“Nghị quyết này sẽ có tác động sâu sắc đến tất cả các ngành, các lĩnh vực, các cơ quan báo chí cũng thấy mình trong đó. Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ vào tất cả các giai đoạn của quy trình làm báo, vừa là cơ hội để báo chí tối ưu hoá mình, vượt lên trên các khó khăn, thách thức hiện nay, vừa là sức ép không thể tránh được nếu không muốn rơi vào quên lãng, bị tụt lại phía sau” - ông Phạm Mạnh Hùng – Phó Tổng giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam nhấn mạnh trong cuộc trò chuyện với Báo Nhà báo và Công luận về những cơ hội cho phát thanh đổi mới sáng tạo từ Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.
Với Đài Tiếng nói Việt Nam, Nghị quyết 57 mở ra cơ hội rất lớn để phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên số
PV: Thưa ông, Nghị quyết số 57-NQ/TW (sau đây gọi là Nghị quyết 57) của Bộ Chính trị là chỉ đạo có ý nghĩa chiến lược, kim chỉ nam thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, trong đó có đổi mới báo chí. Vậy theo ông, đâu là những cơ hội lớn mà ngành báo chí nói chung, phát thanh – cụ thể là VOV – có thể tận dụng từ Nghị quyết này?
Ông Phạm Mạnh Hùng: Đúng như nhiều lãnh đạo Đảng, Nhà nước đánh giá, Nghị quyết 57 về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia là một trong “bốn bộ tứ chiến lược” Nghị quyết, có vai trò rất lớn trong việc đưa Quốc gia vào một giai đoạn phát triển mới, giai đoạn vươn mình của dân tộc. Nghị quyết này sẽ có tác động sâu sắc đến tất cả các ngành, các lĩnh vực, các cơ quan báo chí cũng thấy mình trong đó. Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ vào tất cả các giai đoạn của quy trình làm báo vừa là cơ hội để báo chí tối ưu hoá mình, vượt lên trên các khó khăn, thách thức hiện nay, vừa là sức ép không thể tránh được nếu không muốn rơi vào quên lãng, bị tụt lại phía sau.
Với Đài Tiếng nói Việt Nam, Nghị quyết 57 mở ra cơ hội rất lớn để phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên số. Trước hết, chúng tôi cần thiết lập quan hệ hợp tác với các Viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ để ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào quy trình sản xuất nội dung. AI sẽ giúp nhận diện giọng nói tiếng Việt chính xác hơn, tự động phân loại, tóm tắt đề mục và hỗ trợ biên tập bản tin nhanh, chính xác. Nhờ đó, VOV có thể tăng tần suất cập nhật tin tức và nâng cao chất lượng nội dung, nhất là các sản phẩm nội dung đa phương tiện, phân phối trên môi trường số. AI có thể giúp tăng năng suất làm việc của phóng viên, biên tập viên lên mức không tưởng, nó cũng góp phần định vị, tiếp cận với độc giả và nhu cầu thông tin của công chúng một cách chính xác mà trước đây chưa từng có cách nào hiệu quả như vậy…
VOV đang xây dựng “hệ sinh thái báo chí số” tích hợp chặt chẽ giữa phát thanh, Báo điện tử Tiếng nói Việt Nam (VOV.VN) và báo điện tử VTCNews…Khi đó, dữ liệu người dùng được thu thập và phân tích để cá nhân hóa đề xuất nội dung: khán giả quan tâm chính trị sẽ nhận được bản tin ngắn gọn trọng tâm, người nghe yêu thích phóng sự đa phương tiện sẽ được ưu tiên tiếp cận các video, còn đối tượng thích chương trình văn hóa – giáo dục sẽ tìm thấy podcast chuyên đề phù hợp. Việc liên kết liên tục như vậy không chỉ tăng tương tác mà còn giúp VOV hiểu rõ hành vi, nhu cầu khán thính giả.
VOV cũng phát triển các kênh Podcast chuyên đề về thời sự, văn hoá, lịch sử, kiến thức chuyên sâu… Kho âm thanh sẵn có của VOV là tài sản quý, chỉ cần đầu tư thêm công cụ phân tích người nghe để tối ưu hoá đề xuất, đẩy mạnh truyền tải thông tin đa dạng. Tầm nhìn chung là biến VOV thành cơ quan truyền thông chủ lực, đa nền tảng, đáp ứng nhu cầu thông tin nhanh, chính xác, phong phú của khán giả trong nước và quốc tế, trong đó chuyển đổi số phải là ưu tiên số một. Lý do rất đơn giản, mọi hoạt động của xã hội và thế giới đã chuyển lên không gian số, môi trường số, dữ liệu số đã trở thành tài nguyên mới có giá trị, báo chí nhất định phải tham gia tích cực vào quá trình này.
