Sáng 17/12, tại Tokyo, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã cùng các lãnh đạo ASEAN và Nhật Bản dự Hội nghị cấp cao kỷ niệm 50 năm quan hệ ASEAN - Nhật Bản.
Trong 50 năm qua, quan hệ ASEAN - Nhật Bản đã phát triển năng động, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, từ chính trị - an ninh đến kinh tế, văn hoá - xã hội và hợp tác phát triển. Hai bên đã nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược năm 2003, và lên Đối tác chiến lược toàn diện vào tháng 9/2023.
Tại Hội nghị, lãnh đạo hai bên đã kiểm điểm quá trình hợp tác, đánh giá cao những thành tựu và đóng góp của quan hệ ASEAN - Nhật Bản vào sự phát triển của mỗi bên, cũng như đóng góp vào hoà bình, ổn định và phát triển trong khu vực.
Trên cơ sở đó, hai bên trao đổi, đề ra các phương hướng hợp tác trong thời gian tới, đưa quan hệ phát triển thực chất, hiệu quả hơn nữa, tương xứng với tầm vóc quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện mới thiết lập, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân.
Các nhà lãnh đạo ASEAN khẳng định coi trọng mối quan hệ với Nhật Bản, một trong những đối tác lâu đời, đáng tin cậy nhất của ASEAN, luôn ủng hộ đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN, tham gia và đóng góp tích cực tại tất cả các cơ chế, diễn đàn ASEAN dẫn dắt như Cấp cao Đông Á (EAS), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+), Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF); là nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn thứ hai của ASEAN với tổng vốn đạt 26,7 tỷ USD; đối tác thương mại lớn thứ 4 của ASEAN với kim ngạch thương mại hai chiều đạt 268,5 tỷ USD; triển khai nhiều hoạt động giao lưu, văn hóa-xã hội; hỗ trợ ASEAN thu hẹp khoảng cách phát triển và phát triển tiểu vùng...
Về phía Nhật Bản, Thủ tướng Kishida Fumio khẳng định, ASEAN là một trong ưu tiên chính sách đối ngoại nói chung và chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (FOIP) của Nhật Bản nói riêng; cam kết tiếp tục ủng hộ và hỗ trợ ASEAN xây dựng cộng đồng và phát huy vai trò trung tâm trong khu vực; công bố khoản hỗ trợ trị giá 40 tỷ Yên nhằm thúc đẩy giao lưu nhân dân, hợp tác văn hoá - giáo dục và 15 tỷ Yên cho các chương trình trao đổi cán bộ nghiên cứu quốc tế; bên cạnh khoản đóng góp thêm 100 triệu USD cho Quỹ Hội nhập ASEAN-Nhật Bản (JAIF) đã được công bố từ đầu năm.
Các nhà lãnh đạo cũng đã trao đổi về một số vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm, nhấn mạnh trong bối cảnh thế giới có nhiều diễn biến phức tạp, bất ổn, xung đột gia tăng, các nước trong khu vực trong đó có ASEAN và Nhật Bản cần tăng cường hợp tác giữ vững môi trường hoà bình, ổn định cho phát triển, đề cao văn hoá đối thoại, giải quyết hoà bình các tranh chấp, trong đó có Biển Đông, trên cơ sở luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982.
Phát biết tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nêu bật ý nghĩa lịch sử của hội nghị, đánh giá cao tinh thần đoàn kết và hợp tác giữa ASEAN và Nhật Bản nhất là trong những thời điểm khó khăn, như khủng hoảng tài chính, tiền tệ Châu Á 1997-1998, Covid-19 hay thảm hoạ, thiên tai ở mỗi khu vực; hoan nghênh những đóng góp của Nhật Bản đối với quá trình xây dựng cộng đồng, cũng như sự phát triển của các quốc gia thành viên ASEAN, trong đó có Việt Nam; khẳng định ASEAN - Nhật Bản là một trong những mối quan hệ đối thoại thành công nhất của ASEAN; nhấn mạnh trong bối cảnh thế giới và khu vực đang trải qua nhiều “cơn gió ngược” với các thách thức chưa có tiền lệ, hai bên cần tăng cường hợp tác, phấn đấu đưa quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN - Nhật Bản trở thành một biểu tượng của đoàn kết và hợp tác quốc tế.
