Tham luận với chủ đề “Sứ mệnh của sinh viên trong bối cảnh chuyển đổi số”, tại phiên bế mạc Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Sinh viên Việt Nam lần thứ XI, nhiệm kỳ 2023 – 2028 diễn ra sáng nay (20/12), ông Nguyễn Huy Dũng - Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, nhấn mạnh: “Mỗi bạn sinh viên, hãy cùng lớn lên từ những việc nhỏ”.
Theo Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, mỗi sinh viên có thể chọn một việc, một khía cạnh, một chuyên ngành để trở nên xuất sắc nhưng không giới hạn bản thân trong một lựa chọn, một con đường. Muốn trở thành một thế hệ lập trình viên xuất sắc, mỗi bạn sinh viên hãy bắt đầu từ việc lập trình ra những ứng dụng mới thay vì chỉ sử dụng những ứng dụng sẵn có.
Ông Nguyễn Huy Dũng cũng nhắn nhủ: “Biển học là vô bờ, giảng đường đại học sẽ dạy những điều căn bản, phương pháp, lý luận, phương tiện để các bạn tự học nhiều hơn. Chính vì vậy, các bạn hãy giữ mãi sự tò mò của tuổi ấu thơ để tự thân tìm kiếm, tiếp nhận tri thức mới, nêu cao tinh thần tự học, tự thích ứng trong thời đại mới, nhất là trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ”.
Sinh viên cần thay đổi cách nhìn về nghiên cứu khoa học
Học tập, sáng tạo, nghiên cứu khoa học là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu của sinh viên. Do đó, Hội Sinh viên Việt Nam xác định nhiệm vụ triển khai nâng cao nhận thức về học tập chủ động, học tập suốt đời trong sinh viên, tạo môi trường để sinh viên yên tâm học tập, sáng tạo, nghiên cứu... là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của tổ chức Hội các cấp. Trong nhiệm kỳ 2023 – 2028, Hội Sinh viên Việt Nam xác định Đề án “Nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học trong sinh viên” là một trong ba đề án trọng tâm của nhiệm kỳ.
Về vấn đề này, GS.TS. Trần Xuân Bách - Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam, Phó trưởng Bộ môn Kinh tế Y tế, Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội, trình bày tham luận “Sinh viên Việt Nam với hành trang khoa học – Công nghệ trong kỷ nguyên số”.
GS. TS. Trần Xuân Bách nhắc lại 6 lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho sinh viên tại Đại hội Hội Sinh viên lần thứ 2 năm 1958. Đó là: Yêu Tổ quốc - Yêu nhân dân - Yêu chủ nghĩa xã hội - Yêu lao động - Yêu khoa học và Yêu kỷ luật. Từ lời dạy của Bác, GS. TS. Trần Xuân Bách cho rằng, dù bất cứ lĩnh vực nào thì yếu tố thúc đẩy then chốt nhất là tình yêu. Dành tình yêu, đam mê, trăn trở vào từng công việc, lĩnh vực, đó là động lực thôi thúc mỗi cá nhân vươn lên gặt hái thành công. Trí tuệ cảm xúc chính là động lực cho mỗi cá nhân nỗ lực làm tốt nhất phần việc của mình.
GS.TS. Trần Xuân Bách cũng cho rằng, chúng ta chính là những người vẽ lên thành công trong cuộc đời của mình. Và một trong những phác thảo của hình ảnh thế hệ sinh viên hôm nay và tương lai là làm chủ, ứng dụng thành thạo khoa học công nghệ.
Theo GS.TS. Trần Xuân Bách, thế hệ sinh viên ngày nay cần thay đổi cách nhìn, nghiên cứu khoa học không phải cái gì quá hàn lâm. Do yêu cầu phát triển của cuộc sống, tư tưởng khoa học ngày càng gần gũi hơn. Sinh viên nghiên cứu khoa học bắt nguồn từ yêu cầu cuộc sống để tạo ra giá trị cuộc sống.