VOV mời doanh nghiệp AI, dữ liệu lớn, phát triển ứng dụng di động và startup truyền thông tham gia vào mạng lưới hợp tác
PV: Nghị quyết 57 đề cập đến việc huy động nguồn lực xã hội, thúc đẩy hợp tác công – tư trong đổi mới sáng tạo. VOV có kế hoạch cụ thể nào để hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ hay startup truyền thông để thúc đẩy quá trình này không, thưa Phó Tổng giám đốc?
Ông Phạm Mạnh Hùng: VOV mời gọi các doanh nghiệp AI, dữ liệu lớn, phát triển ứng dụng di động và startup truyền thông tham gia vào một mạng lưới hợp tác. VOV và đối tác cùng chia sẻ yêu cầu về sản xuất nội dung, hậu cần kỹ thuật, đồng thời đầu tư vào các giải pháp thử nghiệm. Ví dụ, một startup chuyên về xử lý ngôn ngữ tự nhiên sẽ được mời tích hợp vào quy trình biên tập của VOV để tự động tổng hợp bản tin, trong khi VOV sẽ hỗ trợ cung cấp dữ liệu thực tế để huấn luyện mô hình.
Chúng tôi đã có những buổi làm việc với một số Tập đoàn viễn thông và công ty khởi nghiệp về hạ tầng cloud, nhằm số hoá hoạt động sản xuất và phân phối nội dung tại Đài. Việc huy động nguồn lực xã hội, thông qua hình thức hợp tác chia sẻ doanh thu từ quảng cáo số và bản quyền nội dung podcast, giúp giảm gánh nặng đầu tư ban đầu.
Chúng tôi mong muốn các nhóm nghiên cứu, các đơn vị công nghệ phối hợp cùng VOV xây dựng khuôn mẫu ứng dụng chuyển đổi số, chẳng hạn một chatbot tương tác cho podcast, hay một công cụ phân tích cảm xúc người nghe dựa trên dữ liệu streaming. Những nguyên mẫu khả thi sẽ được VOV hỗ trợ thử nghiệm trên nền tảng thực để đánh giá hiệu quả.
VOV khuyến khích đội ngũ phóng viên trẻ tham gia học hỏi kỹ năng công nghệ, từ đó chủ động đề xuất ý tưởng đổi mới nội dung và phương pháp tiếp cận công chúng liên tục. Chúng tôi đã và đang xây dựng một hệ sinh thái truyền thông số, nơi VOV là “nhà thầu chính” cùng các đối tác nâng cao chất lượng sản phẩm, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Thông qua các nỗ lực này, VOV không chỉ hiện đại hoá quy trình sản xuất mà còn hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp công nghệ phát huy chuyên môn, từ đó góp phần lan toả tinh thần khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo của cả nước.
Cần phải mạnh dạn và quyết tâm thay đổi, không thể trì hoãn thêm
PV: Một trong những thách thức của ngành phát thanh hiện nay là làm mới nội dung để phù hợp với xu hướng tiêu dùng đa nền tảng. Là một cơ quan báo chí đa phương tiện chủ lực, ông có thể chia sẻ về các sáng kiến đổi mới sáng tạo đã và đang được triển khai nhằm chuyển đổi số lĩnh vực phát thanh, thưa ông?
Ông Phạm Mạnh Hùng: Nhu cầu nghe - nhìn thông tin ngày nay không còn gói gọn trong sóng FM/AM truyền thống mà đã mở rộng sang nhiều nền tảng số. Để đáp ứng xu hướng tiêu dùng đa nền tảng và nâng tầm phát thanh truyền thống, cần phải mạnh dạn và quyết tâm thay đổi, không thể trì hoãn thêm.
Chúng tôi đang triển khai một loạt sáng kiến đổi mới: Phát triển Nền tảng Phát thanh Số Quốc gia (VOV Digital Radio): Chúng tôi đang xây dựng một hạ tầng phát thanh hoàn toàn trên nền tảng IP, cho phép người nghe truy cập đa kênh (VOV1, VOV2, VOV3,…) qua web, ứng dụng di động và thiết bị IoT. Hệ thống này tích hợp luồng audio chất lượng cao, bản tin cập nhật theo giờ và lịch phát sóng linh hoạt, giúp người nghe chủ động chọn nội dung yêu thích ở bất cứ đâu.
