“Chọn sai kèo”, nhiều học sinh dễ trượt trường công
Theo dữ liệu mới nhất do Sở GD-ĐT Hà Nội công bố, tỷ lệ chọi (số lượng nguyện vọng 1 chia cho chỉ tiêu tuyển sinh) tại nhiều trường công lập năm 2025 có mức tăng bất thường, đặc biệt là ở các trường vùng ven. Cụ thể, 5 trường THPT gồm: Ngô Thì Nhậm, Quang Minh, Đống Đa, Phạm Hồng Thái và Nguyễn Quốc Trinh ghi nhận mức tăng tỷ lệ chọi từ 0,44 đến 0,63, mức tăng cao vượt mặt bằng chung toàn thành phố. Điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến điểm chuẩn của các trường trong năm nay.
Anh Tuấn Anh, sống tại quận Hoàng Mai, có con gái đang chuẩn bị thi vào lớp 10 công lập. Gia đình không đặt mục tiêu trường chuyên hay trường top, chỉ mong con vào được một ngôi trường vừa sức. Sau khi cân nhắc nhiều phương án, anh Tuấn quyết định hướng con đăng ký nguyện vọng 1 vào THPT Ngô Thì Nhậm (Thanh Trì, cùng khu vực tuyển sinh với quận Hoàng Mai), thay vì các trường ở Hoàng Mai như: Hoàng Văn Thụ hay Trương Định - nơi điểm chuẩn thường cao ngất ngưởng, khoảng 37 đến 39 điểm.
Anh Tuấn Anh chia sẻ thêm, năm ngoái, điểm chuẩn của THPT Ngô Thì Nhậm chỉ 34,25 điểm, tỷ lệ chọi là 1.32. Tôi nghĩ trường ở vùng ven, ít người đăng ký hơn, con mình có cơ hội cao hơn. Thế nhưng, theo dữ liệu mới nhất, năm nay tỷ lệ chọi vào THPT Ngô Thì Nhậm tăng vọt lên 1.94 - mức cao nhất toàn thành phố. Từ trường “vừa sức” giờ đã thành “tâm điểm cạnh tranh”. Gia đình không thể đổi nguyện vọng, và con anh là một học sinh học lực khá đang đứng trước nguy cơ trượt vì chọn sai “kèo”.
Anh Tuấn Anh đề xuất: “Giá như Hà Nội cho phép điều chỉnh nguyện vọng sau khi công bố tỷ lệ chọi như TP.HCM đang làm thì con tôi đã có thể có nhiều cơ hội học tập trường công hơn. Gia đình cũng bớt đi gánh nặng học phí”.
Một phụ huynh khác cũng có con học lớp 9 một trường THCS ở Cầu Giấy chia sẻ, con đặt nguyện vọng 1 vào một trường có số lượng thí sinh đăng ký gấp đôi chỉ tiêu tuyển sinh và nguyện vọng 2 ở một trường cách xa trung tâm. Gia đình chấp nhận để con đi xa một chút, miễn là đỗ trường công để đỡ gánh học phí. Thế nhưng khi Sở GD-ĐT công bố tỷ lệ chọi thì gia đình vô cùng sốc. Đáng lo là nguyện vọng 1 năng lực con chấp chới, nguyện vọng 2 trường ở ngoại thành lại có đến hơn 5.000 thí sinh đăng ký. Gia đình đang hoang mang quá, không biết phải làm sao. Khi chọn nguyện vọng các con không biết tỷ lệ chọi của các trường nên hầu hết chọn theo kiểu “hên xui”.
Trước những lo lắng về tỷ lệ chọi những trường top giữa, top cuối năm nay tăng mạnh, nhiều giáo viên cho rằng, tỷ lệ chọi có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý phụ huynh, học sinh, nhưng cần hiểu rằng đó chỉ là một kênh thông tin tham khảo. Nó không phản ánh đầy đủ chất lượng hồ sơ hay khả năng đỗ - trượt của từng cá nhân. Chính vì thế, học sinh và phụ huynh cần tỉnh táo và bình tĩnh tránh tâm lý bất an, lo lắng ảnh hưởng đến việc thi cử.
