Hiện nay, tình trạng khói bụi và ô nhiễm nguồn nước tại khu vực làng nghề sản xuất giấy Phong Khê xuất hiện trở lại như thời kỳ trước khi UBND tỉnh Bắc Ninh có chỉ đạo quyết liệt vào thời điểm các năm 2020 - 2021. Điều này cho thấy sự "bắt cóc bỏ đĩa" trong công tác xử lý ô nhiễm môi trường tại Phong Khê, gây ô nhiễm nặng cho hai dòng sông Ngũ Huyện Khê và sông Cầu.
Để xử lý ngay sự việc này, UBND tỉnh Bắc Ninh, UBND thành phố Bắc Ninh ban hành Quyết định số 1830/QĐ-UBND ngày 3/11/2022 về việc thành lập 2 Đoàn kiểm tra đột xuất để kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, an toàn điện và quản lý, vận hành lò hơi của một số cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn phường.
Kết quả kiểm tra cho thấy, 48 cơ sở còn nồi hơi, trong đó, 28 cơ sở bán hơi thương phẩm; 4 cơ sở sản xuất giấy và bán hơi thương phẩm; 16 cơ sở chỉ phục vụ hơi cho sản xuất của mình. Các cơ sở sử dụng vỏ cây, gỗ vụn, sinh khối làm nhiên liệu đốt nồi hơi.
Quá trình kiểm tra không phát hiện việc sử dụng các loại chất thải sinh hoạt hoặc công nghiệp thông thường, nguy hại để làm nhiên liệu đốt. Tất cả các cơ sở đã đầu tư hệ thống xử lý bụi, khí thải và tuần hoàn nước thải trong quá trình hoạt động của nồi hơi. Có 6/48 cơ sở có đầy đủ hồ sơ pháp lý về môi trường và đầu tư công trình xử lý khí thải, còn lại 42/48 cơ sở chưa có đầy đủ hồ sơ pháp lý về môi trường như không có giấy phép môi trường, không lập, không gửi báo cáo kết quả vận hành thử nghiệm theo quy định.
Quá trình vận hành lò hơi, các cơ sở không thực hiện khai báo với cơ quan quản lý nhà nước để theo dõi và quản lý theo quy định; một số cơ sở không có giấy chứng nhận kiểm định an toàn nồi hơi, hoặc đã quá hạn giấy chứng nhận kiểm định an toàn nồi hơi chưa thực hiện kiểm định lại. Trước thực tế đó, các Đoàn kiểm tra lập biên bản các trường hợp không đủ điều kiện hoạt động, xử phạt vi phạm hành chính số tiền hàng trăm triệu đồng.
Tuy nhiên, một thực tế đang tồn tại ở làng giấy Phong Khê chính là hầu hết các cơ sở bán hơi thương phẩm không có hồ sơ, thủ tục hành chính về bảo vệ môi trường, cũng do các các cơ sở nằm trong khu dân cư, sản xuất trên diện tích đất ở, đất nông nghiệp phải dừng sản xuất trước ngày 31/12/2024 theo đúng cam kết với tỉnh nên không thể hoàn thiện hồ sơ, thủ tục hành chính theo đúng quy định.
Đối với hành vi vi phạm hiện nay của các cơ sở, ngoài xử phạt hành chính về tiền còn áp dụng hình thức xử phạt bổ sung là đình chỉ hoạt động của nguồn phát sinh chất thải từ 3 tháng đến 6 tháng, ngừng cấp điện đối với các cơ sở không đủ điều kiện hoạt động... Việc đình hoạt động của các cơ sở sản xuất hơi cũng đồng nghĩa với dừng hoạt động sản xuất của hầu hết các cơ sở sản xuất giấy trên địa bàn phường Phong Khê (do các cơ sở đang mua hơi thương phẩm).
Đây là biện pháp tiên quyết để các cơ sở sản xuất, bán hơi thương phẩm phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về môi trường, hạn chế thấp nhất tình trạng ô nhiễm không khí tại đây.
Hiện trạng hoạt động sản xuất của các cơ sở trên địa bàn phường Phong Khê còn rất nhiều tồn tại trong công tác quản lý nhà nước. Đề án “Tổng thể xử lý ô nhiễm môi trường phường Phong Khê, thành phố Bắc Ninh, giai đoạn 2022-2030” với lộ trình dừng hoạt động sản xuất đối với các cơ sở sử dụng đất sai mục đích, buộc phải di dời đến hết năm 2029 và dừng hoạt động sản xuất đối với các cơ sở trong CCN Phong Khê I, Phong Khê II đến hết năm 2029, sẽ giải quyết triệt để bài toán ô nhiễm môi trường nước, không khí, chất thải hiện nay.
Trước mắt, TP Bắc Ninh phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành liên quan siết chặt công tác quản lý, cấp giấy phép môi trường đối với các cơ sở sản xuất hơi thương phẩm; tăng cường công tác trinh sát, phát hiện, kiểm tra và xử lý nghiêm đối với các cơ sở xả nước thải, khí thải ra ngoài môi trường; rà soát, kiên quyết xử lý các cơ sở không có hợp đồng mua bán điện, tự ý đấu nối, sử dụng nguồn điện sai quy định để sản xuất kinh doanh… bảo đảm các yếu tố môi trường bền vững song hành cùng sản xuất.