Ứng dụng Podcast & Audio On-Demand: VOV đã thành lập kênh Podcast riêng cho từng mảng chuyên đề sâu. Người nghe có thể tải xuống hoặc nghe trực tuyến, thúc đẩy thói quen “nghe theo yêu cầu”. Việc này không chỉ giữ chân khán thính giả trẻ mà còn mở rộng đối tượng tiếp cận ở cộng đồng người Việt tại nước ngoài.
Ứng dụng AI & Tự động hóa trong sản xuất: Đài đã hợp tác với các startup công nghệ để thử nghiệm công cụ AI nhận diện giọng nói, chuyển văn bản thành giọng đọc (Text-to-Speech) và tự động tách bản tin thành từng đoạn phù hợp cho Social Media. Nhờ đó, tin thời sự có thể được biên tập và đưa lên nhiều kênh (YouTube, Facebook, TikTok) chỉ trong vài phút, tăng tương tác với đối tượng dùng mạng xã hội.
Tương tác trực tuyến & Livestream Phát thanh đặc biệt: Với các sự kiện quan trọng (Hội nghị thượng đỉnh, Đại hội Đảng,…), VOV phối hợp livestream song song trên Web, App, Báo Điện tử TNVN, VTCNews, nền tảng mạng xã hội và kênh phát thanh, kèm chức năng chat cho phép khán thính giả đặt câu hỏi ngay trong lúc phát sóng. Bản tin tương tác giúp phản hồi nhanh, tăng tính gắn kết giữa Đài với người nghe. Những bước đi trên không chỉ là đổi mới kỹ thuật mà còn thể hiện tầm nhìn dài hạn: biến VOV thành một tổ hợp “truyền thông số” thực thụ, nơi phát thanh truyền thống, báo điện tử và mạng xã hội cùng mang đến trải nghiệm đa chiều, linh hoạt và cá nhân hóa cao độ, giúp phục vụ công chúng tốt hơn.
Luật Báo chí sửa đổi phải tạo ra khuôn khổ thuận lợi nhất thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số báo chí
PV: Với vai trò là lãnh đạo VOV, ông đánh giá thế nào về khả năng ứng dụng trí tuệ nhân tạo, big data hay các công nghệ mới khác vào sản xuất và phân phối nội dung phát thanh trong thời gian tới? Theo ông, cần có thêm cơ chế hoặc chính sách hỗ trợ cụ thể nào để các cơ quan báo chí như VOV có thể tận dụng tối đa các lợi thế mà Nghị quyết 57 mang lại?
Ông Phạm Mạnh Hùng: Để báo chí phát huy được vai trò và vị trí của mình trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước, như Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh là “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, theo tôi sau khi sắp xếp lại hệ thống báo chí cần có những đổi mới mạnh mẽ về mặt chính sách, trước hết là Luật Báo chí sửa đổi phải tạo ra khuôn khổ thuận lợi nhất cho báo chí phát triển, có điều kiện ứng dụng nhanh tiến bộ khoa học công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số báo chí. Việt Nam cần hướng tới hình thành những tổ hợp báo chí mạnh, đa phương tiện, đa ngôn ngữ, hoạt động tập trung vào những ưu tiên phát triển quốc gia, tạo dựng hình ảnh Việt Nam, giới thiệu Việt Nam với công chúng thế giới, tạo điều kiện và môi trường thuận lợi cho sự phát triển và hội nhập của đất nước.
Trong tổng thể các chính sách, cần tạo điều kiện thuận lợi để các đơn vị báo chí, trong đó có Đài Tiếng nói Việt Nam, có thể hợp tác, liên doanh liên kết ứng dụng nhanh công nghệ vào các khâu của quá trình sản xuất phân phối nội dung, đặc biệt là công nghệ AI.
Không chỉ trong lĩnh vực công nghệ, cần có một cơ chế rất thuận lợi để các đơn vị báo chí hợp tác với các đối tác sản xuất phát triển các nhóm nội dung, ngoài nội dung thời sự chính trị xã hội, góp phần làm phong phú các thông tin và nội dung phục vụ nhu cầu ngày càng cao của công chúng. Chỉ có giải phóng mọi năng lực sáng tạo của xã hội, với sự định hướng và trách nhiệm cao của các cơ quan quản lý báo chí cũng như các cơ quan báo chí, mới góp phần tạo ra những đơn vị báo chí mạnh của quốc gia trong kỷ nguyên mới.
