Sự quyết liệt từ Chính phủ đến các bộ, ngành, địa phương
Trước tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ diễn biến phức tạp ở một số địa phương, ngày 15/5/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính ký Công điện số 65/CĐ-TTg về mở đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Tiếp đó, ngày 24/5/2025 và ngày 4/6/2025, Thủ tướng ký Công điện số 72/CĐ-TTg và Công điện 82/CĐ-TTg yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục đẩy mạnh cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 5/2025, Thiếu tướng Nguyễn Quốc Toản, Chánh Văn phòng Bộ Công an, người phát ngôn Bộ Công an cho biết, Bộ Công an mở đợt cao điểm truy quét buôn lậu, hàng giả trong 3 tháng (từ 15/5 - 15/8).
Theo thống kê của Bộ Công an, cao điểm từ 15/5 - 3/6 đã khởi tố 36 vụ và 119 bị can liên quan các tội buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả và các hành vi khác tại 24 địa phương.
Thiếu tướng Nguyễn Quốc Toản cho biết, hoạt động buôn bán hàng lậu, hàng giả, hàng cấm, hàng kém chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm diễn biến rất phức tạp. Có vụ quy mô rất lớn, kéo dài với thủ đoạn rất tinh vi. Các loại hàng giả được sản xuất, buôn bán rất đa dạng và nhiều lĩnh vực. “Hàng giả trong lĩnh vực thực phẩm, thuốc, mỹ phẩm, sữa,… rất nguy hiểm vì không chỉ liên quan đến sức khỏe, kinh tế của người dân mà còn liên quan đến chất lượng của nguồn lao động hiện tại, thậm chí cả tương lai", Thiếu tướng Nguyễn Quốc Toản nhấn mạnh.
Ngày 27/5,UBND TP Hà Nội ban hành Quyết định 2664/QĐ-UBND thành lập Tổ công tác chỉ đạo, giám sát, đôn đốc đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, do Chủ tịch UBND Trần Sỹ Thanh làm tổ trưởng.
UBND TP.HCM cũng thành lập Tổ công tác về cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, do Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được làm tổ trưởng.
Ngoài 2 thành phố lớn, các bộ, ngành, tỉnh, thành trong cả nước tích cực vào cuộc đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Nâng mức phạt đối với tội sản xuất, buôn bán hàng giả có tổ chức
Theo luật sư Nguyễn Thị Thu Hoài, Phó Chủ tịch Hội đồng quản lý quỹ chống hàng giả, có 3 nguyên nhân chính khiến cho vấn nạn hàng giả, hàng nhái vẫn tồn tại dai dẳng nhiều năm qua.
Thứ nhất là do lợi nhuận từ việc sản xuất và buôn bán hàng giả quá lớn, trong khi chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe nên nhiều đối tượng bất chấp pháp luật để trục lợi.
Thứ hai, công tác phối hợp giữa các lực lượng chức năng còn thiếu đồng bộ và đôi khi thiếu tính chuyên sâu, chuyên nghiệp. Nhiều đợt cao điểm truy quét hàng giả, hàng nhái còn thiếu sự phối hợp liên ngành, đặc biệt giữa Trung ương và địa phương khiến cho hiệu quả của các chiến dịch này bị hạn chế.
Ba là nhận thức của một bộ phận người tiêu dùng và doanh nghiệp chưa cao. Người dân chấp nhận dùng hàng giả vì giá thành rẻ, còn doanh nghiệp bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn ngại lên tiếng.
Tuy nhiên luật sư Hoài kỳ vọng nhiều ở chiến dịch lần này bởi có sự chỉ đạo xuyên suốt, quyết liệt của Thủ tướng với yêu cầu không chỉ xử lý các cá nhân, tổ chức trực tiếp buôn bán, sản xuất hàng giả mà còn phải truy tận gốc các đường dây, các nguồn cung và cả những kẻ bảo kê đứng sau. Trong chiến dịch này, cơ chế phối hợp liên ngành được quy định rõ hơn, có cơ quan chủ trì, có cơ quan chịu trách nhiệm về kiểm soát hiệu quả. Vì thế, đợt cao điểm này không chỉ dừng lại ở cao điểm, mà còn tạo đà cho một cơ chế phòng, chống hàng giả bền vững và hiệu quả hơn trong dài hạn.
Luật sư Nguyễn Thị Thu Hoài cho rằng, cần sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự theo hướng nâng mức phạt đối với tội sản xuất, buôn bán hàng giả có tổ chức. Hiện nay nhiều vụ việc chỉ dừng ở mức phạt hành chính, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù dưới 3 năm. Trong khi đó, nhiều vụ việc hàng giả không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn đe dọa đến tính mạng, sức khỏe người tiêu dùng.
Hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có hệ thống, gây ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu quốc gia cũng phải tăng hình phạt. Ngoài ra cần bịt các khoảng trống pháp lý hiện nay, nhất là trong các hoạt động thương mại điện tử và trung gian thanh toán. Bên cạnh đó, tăng cường hiệu quả thực thi pháp luật bằng việc phân định rõ trách nhiệm hình sự và trách nhiệm hành chính. Nhiều vụ việc dù có dấu hiệu tội phạm nhưng bị những rào cản về định lượng thiệt hại hoặc chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm nên chỉ bị xử lý hành chính dẫn đến việc xử phạt thiếu tính răn đe.