“Trước những cơn gió ngược, những thách thức chưa từng có tiền lệ ASEAN và Nhật Bản càng cần củng cố đoàn kết, tăng cường hợp tác đưa quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN - Nhật Bản trở thành một hình mẫu, nhân tố tích cực đóng vai trò quan trọng môi trường hòa bình, ổn định cùng phát triển và cùng thắng ở khu vực. Để hiện thực hóa mục tiêu đó, cần tăng cường hơn nữa phối hợp chiến lược ASEAN- Nhật Bản, cùng nhau thúc đẩy xây dựng cấu trúc khu vực mở dựa trên luật lệ với ASEAN đóng vai trò trung tâm; đẩy mạnh kết nối kinh tế hiệu quả thông qua chuyển đổi số, chuyển đổi xanh kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, cùng nghiên cứu triển khai một số dự án hợp tác cụ thể kết nối chặt chẽ tầm nhìn của Nhật Bản và tầm nhìn ASEAN, Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương, tự do rộng mở", Thủ tướng cho biết.
Thủ tướng đã gợi mở, đề xuất phương hướng lớn cho phát triển quan hệ ASEAN-Nhật Bản thời gian tới, trong đó đề nghị ASEAN và Nhật Bản tăng cường hơn nữa phối hợp chiến lược, cùng nhau thúc đẩy xây dựng cấu trúc khu vực mở, bao trùm, dựa trên luật lệ với ASEAN đóng vai trò trung tâm; mong muốn Nhật Bản tiếp tục có tiếng nói và hành động ủng hộ mạnh mẽ ủng hộ lập trường chung của ASEAN về Biển Đông.
Thủ tướng nhấn mạnh, hai bên cần tăng cường đầu tư cho nhân tố con người, bởi con người là chủ thể, là mục tiêu, động lực và nguồn lực cho sự phát triển nói chung và sự phát triển của quan hệ ASEAN-Nhật Bản nói riêng; dành ưu tiên, đầu tư thích đáng cho các hoạt động giao lưu nhân dân, nhất là thanh niên, sinh viên; trao đổi giáo dục, văn hóa, nghệ thuật; hợp tác địa phương, lao động, thể thao, du lịch…; theo đó, hoan nghênh các sáng kiến và cam kết mới được Thủ tướng Nhật Bản công bố tại Hội nghị.
Thủ tướng cũng đề nghị hai bên tăng cường kết nối về kinh tế - thương mại, triển khai hiệu quả Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện ASEAN-Nhật Bản sửa đổi và các Hiệp định thương mại hai bên cùng là thành viên; mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực mới, nhất là đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và nông nghiệp thông minh…, đưa các lĩnh vực này trở thành động lực tăng trưởng mới, sức sống mới cho hợp tác kinh tế ASEAN-Nhật Bản thời gian tới.
Đặc biệt, Thủ tướng đề nghị Nhật Bản tích cực hỗ trợ các nước thuộc tiểu vùng Mekong ứng phó hiệu quả các thách thức an ninh phi truyền thống, sớm khởi động lại cơ chế hợp tác Mekong.
"Đề nghị Nhật Bản tích cực hỗ trợ các nước ASEAN thuộc tiểu vùng sông Mekong ứng phó hiệu quả các vấn đề biến đổi khí hậu, phòng ngừa và ngăn chặn thiên tai, dịch bệnh. Theo đó, đề nghị Nhật Bản sớm cùng các nước tiểu vùng sông Mekong khởi động lại cơ chế hợp tác sông Mekong, ưu tiên thúc đẩy các chương trình, dự án hỗ trợ phát triển bền vững cho các nước tiểu vùng sông Mekong với tinh thần không để ai bỏ lại phía sau, sự phát triển của các nước tiểu vùng sẽ đóng góp tích cực cho ASEAN và đối tác chiến lược toàn diện ASEAN- Nhật Bản phát triển ngày càng sâu rộng và bền vững, lấy tin cậy chính trị làm nền tảng, hợp tác kinh tế làm động lực và lấy giao lưu nhân dân làm trung tâm. Tôi tin tưởng rằng con thuyền ASEAN- Nhật Bản vượt qua mọi thách thức tiếp tục rẽ sóng vươn xa trong 50 năm tới và xa hơn nữa", Thủ tướng cho biết.