Nền tảng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và big data sẽ là động lực chính để các đơn vị báo chí nâng cao chất lượng và tốc độ sản xuất cũng như khả năng phân phối nội dung. Big data cho phép chúng tôi tổng hợp và phân tích hành vi người nghe qua các nền tảng số - từ app, website đến mạng xã hội.
PV: Ông có kỳ vọng gì về một “hệ sinh thái phát thanh đổi mới sáng tạo” trong tương lai khi được thúc đẩy từ tinh thần Nghị quyết 57 – nơi mà VOV sẽ đóng vai trò trung tâm kết nối giữa nội dung, công nghệ và cộng đồng?
Ông Phạm Mạnh Hùng: Tôi hình dung một “Hệ sinh thái phát thanh đổi mới sáng tạo” trong tương lai sẽ bao gồm bốn thành tố: Thứ nhất, nền tảng nội dung đa kênh linh hoạt: VOV không chỉ là một kênh phát thanh AM/FM truyền thống mà sẽ phát triển thành một hệ thống tích hợp - bao gồm ứng dụng di động, website VOV.VN, VTCNews, kênh Podcast, kênh radio số và các kênh mạng xã hội - cho phép khán giả tự chọn nội dung (từ bản tin thời sự ngắn gọn đến phóng sự điều tra, từ chương trình văn hóa đến chuyên đề kinh tế). Mỗi nội dung đều được số hóa, phiên bản hóa dưới dạng text, audio, video... để dễ dàng tái sử dụng, phân phối và cá nhân hóa.
Thứ hai, hạ tầng công nghệ mở và hợp tác công - tư: VOV sẽ hợp tác với các doanh nghiệp AI, Big Data, viễn thông và công nghệ xây dựng các nền tảng mở cho phép đối tác chia sẻ dữ liệu người nghe, ứng dụng giải pháp chuyển văn bản thành giọng nói, chatbot tương tác, phân tích cảm xúc khán thính giả… Chúng tôi muốn các doanh nghiệp công nghệ đầu tư vào VOV dưới hình thức hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ doanh thu quảng cáo số và đồng phát triển sản phẩm - tạo ra một chuỗi giá trị “công nghệ - nội dung - phân phối”.
Thứ ba, môi trường sáng tạo nội dung cộng đồng: VOV sẽ phát triển nền tảng “Độc giả - Biên tập viên - Phóng viên” tương tác hai chiều. Công chúng có thể gửi ý tưởng, clip hoặc đoạn ghi âm ngắn ngay trên app, sau đó hệ thống AI tự động lọc, phân loại, đề xuất biên tập. Điều này không chỉ khiến nội dung phong phú, gần gũi hơn với nhu cầu thực tiễn, mà còn khuyến khích đội ngũ phóng viên trẻ và cộng đồng người Việt Nam trong nước, nước ngoài cùng tham gia sản xuất.
Thứ tư, phân tích dữ liệu và phản hồi tức thời: Hệ sinh thái phải tích hợp dashboard giám sát số liệu để Ban Lãnh đạo và biên tập viên nắm được lưu lượng người nghe, lượt tải Podcast, mức độ tương tác trên mạng xã hội trong thời gian thực. Từ các chỉ số này, bộ phận biên tập sẽ kịp thời điều chỉnh chủ đề, điều phối tần số phát sóng, cải thiện nội dung nhanh chóng. Mô hình “phát thanh phản hồi” cho phép khán thính giả đặt câu hỏi, bình luận ngay trong khi đang nghe và VOV có thể phát lại câu trả lời trong bản tin tiếp theo - tạo sự kết nối liên tục giữa người làm báo và người nghe.
Trên thực tế, để hiện thực hóa tầm nhìn này, VOV sẽ giữ vai trò đầu mối kết nối: Từ việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với các công ty công nghệ cho đến việc huy động cộng đồng tham gia đóng góp nội dung và chia sẻ dữ liệu. Chúng tôi cũng cần sự hỗ trợ về chính sách - như ưu đãi thuế cho đầu tư hạ tầng số, khung pháp lý chia sẻ dữ liệu có kiểm soát, và quỹ đổi mới sáng tạo để hỗ trợ những dự án thử nghiệm đầu tiên. Đây chính là bước đi quyết định để VOV duy trì vị thế chủ lực, đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ quá trình đổi mới sáng tạo báo chí của VOV nói riêng và ngành phát thanh Việt Nam nói chung.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
