Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang dự thảo nghị định quy định phân cấp quản lý về đất đai. Đáng chú ý, tại dự thảo nghị định này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề xuất trao quyền cho cấp xã cấp sổ đỏ lần đầu sau khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Dự thảo nghị định phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, trong đó, về đối tượng áp dụng, dự thảo nghị định quy định phân cấp quản lý đất đai quy định: Cơ quan nhà nước thực hiện quyền hạn và trách nhiệm đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai, thực hiện nhiệm vụ thống nhất quản lý nhà nước về đất đai; Người sử dụng đất; Các đối tượng khác có liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất đai.
Đặc biệt, tại dự thảo nghị định lần này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề xuất giao cho chính quyền cấp xã thực hiện cấp sổ đỏ lần đầu thay cho chính quyền huyện trước đây. Cụ thể, tại Điều 3 dự thảo Nghị định, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất: UBND cấp xã nơi có đất thực hiện thẩm quyền điều chỉnh quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, thu hồi đất, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện trước ngày 1/7/2025 đối với phần diện tích trên địa bàn cấp xã. Bên cạnh đó, quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, kế hoạch sử dụng đất hàng năm cấp huyện quy định trong Luật Đất đai được thay thế bằng quy hoạch sử dụng đất cấp xã, kế hoạch sử dụng đất cấp xã. Thời kỳ kế hoạch sử dụng đất cấp xã là 5 năm.
Đáng chú ý, tại dự thảo nghị định lần này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất, cơ quan giải quyết thủ tục hành chính không được yêu cầu người sử dụng đất phải thực hiện chỉnh lý hồ sơ, giấy tờ về đất đai khi sắp xếp, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp mà thực hiện đồng thời khi người sử dụng đất thực hiện thủ tục hành chính hoặc trên cơ sở nhu cầu của người sử dụng đất. Dự thảo nghị định quy định phân cấp quản lý đất đai đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường lấy ý kiến rộng rãi các Bộ, ngành, địa phương và lấy ý kiến rộng rãi nhân dân. Hiện, dự thảo nghị định đang được Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉnh lý, hoàn thiện theo sự góp ý của Bộ Tư pháp trước khi trình Chính phủ ban hành.
Liên quan đến nội dung này, bà Đoàn Thị Thanh Mỹ, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (đơn vị chủ trì soạn thảo nghị định) cho biết: "Đối với lĩnh vực đất đai, về cơ bản là các nội dung hiện nay giao cho cấp huyện trong Luật Đất đai cũng như các nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai thì chúng tôi phân cấp cho chính quyền cấp xã. Ví dụ như trong Luật Đất đai có thẩm quyền của HĐND, của Chủ tịch UBND cấp huyện, của UBND cấp huyện… thì với một nguyên tắc là sẽ phân cấp mạnh cho địa phương, không chỉ cho địa phương cấp tỉnh, mà cho địa phương cấp xã, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm, địa phương thi hành. Nguyên tắc xuyên suốt trong dự thảo nghị định về phân định thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai khi tổ chức mô hình chính quyền địa phương hai cấp, chúng tôi mạnh dạn phân cấp cho cấp xã. Chỉ có một nội dung là các nội dung liên quan đến liên xã thì mới thuộc thẩm quyền cấp tỉnh. Tôi lấy ví dụ như các ao, hồ, đầm liên xã, liên khu vực thì trách nhiệm quản lý chắc chắn phải thuộc UBND cấp tỉnh. Các nội dung phân cấp của chúng tôi thì từ thẩm quyền giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ tái định cư, đặc biệt là thẩm quyền cấp giấy chứng nhận, về cơ bản là chuyển hết cho chính quyền cấp xã".
Theo bà Đoàn Thị Thanh Mỹ, hiện nay theo định hướng cho mô hình cấp xã, thì cấp xã cũng tổ chức các phòng và theo quy định của Luật Đất đai thì trước đây đối với cấp xã chỉ có cán bộ địa chính, nhưng rõ ràng các mô hình tổ chức cấp xã bây giờ có mô hình cho cấp phòng và hy vọng rằng, việc bố trí nhân lực của chính quyền địa phương đủ mạnh cho lĩnh vực đất đai thì cấp xã hoàn toàn có thể thực hiện được. Tiếp nữa là hiện nay cả nước đang tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai và khi có một bộ cơ sở dữ liệu đất đai tập trung thống nhất thì việc chính quyền cấp xã thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận lần đầu cho người dân cũng có tính khả thi.
"Ví dụ như trước đây người dân trước khi thực hiện thủ tục đăng ký cấp giấy chứng nhận lần đầu thì phải có một văn bản xác nhận của UBND cấp xã về việc không có tranh chấp, sử dụng đất ổn định hoặc phù hợp với quy hoạch. Nhưng nay nếu giao thẩm quyền cho chính quyền cấp xã thì người dân sẽ không cần giấy tờ đấy trong bộ hồ sơ đi đăng ký đất đai", bà Đoàn Thị Thanh Mỹ nêu ví dụ.