Cấm đổi nguyện vọng - chưa vì quyền lợi của học sinh?
Lý giải về hiện tượng, học sinh đăng ký nguyện vọng 2 ở các trường vùng ven với số lượng lớn, đại diện Sở GD-ĐT Hà Nội cho rằng, có thể phụ huynh muốn lựa chọn bài toán an toàn. Đối với những em có lực học khá, các em đã đặt nguyện vọng 1 ở trường ưu tiên và phương án 2 ở một trường xa hơn, mức điểm chuẩn có thể thấp hơn để đảm bảo an toàn chắc đỗ.
Rơi vào trong tình cảnh “sống dở, chết dở” như trên, nhiều phụ huynh tha thiết mong Hà Nội học theo TP.HCM, cho phép học sinh được điều chỉnh nguyện vọng sau khi biết tỷ lệ chọi để không bị mắc kẹt trong một quyết định khi thiếu thông tin.
Chị Nguyễn Thị Mai, sống ở quận Hà Đông bày tỏ: "Với tình hình hiện tại, tôi và nhiều học sinh cũng rất mong Hà Nội có thể thay đổi nguyện vọng như TP.HCM. Được vậy thì phụ huynh và học sinh rất mừng. Các con có nhiều cơ hội học tập trường công hơn".
Có thể thấy, so với Hà Nội, TP.HCM có một khác biệt lớn trong chính sách tuyển sinh lớp 10. Tại TP.HCM, sau khi công bố tỷ lệ chọi, học sinh có 5 ngày (từ 17h ngày 15/5 đến 17h ngày 19/5) để thay đổi nguyện vọng. Mục tiêu là giúp thí sinh có thêm cơ hội vào lớp 10 công lập, thay vì bị “mắc kẹt” với lựa chọn ban đầu trong điều kiện thiếu thông tin.
Theo một cán bộ Sở GD-ĐT TP.HCM từng chia sẻ rằng: Quy định cho các em điều chỉnh sau khi biết tỷ lệ chọi này nhằm giúp thí sinh tăng cơ hội vào lớp 10 công lập. Bởi trong lần đầu, học sinh đăng ký nguyện vọng 1 nhưng chưa biết tổng số nguyện vọng vào trường ấy là bao nhiêu.
Ví dụ, một trường có chỉ tiêu tuyển sinh 200 em nhưng thống kê có tới 600 nguyện vọng 1, nếu giữ nguyên như vậy chắc chắn có khoảng vài trăm em sẽ trượt. Nhưng nếu cho điều chỉnh, các em có thể thay đổi nguyện vọng 1 vào một trường khác có số lượng nguyện vọng/chỉ tiêu ít hơn, khả năng trúng tuyển sẽ cao hơn. Điều này không ảnh hưởng gì tới chất lượng tuyển sinh vào lớp 10 hàng năm của thành phố.
Có thể thấy, tỷ lệ chọi tăng vọt ở nhiều trường vùng ven, cùng với quy định "đóng băng nguyện vọng" sau khi công bố số liệu, đang đẩy hàng ngàn học sinh và phụ huynh Hà Nội vào thế bị động, loay hoay trong một cuộc đua mang nhiều yếu tố may rủi. Khi sự lựa chọn ban đầu được đưa ra trong điều kiện thiếu thông tin, việc không cho điều chỉnh nguyện vọng khiến nhiều em rơi vào cảnh "trượt oan", dù học lực hoàn toàn đủ để vào trường công.
Nếu mục tiêu cuối cùng là tạo điều kiện học tập tốt nhất cho học sinh, đã đến lúc Hà Nội cần nghiêm túc xem xét lại chính sách tuyển sinh lớp 10, xuất phát từ thực tế và quyền lợi của người học thay vì máy móc giữ nguyên những quy định đã không còn phù hợp.
