Tiếp tục chương trình Phiên họp 48, sáng nay 13/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về các dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục. Một trong những nội dung nhận được nhiều ý kiến góp ý là liên quan đến sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Giai đoạn mới phải có tư duy mới và thay đổi
Thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, luật hiện hành sau khi được Quốc hội thông qua năm 2019, Chính phủ đã tổ chức triển khai thực hiện và cả hệ thống giáo dục quốc dân đã vào cuộc. Luật này làm cơ sở cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân, từ đó, hình thành khung hệ thống giáo dục, khung trình độ quốc gia, luật giáo dục đại học, luật giáo dục nghề nghiệp, giáo dục chuyên biệt, tất cả triển khai đồng bộ và đem lại kết quả rất tốt.
Tuy nhiên, thực tế quá trình từ năm 2019 đến nay phát sinh một số vấn đề mới, luật chưa đề cập. Công cuộc sắp xếp lại tinh gọn tổ chức bộ máy dẫn đến công tác giáo dục cũng có thay đổi. Do đó, việc sửa luật là nhằm phát huy cái tốt, cập nhật thực tiễn biến động, hội nhập quốc tế, để thích nghi yêu cầu quản lý mới.
“Giáo dục là cơ sở rất quan trọng để đào tạo con người, nguồn nhân lực cho kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển thịnh vượng, giàu mạnh của đất nước. Giáo dục cần được nâng tầm. Luật này rất cơ bản, rất cơ sở, sửa không nhiều nhưng mục đích rất lớn. Thông qua huy động và phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, toàn dân, hội nhập quốc tế để nâng cấp, nâng cao hiệu quả nền giáo dục Việt Nam, phát huy thành tựu rất to lớn từ xưa nay”, Phó Chủ tịch Quốc hội phân tích, đồng thời nhấn mạnh bước sang giai đoạn mới phải có tư duy mới và thay đổi mới.
Liên quan vấn đề thi, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nghiêng về phương án chính phủ trình, tức vẫn phải tổ chức thi tốt nghiệp phổ thông và không nên nói “tách” kỳ thi tốt nghiệp phổ thông và tuyển sinh đại học. Bởi, hiện nay vẫn thi và vẫn tuyển, có trường tổ chức thi riêng, có trường tuyển thêm môn năng khiếu…
“Tách có khi bị dở vì các trường mất tự chủ việc muốn dùng kết quả thi phổ thông để tuyển, lại phải làm mới, tốn kém hơn cho xã hội. Hiện nay các trường sử dụng kết quả thi phổ thông, sau đó có thể tuyển thêm môn năng khiếu như thể thao, kiến trúc, văn nghệ. Hoặc chọn Văn, Toán, Anh hay Văn, Toán, Lý, Toán, Lý, Hóa thì xét toàn bộ hồ sơ. Hai việc này khác nhau, tuyển sinh đại học không nói ở đây mà nói trong luật Giáo dục Đại học”, ông Nguyễn Khắc Định phân tích.
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh luật này rất quan trọng ở tính liên thông trong giáo dục. Chúng ta xây dựng một xã hội học tập. Học tập là bậc thang không có lớp cuối cùng. Thế giới có cụ 70-80 tuổi học sĩ, bác sĩ, thạc sĩ. Người 60 tuổi đi học cấp hai, cấp ba. Nước mình cũng có cụ về rồi đi học đại học.
Ông cho rằng liên thông giữa các cấp học, bậc học, liên thông giữa giáo dục phổ thông với giáo dục nghề nghiệp là cần thiết. Có người đang học phổ thông có thể chuyển sang học nghề kiếm tiền, thời gian sau quay lại học. Công nhân sau thời gian có thể quay lại học đại học. Học đại học cũng có thể không làm đúng nghề. Học không chỉ để lấy bằng cấp mà còn lấy kiến thức, làm gương cho con cháu.
“Liên thông phải hết sức cân nhắc, có lẽ phải vẽ sơ đồ ra: liên thông ngang, liên thông dọc, từ phổ thông thành nghề, từ nghề thành phổ thông, từ công nhân thành nghề, cao đẳng, đại học, thậm chí công nhân sau này có thể thành nhà khoa học, tiến sĩ, giáo sư. Con đường không bế tắc nếu có điều kiện, cơ hội, năng lực”, ông Nguyễn Khắc Định nói.
Cần có một bộ sách giáo khoa dùng chung
Ông Nguyễn Đắc Vinh, Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá và Xã hội của Quốc hội cho biết, Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung, đồng thời có thể có những sách giáo khoa khác là tài liệu tham khảo; nghiên cứu từng bước miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.
Phát biểu về vấn đề này, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, phải có một bộ sách giáo khoa phổ thông chung do Bộ GD-ĐT biên soạn, ngoài ra có nhiều bộ khác. Bởi nội dung này đã có chuyên đề giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện Nghị quyết 88/2014 và Nghị quyết 51/2017 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Nghị quyết 29 của Trung ương cũng nêu một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa, nhưng có một bộ của Bộ GD-ĐT chủ trì. Do đó cần thể hiện để thể chế hóa, cố gắng thực hiện vì nguyện vọng, tâm lý toàn dân là rất phù hợp.
Bà Nguyễn Thanh Hải - Chủ nhiệm Ủy ban Công tác thì lưu ý, những tài liệu tham khảo khác không phải là sách giáo khoa nên đề nghị nghiên cứu lại về khái niệm. Bởi theo quy định hiện hành có một chương trình và nhiều bộ sách giáo khoa. Các đơn vị, các trường có thể lựa chọn một bộ sách giáo khoa và thêm 20% phần giáo dục địa phương của mình vào bộ sách đó. Nếu nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung và đồng thời có thể có những sách giáo khoa khác làm tài liệu tham khảo thì cần cân nhắc xem câu chữ thế nào cho phù hợp.
Cho ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, và tài liệu giáo dục địa phương nhận được sự quan tâm rất lớn của xã hội. Do đó cần rà soát, nghiên cứu kỹ triển khai chính sách để có điều chỉnh đảm bảo khoa học, tiết kiệm, hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tế.
