo báo cáo của Bộ Công an, tổng số người được đặc xá (đợt 30/4) là 8.055 người, trong đó 8.054 phạm nhân và 1 người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.
Tỷ lệ tái phạm sau đặc xá thấp, đến nay mới ghi nhận 4 người được đặc xá đợt 30/4 có hành vi vi phạm pháp luật, chiếm tỉ lệ 0,05%; trong đó xử lý hình sự 3 người, xử lý hành chính 1 người.
Bộ Công an nhận định việc đặc xá cho số phạm nhân là người nước ngoài đã góp phần thực hiện công tác đối ngoại, thúc đẩy quan hệ với các nước đối tác quan trọng và được các nước đánh giá cao.
Đồng thời, việc thực hiện tốt công tác đặc xá đã có tác dụng động viên, khuyến khích những người đang chấp hành án phạt tù yên tâm chấp hành bản án, thi đua học tập cải tạo tiến bộ để có đủ điều kiện được hưởng chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước.
Bên cạnh kết quả đạt được, Bộ Công an cho rằng công tác đặc xá cũng có những khó khăn, vướng mắc nhất định.
Cụ thể, công tác đặc xá diễn ra trong thời gian ngắn nên các cơ sở giam giữ phạm nhân gặp khó khăn nhất định trong việc cho phạm nhân liên hệ với thân nhân để bổ sung các tài liệu chứng minh có đủ điều kiện được đề nghị đặc xá (tài liệu chứng minh đã thực hiện xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, bồi thường thiệt hại, tài liệu chứng minh có các tình tiết được ưu tiên trong xét đặc xá…).
Đa số người được đặc xá có trình độ học vấn thấp, nhận thức pháp luật, trình độ tay nghề và khả năng lao động hạn chế, không có phương tiện, công cụ lao động. Nhiều người được đặc xá còn có tâm lý mặc cảm, tự ti, chưa mạnh dạn, ngại tiếp xúc với xã hội nên gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm sau khi được đặc xá.
