Trong bức tranh điện ảnh Việt Nam, phim hoạt hình từ lâu vẫn là “món hiếm” – xuất hiện nhỏ giọt, ít khi chen chân được vào phòng vé, càng hiếm hơn khi là phim chiếu rạp dành cho thiếu nhi. Chính vì thế, việc hai bộ phim hoạt hình 3D hoàn toàn nội địa là “Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội” và “Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu” cùng công chiếu ngày 30/5 tới đây là một hiện tượng chưa từng có tiền lệ. Song, sự trùng khớp về lịch phát hành này không khỏi khiến nhiều người đặt câu hỏi: phim hoạt hình Việt vốn đã ít, lại đụng nhau thì có phải hơi… phí?
Đặt trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt với “gã khổng lồ” “Doraemon” – thương hiệu hoạt hình Nhật Bản đã trở thành "tập quán phòng vé" tại Việt Nam mỗi dịp hè – hai phim nội địa liệu có đang tự làm khó mình?
Cuộc đối đầu thú vị giữa 2 lối kể chuyện rất khác
Dù cùng mang màu cờ sắc áo Việt, “Dế Mèn” và “Trạng Quỳnh nhí” lại đi theo hai lối kể chuyện rất khác. Nếu “Dế Mèn” là biểu tượng cho sự hiện đại hóa – từ cách kể chuyện đến thiết kế bối cảnh – thì “Trạng Quỳnh nhí” lại khai thác những giá trị truyền thống bằng ngôn ngữ của hoạt hình 3D.
Với “Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội”, đạo diễn lựa chọn cách chuyển thể táo bạo khi đưa nhân vật quen thuộc trong văn học thiếu nhi vào một thế giới giả tưởng mang màu sắc hậu hiện đại: xóm Lầy Lội – thành phố được dựng nên từ rác thải tái chế, nơi các loài côn trùng sinh tồn, tổ chức đại hội võ thuật, và đấu tranh chống lại kẻ thống trị – Ếch Cốm. Không gian điện ảnh đậm tính biểu tượng, nhân vật phản diện được xây dựng với hình tượng mạnh mẽ gợi nhớ đến “Ngai Sắt” trong “Game of Thrones”, cùng những chi tiết mang hơi thở của điện ảnh hành động.
Ngược lại, “Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu” do NSƯT Trịnh Lâm Tùng đạo diễn lại đưa khán giả trở về không gian làng quê thân thuộc – nơi nhân vật Trạng Quỳnh nhí và nhóm bạn Còi Nhí, Bí Mập, Muối sống giữa những phiên chợ quê, mái đình, bờ tre, giếng nước. Từ nền tảng thành công của series YouTube “Trạng Quỳnh thời nhí nhố”, phiên bản điện ảnh mở rộng đưa câu chuyện đi xa hơn: một hành trình minh oan cho người cha bị triều đình vu oan, và rồi phát hiện ra âm mưu của thế lực hắc ám liên quan đến truyền thuyết Kim Ngưu, Cửu Vĩ Hồ.
Một bên là cuộc phiêu lưu qua xóm Lầy Lội – phản ánh xã hội hiện đại, biến đổi khí hậu, đô thị hóa. Một bên là câu chuyện mang sắc màu huyền sử, gợi nhớ hình ảnh của làng quê xưa. Chính sự đối lập này làm nên điểm thú vị cho “cuộc đối đầu” hoạt hình Việt mùa hè 2025 – nơi khán giả nhỏ tuổi được đặt giữa hai lựa chọn hấp dẫn, vừa lạ vừa quen, vừa mới mẻ lại vừa thân thuộc.
Cạnh tranh với bom tấn phòng vé “Doraemon”: Ai sẽ trụ lại?
Hai bộ phim hoạt hình 3D nội địa sẽ chính thức công chiếu tại các cụm rạp toàn quốc vào ngày 30/5. Cùng nhắm tới đối tượng thiếu nhi, cùng khai thác chất liệu văn hóa Việt và đều được đầu tư bài bản, “Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội” và “Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu”có vẻ như là tín hiệu tích cực cho sự khởi sắc của hoạt hình chiếu rạp trong nước.
Sự hiện diện đồng thời của hai phim Việt chính là cú hích cần thiết để hoạt hình nội địa bước ra khỏi “vùng an toàn” YouTube, truyền hình và chuyển mình thành dòng phim có vị trí tại rạp chiếu. Thay vì một lựa chọn đơn lẻ, nay trẻ em Việt có đến hai bộ phim Việt để chọn lựa trong mùa hè. Cả hai đều nói tiếng Việt, kể những câu chuyện Việt, sử dụng nhân vật gần gũi và chất liệu văn hóa dân tộc. Dù hiện đại hay dân gian, đây vẫn là “phim Việt cho trẻ em Việt” – điều mà lâu nay chúng ta nói nhiều, nhưng làm chưa đủ.
