Hai cường quốc đang nỗ lực tìm kiếm đột phá trong vấn đề kiểm soát xuất khẩu – yếu tố từng đe dọa làm sụp đổ thỏa thuận tạm hoãn chiến tranh thuế quan đạt được trước đó.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết ông sẽ quay lại Washington vì công việc, nhưng Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Đại diện Thương mại Jamieson Greer sẽ tiếp tục đàm phán nếu cần thiết.
Ông Lutnick phát biểu tại Lancaster House – nơi diễn ra cuộc gặp kéo dài hai ngày: “Mọi người đang làm việc rất nghiêm túc và tập trung. Tôi hy vọng sẽ kết thúc đàm phán trong tối nay, nhưng nếu cần thiết, chúng tôi sẽ ở lại đến ngày mai". Các nhà đàm phán đã nghỉ tạm vào buổi chiều và tiếp tục làm việc vào khoảng 20h (giờ địa phương). Không có chi tiết cụ thể nào được công bố, dù cuộc gặp đã kéo dài hơn 5 tiếng sau một ngày làm việc căng thẳng hôm 9/6.
Một quan chức Nhà Trắng xác nhận các cuộc đàm phán “diễn ra ổn”, nhưng từ chối cung cấp thêm thông tin.
Đối đầu kiểm soát xuất khẩu
Sau khi tạm hoãn các biện pháp trừng phạt thương mại toàn diện tại Geneva vào tháng 5, hai bên tiếp tục đàm phán để giải quyết cáo buộc lẫn nhau rằng đối phương đang bóp nghẹt chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua loạt kiểm soát xuất khẩu.
Cố vấn kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett cho biết Mỹ có thể dỡ bỏ một số hạn chế gần đây đối với hàng hóa như chip bán dẫn, nếu Trung Quốc đẩy nhanh cung cấp các loại đất hiếm và nam châm – vật liệu then chốt cho nhiều ngành công nghiệp công nghệ cao.
Sự tranh cãi về đất hiếm đã làm dấy lên lo ngại trong giới doanh nghiệp toàn cầu, sau thỏa thuận sơ bộ hồi tháng trước ở Geneva nhằm giảm thuế quan.
Chuyên gia thương mại William Reinsch cho rằng thời lượng đàm phán kéo dài có thể phản ánh mức độ phức tạp. Ông nhận định: “Tôi nghĩ ông Trump rất nóng lòng có một thành quả, nhưng phía Trung Quốc đang tỏ ra cứng rắn. Dù vậy, tôi tin cuối cùng sẽ có một thỏa thuận, và chắc chắn ông ấy sẽ gọi đó là chiến thắng lớn – dù nội dung thực tế thế nào".
Josh Lipsky, Chủ tịch Kinh tế quốc tế của Hội đồng Đại Tây Dương, thì cho rằng thời gian đàm phán kéo dài cho thấy hai bên đang đi sâu vào chi tiết, điều này nên được coi là tín hiệu tích cực – dù không nên kỳ vọng đột phá ngay trong tuần này.
Vai trò của đất hiếm
Chính sách thuế quan đầy biến động của Tổng thống Donald Trump gây xáo trộn thị trường toàn cầu, làm ùn tắc tại các cảng lớn và khiến doanh nghiệp tổn thất hàng chục tỷ USD. Ngân hàng Thế giới mới đây hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2025 xuống 2,3%, cảnh báo rằng thuế quan cao và bất ổn đang là “cản trở nghiêm trọng” cho hầu hết các nền kinh tế.
Tuy nhiên, sau "Ngày Giải phóng" khi Trump công bố loạt thuế mới hồi tháng 4, thị trường phục hồi phần nào nhờ bước đột phá tại Geneva và cuộc điện đàm hiếm hoi giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình tuần trước.
Theo số liệu hải quan, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm mạnh 34,5% trong tháng 5 – mức giảm sâu nhất kể từ thời điểm COVID-19 bùng phát. Trong khi lạm phát và thị trường lao động Mỹ chưa chịu tác động rõ rệt, tâm lý doanh nghiệp và người tiêu dùng đã bị ảnh hưởng, đồng USD cũng đang chịu áp lực.
Phía Trung Quốc do Phó Thủ tướng Hà Lập Phong dẫn đầu, còn Mỹ có ông Lutnick – người phụ trách chính sách kiểm soát xuất khẩu. Ông Lutnick không tham dự vòng đàm phán ở Geneva, nhưng sự hiện diện lần này cho thấy tầm quan trọng chiến lược của đất hiếm.
Trung Quốc gần như độc quyền về nam châm đất hiếm – thành phần thiết yếu trong động cơ xe điện – và việc Bắc Kinh tạm ngừng xuất khẩu hồi tháng 4 đã làm chao đảo chuỗi cung ứng toàn cầu. Mỹ đã đáp trả vào tháng 5 bằng cách dừng xuất khẩu phần mềm thiết kế chip, hóa chất và thiết bị hàng không sang Trung Quốc, đồng thời thu hồi các giấy phép cấp trước đó.
Ông Hassett cho biết Mỹ có thể sẽ nới lỏng một số kiểm soát sau khi đạt được thỏa thuận tại London – nhưng không bao gồm “chip AI cao cấp của Nvidia” vì lo ngại sử dụng vào mục đích quân sự.
“Tôi đang nói đến những loại chip khác cũng quan trọng với họ", ông Hassett nói.
