Làng Yên Đức trải dài trên hai thôn Đồn Sơn và Yên Khánh, phường Yên Đức, thành phố Đông Triều. Như bao làng quê Bắc Bộ khác, Yên Đức mang vẻ đẹp thanh bình với hàng cau thẳng tắp, mái chùa cổ kính và những ngôi nhà hàng trăm năm tuổi lưu giữ trọn vẹn hồn quê.
Yên Đức cũng là nơi có nhiều di tích lịch sử cách mạng của Đệ tứ chiến khu Đông Triều như núi Đống Thóc, núi Con Chuột, núi Con Mèo, chùa Cảnh Huống… Những giá trị văn hóa – lịch sử đặc sắc ấy kết hợp với sự chân chất, hiền hậu của người dân địa phương, chính là điểm hút hấp dẫn du khách đến Yên Đức trải nghiệm, nhất là dịp Tết cổ truyền.
Được tham gia các hoạt động như úp nơm bắt cá, xay lúa, giã gạo hay làm chổi tại Yên Đức, một du khách Canada chia sẻ: “Lần đầu tiên tôi đến Việt Nam và rất ấn tượng khi được trải nghiệm không gian ở Yên Đức, được nghe các làn điệu dân ca, các bài truyền thống vào dịp Tết. Đây là trải nghiệm đặc biệt của tôi khi đến đất nước các bạn”.
Năm 2011, Yên Đức được đầu tư xây dựng trở thành khu du lịch cộng đồng – một mô hình còn khá mới mẻ tại Việt Nam thời bấy giờ. Dù lúc đầu, người dân không tránh khỏi những băn khoăn, e ngại về sự thay đổi lối sống và tác động đến văn hóa truyền thống, nhưng với sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương, nhận thức của cộng đồng dần thay đổi và tích cực tham gia vào các hoạt động giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa, tự giác học múa rối, hát quan họ, và duy trì những phong tục truyền thống.
Anh Phạm Tuân - nhân viên múa rối nước tại Khu du lịch cộng đồng Yên Đức chia sẻ: “Trước tôi cũng làm tự do, sau thấy khu du lịch phát triển múa rối thì tôi cũng theo nghề luôn. Mới đầu cũng khó nhưng sau thành đam mê. Mùa rét này xuống nước rất lạnh, dù trời rét nhưng mọi người rất nhiệt tình và có sự đoàn kết của đội, đặc biệt là có động lực là khách du lịch nên chúng tôi rất vui”.
14 năm làm du lịch cộng đồng, kinh tế - xã hội vùng quê Yên Đức ngày càng phát triển. Đường làng luôn sạch đẹp, các hoạt động của người dân quê không chỉ đơn thuần là sản xuất nông nghiệp mà trở thành những họat động trải nghiệm làm cho du khách hiểu hơn về cuộc sống, phong tục tập quán của người nông dân nơi đây.
Yên Đức giờ đã trở thành điểm đến được tìm kiếm trên các trang du lịch nổi tiếng như Tripadvisor và điều đặc biệt nhất chính là sự trưởng thành và tự tin của người dân Yên Đức khi trở thành những “đại sứ văn hóa” ngay trên quê hương mình, tự hào giới thiệu nếp sống, phong tục tập quán và truyền thống của gia đình.
Bà Nguyễn Thị Dương (80 tuổi) chia sẻ: “Ngôi nhà này 189 năm rồi, có 5 gian. Sau 2 cuộc chiến tranh, tất cả các ngôi nhà của làng đều bị phá để xây đồn bốt, nhưng riêng ngôi nhà này không bị phá nên mới còn lại, là ngôi nhà cổ duy nhất của làng. Tôi thì không biết tiếng Anh nhưng qua các anh chị phiên dịch tôi thấy du khách cũng hồ hởi và rất vui. Họ cũng muốn tìm hiểu về những cái nho nhỏ, bình thường của cuộc sống. Tôi già ở nhà mà được tiếp xúc với khách nước ngoài, lại có thu nhập thì không khí cũng vui vẻ và thấy khỏe hơn”.
Khi được lựa chọn để phát triển du lịch cộng đồng, ít ai nghĩ rằng vùng quê nhỏ bé Yên Đức sẽ tạo sức hút lớn với du khách, tạo thêm việc làm và cải thiện thu nhập cho người dân. Trước đại dịch Covid-19, trung bình mỗi năm khu du lịch làng quê Yên Đức đón khoảng 20.000 - 30.000 lượt khách, chủ yếu là dòng khách châu Âu.
Năm 2023 với sự nỗ lực phục hồi mạnh mẽ của ngành du lịch nói chung và đơn vị nói riêng, lượng khách đã dần ổn định trở lại. Hết năm 2024, khu du lịch đón khoảng 40.000 khách, trong đó khách nước ngoài chiếm 60%.
Chị Nguyễn Thị Hương, một trong những người đầu tiên tham gia làm du lịch cộng đồng ở làng quê Yên Đức chia sẻ: “Trước đây ở Yên Đức, thường thì phụ nữ ở nhà, làm đồng áng và chăm sóc gia đình. Khi có du lịch mọi người có thêm thu nhập, bên cạnh việc làm đồng áng thì đương nhiên cuộc sống của phụ nữ tốt hơn, họ làm chủ và mua những thứ họ thích. Trước đây mọi người rụt rè khi nhìn thấy khách, giờ mọi người “hello” bắt tay, mời mọi người vào nhà uống chén chè, giao lưu rất tự nhiên. Nói chung tất cả từ cảnh quan và con người đều thay đổi theo hướng tích cực…”
Mùa xuân về trên quê hương Yên Đức không chỉ rực rỡ bởi sắc mai, đào, mà niềm vui, niềm hân hoan nhân lên gấp bội khi người Yên Đức chào đón dấu ấn quan trọng, từ một xã thuần nông lên phường. Với họ đây tiếp tục là động lực để phát huy tinh thần đoàn kết, dám nghĩ, dám làm, xây dựng quê hương trở thành điểm sáng của du lịch cộng đồng.