Kết thúc Hội nghị, các nhà Lãnh đạo đã thông qua “Tuyên bố Tầm nhìn về Quan hệ Hữu nghị và Hợp tác ASEAN-Nhật Bản: Đối tác tin cậy” và “Kế hoạch triển khai Tuyên bố tầm nhìn”, làm cơ sở để triển khai quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện ASEAN-Nhật Bản thời gian tới.
* Tại Phiên thảo luận về đối tác từ trái tim đến trái tim qua các thế hệ với chủ đề gợi mở, gần gũi tương đồng về văn hóa xã hội, giao lưu nhân dân mật thiết giữa các nước ASEAN và Nhật Bản qua nhiều thế hệ, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng đây là chủ đề rất có ý nghĩa.
Thủ tướng nhấn mạnh, việc dành ưu tiên cao quan hệ đối tác từ trái tim đến trái tim, đầu tư thích đáng cho các hoạt động giao lưu nhân dân, nhất là thanh niên, sinh viên, trao đổi giáo dục văn hóa nghệ thuật hợp tác địa phương lao động thể thao du lịch… là điều có ý nghĩa hết sức quan trọng, giúp tăng cường hiểu biết tin cậy lẫn nhau, vun đắp tình cảm gắn bó các dân tộc; đó cũng chính là sự đầu tư cho nhân tố con người là chủ thể, là trung tâm, là động lực, là nguồn lực, là mục tiêu cho sự phát triển nói chung và sự phát triển của quan hệ ASEAN- Nhật Bản nói riêng.
Thủ tướng đề nghị, đẩy mạnh các hoạt động hợp tác văn hóa xã hội, giao lưu nhân dân giữa hai bên phải được phục hồi nhanh mạnh mẽ hơn nữa sau đại dịch Covid-19. Đặc biệt, Thủ tướng cũng hoan nghênh nhiều hoạt động đã được tổ chức chào mừng 50 năm hợp tác hữu nghị ASEAN- Nhật Bản và hơn 500 hoạt động rất có ý nghĩa kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản, trong đó đặc biệt ấn tượng là giao lưu giữa các thế hệ trẻ và giao lưu văn hóa giữa hai nước.
"Tôi đánh giá cao tuyên bố tầm nhìn chung về quan hệ hữu nghị và hợp tác ASEAN- Nhật Bản và kế hoạch triển khai sẽ được các nhà lãnh đạo thông qua tại hội nghị lần này, trong đó đối tác từ trái tim đến trái tim qua các thế hệ, là một trong ba trụ cột với các chương trình hoạt động đa dạng, phong phú, thúc đẩy hơn nữa chương trình chuyển đổi số để kết nối trái tim đến trái tim", Thủ tướng cho biết.
Thủ tướng cũng đề nghị Nhật Bản ưu tiên tăng cường hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, nhất là cán bộ quản lý cấp chiến lược, nhân lực chất lượng cao về khoa học công nghệ cho các nước ASEAN; mở rộng các chương trình học bổng, trong đó có học bổng tiếng Nhật cho sinh viên các nước ASEAN; tạo thuận lợi cho cộng đồng người Việt Nam và các nước ASEAN tại Nhật Bản sinh sống, học tập và làm việc, tiếp tục đơn giản hóa và tiến tới sớm miễn thị thực nhập cảnh cho công dân các nước ASEAN.
Theo Thủ tướng, kể từ khi có học thuyết Fukuda các thế hệ lãnh đạo nhân dân ASEAN và Nhật Bản đã không ngừng vun đắp cho quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa hai bên. Giờ đây, nhiệm vụ là cụ thể hóa quan hệ từ trái tim đến trái tim trở thành quan hệ từ hành động đến hành động và từ cảm xúc đến hiệu quả, với các dự án, chương trình, kế hoạch hợp tác thiết thực, cụ thể để khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN- Nhật Bản với nền tảng vững chắc như núi Phú Sĩ và cơ hội hợp tác rộng lớn như Biển Đông, thực sự đi vào cuộc sống, mang lại lợi ích thiết thực hơn cho người dân và đóng góp tích cực hiệu quả hơn nữa vào hòa bình, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.
