Trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển bùng nổ, người tiêu dùng cũng đối mặt với những nguy cơ tiềm ẩn. Một trong những vấn đề chính là rủi ro mua phải hàng giả, hàng nhái và sản phẩm kém chất lượng. Thị trường thương mại điện tử với vô số người bán khiến việc kiểm soát chất lượng sản phẩm trở nên khó khăn, dẫn đến việc người tiêu dùng có thể nhận phải những mặt hàng không như mong đợi.
Một rủi ro lớn khác là tình trạng gian lận trực tuyến, bao gồm việc đánh cắp thông tin cá nhân và tài chính của người tiêu dùng. Tin tặc và các đối tượng lừa đảo có thể lợi dụng sự bất cẩn của người mua hàng để thực hiện các hành vi chiếm đoạt tài sản một cách tinh vi. Đã có nhiều báo cáo về việc tài khoản người dùng bị hack và thông tin thẻ tín dụng bị lạm dụng, gây ra thiệt hại tài chính đáng kể cho người tiêu dùng.
Ngoài ra, chính sách đổi trả hàng hóa trên các sàn thương mại điện tử còn khá mơ hồ, gây khó khăn cho người tiêu dùng trong quá trình yêu cầu bồi thường khi có vấn đề phát sinh với sản phẩm. Nhiều người mua hàng thường phải "ngậm bồ hòn làm ngọt" khi sản phẩm không đạt yêu cầu nhưng không thể hoàn trả hoặc nhận đền bù.
Trước thực trạng này, mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính ký Công điện số 121/CĐ-TTg ngày 26/11, với mục tiêu đẩy mạnh phát triển thị trường hàng hóa trong nước và kích cầu tiêu dùng. Công điện này là một phần của nỗ lực quốc gia nhằm quản lý chặt chẽ hơn các hoạt động thương mại điện tử, đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững của nền kinh tế trong nước. Nhưng khi thương mại điện tử ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt với sự gia tăng của các sàn thương mại điện tử quốc tế như Temu và Shein, các thiệt hại người mua hàng có thể gặp phải cũng ngày càng đa dạng và phức tạp.
Thắt chặt quản lý thương mại điện tử
Thủ tướng giao Bộ trưởng Bộ Công Thương nhiệm vụ thực hiện đồng bộ các giải pháp giúp điều tiết cung cầu, bình ổn thị trường, và khuyến khích tiêu dùng. Một phần quan trọng của các giải pháp này bao gồm tăng cường kiểm soát đối với thương mại điện tử – một lĩnh vực ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân.
Bộ Công Thương được yêu cầu rà soát và đề xuất các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong nước để họ có thể tham gia hiệu quả vào chuỗi cung ứng toàn cầu, một yếu tố không thể thiếu trong bối cảnh kinh tế hội nhập hiện nay. Các chương trình xúc tiến thương mại và kết nối cung cầu cũng đang được đẩy mạnh để giúp tiêu thụ hàng hóa sản xuất trong nước tại cả các kênh phân phối truyền thống lẫn hiện đại.
Những thách thức với các sàn thương mại điện tử quốc tế
Một trong những điểm nhấn của công điện này là việc nghiên cứu và xây dựng cơ chế kiểm soát chặt chẽ hàng nhập khẩu qua thương mại điện tử, hiện đang ảnh hưởng mạnh đến tiêu thụ sản phẩm của các doanh nghiệp nội địa. Việc hàng hóa nước ngoài dễ dàng tiếp cận thị trường Việt Nam qua thương mại điện tử tạo ra sức ép đáng kể đối với sản phẩm trong nước.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long cho biết, các sàn thương mại điện tử như Temu và Shein chưa hoàn thành các thủ tục pháp lý theo luật Việt Nam, tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh và gây khó khăn cho các doanh nghiệp địa phương. Các sàn này đang phải đối mặt với yêu cầu đăng ký hoạt động tại Việt Nam, nếu không sẽ bị chặn.
Cần tăng cường bảo vệ người tiêu dùng
Để bảo vệ người tiêu dùng khỏi những mối nguy hại trên, cần thiết phải có một khung pháp lý chặt chẽ hơn và các chính sách thi hành hiệu quả từ phía các cơ quan quản lý Nhà nước. Việc triển khai các biện pháp kiểm tra, kiểm soát mạnh mẽ, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp trong vấn đề điều tra và xử lý các vụ việc gian lận thương mại là hết sức cấp thiết.
Người tiêu dùng cũng nên nâng cao nhận thức về các rủi ro khi mua sắm trực tuyến và trang bị cho mình những kiến thức cần thiết để tự bảo vệ. Các hướng dẫn về an toàn mua sắm trực tuyến, từ việc lựa chọn các trang web uy tín đến cách bảo mật thông tin cá nhân, có thể giúp giảm thiểu rủi ro.
Trong thời đại số hóa, thương mại điện tử là một xu hướng không thể tránh. Tuy nhiên, việc quản lý và kiểm soát chúng chặt chẽ, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, là bước đi cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của nền kinh tế kỹ thuật số. Công điện của Thủ tướng thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc thúc đẩy nền kinh tế số hóa đi đôi với bảo vệ người tiêu dùng, tạo ra môi trường kinh doanh công bằng và bình đẳng.
Thúc đẩy tiêu thụ hàng sản xuất trong nước
Công điện của Thủ tướng Chính phủ giao Bộ trưởng Bộ Tài chính điều hành chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm, phối hợp đồng bộ, hài hòa, linh hoạt với chính sách tiền tệ và các chính sách kinh tế vĩ mô khác để thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.
Chỉ đạo đẩy nhanh thủ tục giải ngân kinh phí triển khai các chương trình xúc tiến thương mại, kích cầu tiêu dùng của các Bộ, ngành, địa phương nhằm thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa sản xuất trong nước; phối hợp với Bộ Công Thương nghiên cứu giải pháp kiểm soát chặt chẽ hàng nhập khẩu qua thương mại điện tử phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam.
Bộ Công Thương cho biết đã yêu cầu các sàn này khẩn trương nghiên cứu các văn bản pháp luật khác của Việt Nam có liên quan đến thương mại điện tử như hải quan, thuế... Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long khẳng định, sẽ tiếp tục thực hiện các biện pháp thanh, kiểm tra, cảnh báo người tiêu dùng nguy cơ rủi ro với các sàn thương mại điện tử chưa được cấp phép; đẩy mạnh công tác truyền thông “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”.