Thế nhưng, chính vì ra rạp cùng thời điểm khiến nhiều người cảm thấy… tiếc. Có ý kiến cho rằng: “Phim hoạt hình Việt vốn đã ít. Nay có hai phim cùng lúc là mừng, nhưng đụng nhau thế này thì hơi phí. Nếu dàn ra, mỗi phim có thể hưởng trọn thị phần riêng”.
Thị trường hoạt hình mùa hè vốn đã chật chội. Ngoài hai phim Việt, “Doraemon: Nobita và thế giới trong tranh” – phần phim mới nhất trong chuỗi phim quốc dân của Nhật Bản – cũng được phát hành đúng thời điểm. Với lượng người hâm mộ lâu năm, tệp khán giả trung thành từ nhiều thế hệ và hệ thống truyền thông được tổ chức bài bản, “Doraemon” vẫn là đối thủ nặng ký mà bất cứ phim thiếu nhi nào cũng phải dè chừng.
Trong bối cảnh ấy, hai bộ phim hoạt hình nội địa lại “đụng đầu” nhau ở cùng phân khúc khán giả, cùng định dạng 3D, cùng thời điểm – không ít người lo ngại rằng đây là cuộc chơi “ba bên” mà phim Việt có nguy cơ lép vế hoàn toàn.
Cùng chia nhau thị phần thiếu nhi – vốn đã không rộng – lại đối đầu với “gã khổng lồ phòng vé” “Doraemon”, khả năng hai phim Việt bị “lọt thỏm” trong mùa phim hè là điều hoàn toàn có thể xảy ra nếu không có chiến lược tiếp cận đủ mạnh.
Suốt hơn một thập kỷ, “Doraemon” gần như là “món ăn cố định” của trẻ em Việt mỗi mùa hè. Tập phim nào cũng đạt doanh thu "khủng", đứng top đầu phòng vé. Đây là điều mà bất cứ sản phẩm nội địa nào cũng phải tính đến khi chọn lịch phát hành.
Một số ý kiến chuyên môn cho rằng nếu “Dế Mèn” hoặc “Trạng Quỳnh nhí” chịu nhường nhau một tuần, kết quả phòng vé có thể sẽ khả quan hơn. Nhưng cũng có ý kiến lạc quan hơn: hai phim cùng ra mắt có thể tạo nên “làn sóng hoạt hình Việt”, gây chú ý truyền thông, và từ đó giành được vị trí xứng đáng.
Một chuyên gia truyền thông nhận định: “Thị trường hiện đại không chỉ còn là ‘ai chiếu trước thì thắng’. Khán giả sẵn sàng xem nhiều phim nếu cảm thấy hấp dẫn. Vấn đề nằm ở cách tiếp cận – nội dung phải hay, hình ảnh phải đủ bắt mắt, truyền thông phải đánh trúng vào nhóm phụ huynh – những người nắm quyền lựa chọn”.
Dù có cạnh tranh, sự xuất hiện đồng thời của “Dế Mèn” và “Trạng Quỳnh nhí” vẫn mang lại nhiều giá trị tích cực. Bởi thay vì chỉ có một lựa chọn nội địa duy nhất, trẻ em Việt giờ đây có thể bước vào rạp và được chọn xem chính những nhân vật được sáng tạo từ văn hóa của mình – bằng ngôn ngữ của mình.
Một khán giả viết trên mạng xã hội: “Dù phim nào hay hơn thì cũng vui vì cuối cùng, con mình được đi xem phim Việt mà không phải là phim người lớn hay phim ngoại. Mình sẽ cho nó xem cả hai!”
Nếu một trong hai – hoặc cả hai – thành công, đây sẽ là bước ngoặt lớn cho hoạt hình chiếu rạp nội địa. Nếu thất bại, đó vẫn là bài học quý giá cho các nhà sản xuất: khán giả Việt không quay lưng với phim hoạt hình nội, chỉ là họ chưa được thuyết phục đủ mà thôi.
Phim hoạt hình Việt ra rạp đã là điều đáng quý. Ra rạp cùng lúc lại càng hiếm. Và dám đối đầu trực diện với "Doraemon" – thương hiệu đã chiếm trọn niềm tin khán giả suốt hàng thập kỷ – là một hành động can đảm đáng ghi nhận.
Liệu khán giả có sẵn sàng đồng hành cùng "Dế Mèn", "Trạng Quỳnh nhí" – thay vì một lần nữa “theo chân Nobita”? Câu trả lời sẽ đến sau 1/6. Nhưng dù kết quả thế nào, sự hiện diện của hai phim Việt trong cùng một mùa hè đã là một cột mốc đáng nhớ – không chỉ cho hoạt hình nội địa, mà còn cho cả thị trường điện ảnh Việt Nam.