GS. TS Trần Xuân Bách cũng chỉ ra những kỹ năng chính của người làm nghiên cứu khoa học: Kỹ năng nghiên cứu, năng lực sáng tạo; kỹ năng xây dựng đội hình; tầm nhìn chiến lược; lãnh đạo và quản trị.
Về chiến lược nâng cao năng lực học thuật GS.TS. Trần Xuân Bách cho rằng, có 4 bước, bắt đầu từ sự nỗ lực cá nhân gồm: Học, đọc, hỏi, tìm kiếm, lắng nghe, kết nối, cộng tác, khai thác, noi gương, nỗ lực, vượt lên thử thách, rút kinh nghiệm từ thất bại, hình thành lý tưởng, lẽ sống, phẩm chất, mục tiêu và giá trị cuộc đời.
Tiếp theo là Xây dựng đội hình, các bạn trẻ cần tuyển chọn, hướng dẫn, chia sẻ lý tưởng, xây dựng nguyên tắc làm việc, phối hợp nhịp nhàng.
Bước nữa là phát triển tổ chức, các bạn cần có tầm nhìn, chiến lược, giải pháp, tổ chức bộ máy, xây dựng văn hóa và giá trị của tổ chức, KPI, theo dõi, giám sát, đánh giá…”, GS.TS, Trần Xuân Bách nhận mạnh.
Cuối cùng, GS.TS. Trần Xuân Bách cho rằng, sinh viên cần mở rộng uy tín quốc tế thông qua việc chia sẻ, phối hợp, mời gọi đại sứ học thuật, phổ biến kết quả, networking, chủ động trao đổi chuyên môn…
Sinh viên tham gia quá trình xây dựng tự chủ đại học hiệu quả, phù hợp
Cùng tham luận tại đại hội, PGS.TS. Phan Thanh Bình - nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, thành viên Hội đồng tư vấn, đồng hành sinh viên nhiệm kỳ XI, đặc biệt quan tâm đến vấn đề “Vai trò của sinh viên và tổ chức Hội Sinh viên trong quá trình tự chủ đại học”.
Theo PGS.TS Phan Thanh Bình, cơ sở giáo dục đại học tự chủ trên ba lĩnh vực gồm chuyên môn (đào tạo, khoa học), tổ chức (nhân sự, cơ cấu) và tài chính. Để tự chủ thực sự phát huy hiệu quả, tạo không gian lý tưởng cho sáng tạo khoa học, cũng như thể hiện trách nhiệm nhà trường nhất thiết cần có điều kiện triển khai thực chất, khả thi. Đó là xây dựng một cơ chế tự chủ gắn liền với trách nhiệm giải trình của cơ sở đào tạo cụ thể.
Theo PGS.TS. Phan Thanh Bình, tự chủ vẫn còn nhiều điều để tiếp tục hoàn thiện. Trong tự chủ đại học, vai trò, vị trí của Hội Sinh viên và sinh viên trong nhà trường được xác định rõ. Sinh viên không chỉ là người thụ hưởng quá trình đào tạo mà còn tham gia rõ ràng hơn quá trình đào tạo. Sinh viên tham gia quá trình tự chủ là đối tượng được giải trình và có trách nhiệm tham gia vào quá trình quản trị nhà trường đại học, tham gia quá trình xây dựng tự chủ đại học hiệu quả, phù hợp. Điều này giúp sinh viên nhận thức rõ hơn trách nhiệm của bản thân với nhà trường, từ đó nhận thức về quá trình tự hoàn thiện thành công dân tự chủ.
Trong luật giáo dục đại học có quy định đại diện sinh viên là Hội Sinh viên, Đoàn Thanh niên là thành viên đương nhiên, bình đẳng, có đầy đủ quyền pháp định của một thành viên hội đồng trường. Như vậy, chức năng tập hợp, đoàn kết, hỗ trợ hội viên, sinh viên trong học tập - rèn luyện và nhiệm vụ phản án nguyện vọng, nhu cầu của sinh viên; tham gia phản biện, đề xuất các chủ trương chính sách liên quan đến sinh viên, bảo vệ quyền lợi hợp pháp chính đáng của sinh viên trong Điều lệ Hội Sinh viên Việt Nam đã được phát huy.
