Chất xyanua là gì?
Xyanua (Cyanide) là một hợp chất hóa học chứa nhóm cyano (C≡N), bao gồm một nguyên tử carbon liên kết ba với một nguyên tử nitơ. Xyanua có thể tồn tại ở nhiều dạng khác nhau. Ví nhự như hydro xyanua (HCN) ở dạng khí có thể gây tử vong nhanh chóng nếu hít phải, xyanogen clorua (CNCl) ở dạng lỏng cũng rất độc hại hay các muối xyanua như natri xyanua (NaCN) và kali xyanua (KCN) tồn tại ở dạng tinh thể.
Xyanua rất độc vì nó ngăn chặn quá trình hô hấp tế bào, khiến cơ thể không thể sử dụng oxy và có thể gây tử vong. Trong tự nhiên, xyanua có thể được tìm thấy với lượng nhở trong một số loại thực phẩm như hạt táo, măng, sắn...
Trong công nghiệp, xyanua được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp như khai thác vàng, sản xuất nhựa, giấy.... Ngoài ra, khói thuốc lá và khí thải xe cộ cũng có thể là một trong những nguồn tiếp xúc xyanua tiềm ẩn.
Dấu hiệu ngộ độc xyanua
Dấu hiệu ban đầu
- Buồn nôn và nôn mửa: Đây là những dấu hiệu phổ biến nhất của ngộ độc xyanua. Buồn nôn thường xuất hiện đột ngột và dữ dội, kèm theo nôn mửa nhiều.
- Đau bụng: Đau bụng có thể xuất hiện ở vùng bụng trên hoặc bụng dưới, thường kèm theo co thắt dạ dày.
- Tiêu chảy: Tiêu chảy thường có nước, có thể lẫn máu.
- Chóng mặt, hoa mắt: Do thiếu oxy lên não, người bị ngộ độc xyanua có thể cảm thấy chóng mặt, hoa mắt, thậm chí ngất xỉu.
- Nhức đầu: Nhức đầu thường dữ dội và lan khắp đầu.
- Yếu ớt, mệt mỏi: Người bị ngộ độc xyanua có thể cảm thấy yếu ớt, mệt mỏi, không có sức lực.
Dấu hiệu nặng
- Khó thở: Do thiếu oxy, người bị ngộ độc xyanua có thể gặp khó thở, thở nhanh, thở nông.
- Mất ý thức: Khi tình trạng ngộ độc nặng, người bệnh có thể mất ý thức hoàn toàn.
- Co giật: Co giật là một dấu hiệu nguy hiểm, cho thấy não bộ đang bị tổn thương nặng do thiếu oxy.
- Mất nhịp tim: Trong trường hợp ngộ độc nặng, người bệnh có thể bị mất nhịp tim, dẫn đến tử vong.
Cần làm gì khi nghi ngờ ngộ độc xyanua?
- Đảm bảo an toàn: Nếu bạn ở gần người bị ngộ độc, hãy đưa họ ra khỏi khu vực tiếp xúc với xyanua (nếu có thể) và đảm bảo an toàn cho chính bạn.
- Gọi cấp cứu ngay lập tức: Thông báo cho nhân viên y tế về tình trạng của nạn nhân và nghi ngờ ngộ độc xyanua. Điều này giúp họ chuẩn bị phương pháp điều trị phù hợp.
- Cung cấp thông tin chi tiết: Nếu có thể, hãy cung cấp cho nhân viên y tế thông tin về loại xyanua mà nạn nhân có thể đã tiếp xúc, lượng tiếp xúc và thời gian tiếp xúc.
- Thực hiện sơ cứu nếu có thể và được đào tạo
