Người Maya cổ đại xây dựng hàng trăm kim tự tháp ở khu vực Trung Mỹ từ khoảng năm 1000 trước Công nguyên đến năm 1500 sau Công nguyên, cùng với đó người Maya cũng đặt vào những kim tự tháp này nhiều đồ tạo tác. Vậy những thứ này thực chất là gì?
Theo Live Science, hóa ra giống như các kim tự tháp của Ai Cập cổ đại, những kim tự tháp do người Maya xây dựng cũng được cho là nơi cất giấu vật có giá trị cũng như đồ tùy táng. Ngoài ra chúng cũng thường chứa thứ khác lạ hơn, ví dụ như các kim tự tháp nhỏ hơn bên trong các kim tự tháp lớn hơn.
Điển hình là kim tự tháp "El Castillo" ở di chỉ Chichén Itzá trên bán đảo Yucatán, có một kim tự tháp lớn chứa hai kim tự tháp nhỏ được lồng vào nhau, giống như búp bê truyền thống của nước Nga.
Giáo sư Andrés Tejero-Andrade thuộc Đại học Tự trị Quốc gia Mexico (UNAM), nhà nghiên cứu nền văn hóa Maya cho rằng: “Những cư dân cổ đại của bán đảo Yucatán, khi họ đến một địa điểm sinh sống mới từng bị bỏ hoang trước đây đã không phá hủy các kiến trúc cũ. Thay vào đó, họ xây một kim tự tháp mới chồng lên kim tự tháp cũ. Đây là lý do tại sao El Castillo có cấu trúc hai kim tự tháp lồng vào nhau như vậy.”
Ngoài El Castillo, nhiều kim tự tháp khác của người Maya cũng xây theo cách như vậy, theo Denisse Lorenia Argote Espino, nhà nghiên cứu ở Viện Nhân chủng học và Lịch sử Quốc gia Mexico (INAH) nói.
Nhiều kim tự tháp của người Maya được xây dựng bằng cách chồng lại các kiến trúc cũ.
Chuyên gia Espino nhận định việc xây dựng các kim tự tháp đè lên kim tự tháp cũ là cách làm phổ biến của người Maya thời kỳ trước khi người Tây Ban Nha xuất hiện.
Tuy nhiên, các kim tự tháp lồng vào nhau như vậy không phải là việc phổ biến nhất mà các nhà khảo cổ học tìm thấy ở các kim tự tháp Maya. Trong khi một số ngôi đền Maya được sử dụng cho các nghi lễ thì những ngôi đền khác được dùng làm lăng mộ cho vua chúa hoặc tầng lớp quí tộc.
Những ngôi mô này thường chứa các đồ tạo tác như mặt nạ ngọc bích (dành cho người đã khuất), hạt ngọc bích, lưỡi kiếm obsidian và gai cá đuối - biểu tượng của sự hy sinh bản thân của người Maya cổ đại. Những chiếc gai cá đuối gắn liền với sự hy sinh vì đôi khi chúng được đặt xuyên qua tai, má, môi, lưỡi và dương vật người đã khuất.
Các đồ vật quý giá của người Maya cổ đại được làm bằng ngọc bích. Một trong những ví dụ nổi tiếng nhất là Ngôi Báo được tìm thấy trong kim tự tháp El Castillo.
Người Maya cổ quý trọng ngọc bích không chỉ vì sự quý giá và vẻ đẹp của nó mà còn là loại đá có giá trị biểu tượng cao. Ví dụ, người Maya liên kết ngọc bích với ngô, quyền cai trị và gió. Ngọc là một thành phần quan trọng trong các nghi lễ an táng và nghi lễ tưởng nhớ các vị thần và tổ tiên.
Chiếc ngai hình báo đốm trong kim tự tháp El Castillo.
Người Maya rất coi trọng đồ vật chế tác từ ngọc thạch. Một trong số những ví dụ nổi tiếng nhất là chiếc ngai hình báo đốm trong kim tự tháp El Castillo. Đối với người Maya, ngọc thạch không chỉ được ưu ái bởi độ quý hiếm và vẻ đẹp mà còn là loại đá mang tính biểu tượng, theo Karl Taube, giáo sư nhân chủng học ở Đại học California, Riverside. Ví dụ, người Maya cho rằng ngọc thạch tượng trưng cho ngô, quyền thống trị và cơn gió. Loại ngọc này là một phần quan trọng trong các nghi thức mai táng và gọi hồn thần linh và tổ tiên.
Kim tự tháp Maya chứa nhiều hiện vật đáng chú ý khác. Ví dụ, một kim tự tháp ở địa điểm San Bartolo, phía bắc Guatemala, chứa một mảnh của lịch Maya sớm nhất từng được tìm thấy, có niên đại hơn 2.200 năm.
Một kim tự tháp khác tại Copan, Honduras, có dòng chữ lớn chứa hơn 2.000 chữ Maya được khắc trên cầu thang của nó. Dòng chữ kể về lịch sử của những người cai trị Copan, theo báo cáo của Viện Bảo tồn Getty năm 2006. Người Maya sử dụng một hệ thống chữ viết đôi khi được gọi là "chữ tượng hình của người Maya". Hệ thống chữ viết này có các hình ảnh biểu thị âm thanh tạo thành từ mà các học giả có thể đọc và dịch.
Trà Khánh(Live Science)
