Tạo mặt trận thống nhất giữa Mỹ và châu Âu
Ông Trump cho biết, ông hy vọng sẽ nhanh chóng tổ chức hội nghị thượng đỉnh ba bên với hai nhà lãnh đạo Nga và Ukraine. Ông cảnh báo Nga sẽ phải chịu "hậu quả rất nghiêm trọng" nếu từ chối thỏa thuận ngừng bắn trong cuộc họp sắp tới.
Wall Street Journal dẫn các nguồn thạo tin cho biết, cuộc họp trực tuyến hôm 13/8 giữa ông Trump và các nhà lãnh đạo châu Âu diễn ra mang tính xây dựng. Tổng thống Trump nói với những người đồng cấp châu Âu rằng ông sẽ không đàm phán về các vấn đề lãnh thổ, đồng thời nhấn mạnh Ukraine phải thảo luận trực tiếp với Nga về điều này, Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho biết.
Tổng thống Trump lưu ý bất kỳ sự bảo đảm an ninh nào được đưa ra cho Ukraine như một phần của thỏa thuận hòa bình tiềm năng với Nga sẽ không liên quan đến Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), nhưng ông chấp nhận Mỹ và châu Âu sẽ đưa ra những đảm bảo khác.
Ngay sau cuộc họp, ông Trump đã cảnh báo về "những hậu quả nghiêm trọng" nếu ông Putin không đồng ý chấm dứt xung đột. Tuy nhiên, nếu cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo Nga-Mỹ diễn ra tốt đẹp, ông Trump cho biết ông muốn tổ chức một cuộc hội nghị thượng đỉnh ba bên để khởi động các cuộc đàm phán hòa bình.
"Tôi muốn làm điều đó gần như ngay lập tức, và chúng tôi sẽ có một cuộc họp thứ hai nhanh chóng giữa Tổng thống Putin, Tổng thống Zelensky và tôi, nếu họ muốn tôi tham dự", ông Trump nói.
The Wall Street Journal dẫn 2 nguồn tin cho biết, ông Trump đã úp mở về việc Mỹ sẵn sàng đóng một vai trò nhất định trong việc đảm bảo an ninh tương lai với châu Âu song không cung cấp thêm chi tiết.
Ngay trước cuộc họp trực tuyến của các nhà lãnh đạo Mỹ và châu Âu, chính phủ Nga nhắc lại rằng các điều kiện chấm dứt xung đột của họ vẫn không thay đổi, trong số đó có yêu cầu Ukraine rút quân khỏi một số vùng lãnh thổ mà Nga sáp nhập.
Lằn ranh đỏ của châu Âu
Cuộc họp trực tuyến được tổ chức nhằm mục đích xây dựng lập trường chung giữa Mỹ và châu Âu trước thềm cuộc gặp thượng đỉnh Nga-Mỹ được cho là quan trọng nhất kể từ khi xung đột Nga- Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022. Phó Tổng thống Mỹ JD Vance, các đặc phái viên của ông Trump, Steven Witkoff và Keith Kellogg đã cùng với tổng thống tham gia các cuộc hội đàm với các nhà lãnh đạo trong Liên minh châu Âu và NATO.
Theo các quan chức cấp cao của Đức và EU, Thủ tướng Merz đã triệu tập cuộc họp trong bối cảnh lo ngại rằng ông Trump và ông Putin có thể đạt được một thỏa thuận gây tổn hại đến lợi ích của Ukraine và châu Âu. Tổng Thư ký NATO Mark Rutte, cho biết các bên đều đoàn kết trong nỗ lực chấm dứt xung đột
"Quả bóng hiện đang ở trong tay Tổng thống Putin", ông Rutte đăng trên X. Trong cuộc họp, ông Rutte nói rằng đề xuất của Tổng thống Putin về việc Ukraine từ bỏ các khu vực kiên cố ở vùng Donetsk để đổi lấy lệnh ngừng bắn - đồng nghĩa với việc mở một "con đường cao tốc" cho quân đội Nga tiến vào Kiev.
Giới phân tích cho rằng, quan hệ xuyên Đại Tây Dương giữa Mỹ và châu Âu đã ấm lên trong thời gian gần đây. Trong một loạt các cuộc gọi và cuộc họp, ông Trump cùng các quan chức cấp cao của Mỹ đã bày tỏ sự sẵn sàng phối hợp chặt chẽ với châu Âu để đảm bảo đạt được lệnh ngừng bắn và một "thỏa thuận công bằng" nhằm chấm dứt xung đột. Giới chức châu Âu cho biết Phó Tổng thống Vance đã thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đến việc thống nhất các lập trường xuyên Đại Tây Dương trước các cuộc đàm phán với Nga.
Các nhà lãnh đạo Châu Âu và Tổng thống Zelensky cũng trình bày với ông Trump năm lằn ranh đỏ ngắn gọn để đưa vào hội nghị thượng đỉnh Alaska, bao gồm: lệnh ngừng bắn là điều kiện tiên quyết cho các cuộc đàm phán tiếp theo; bất kỳ cuộc thảo luận nào về lãnh thổ nào cũng phải bắt đầu từ tiền tuyến hiện tại; các đảm bảo an ninh ràng buộc của phương Tây mà Nga phải chấp nhận; sự tham gia của Ukraine vào các cuộc đàm phán cũng như sự ủng hộ từ cả Mỹ và Châu Âu trong đó có Ukraine đối với bất kỳ thỏa thuận nào. Họ đã chuyển lời tới ông Trump rằng sẽ không có sự công nhận hợp pháp nào đối với các vùng lãnh thổ Ukraine bị Nga chiếm giữ.
Theo các quan chức Đức, Tổng thống Trump đã đồng ý sau khi gặp ông Putin, ông sẽ thông báo ngắn gọn cho Tổng thống Zelensky cũng như các nhà lãnh đạo Châu Âu về kết quả đàm phán.
“Vào thời điểm này, ông Trump thực sự muốn thể hiện uy quyền. Ông ấy là người đàm phán với Putin và ông ấy muốn một thỏa thuận”, Fiona Hill – người từng tư vấn cho ông Trump về quan hệ với Nga trong nhiệm kỳ đầu tiên nhận định.
Châu Âu rơi vào thế yếu trước ông Trump
Tổng thống Trump đã nhiều lần khẳng định ông muốn chấm dứt các cuộc giao tranh trên chiến trường và hành động của ông dường như xuất phát từ mong muốn đó, bà Fiona Hill nhấn mạnh. "Điều Trump ông không hiểu là liệu ông Putin có cùng quan điểm này không. Tổng thống Putin có vẻ như muốn đạt được những mục tiêu tối đa để bảo vệ di sản của ông trong khi ông Trump muốn chấm dứt chiến xung đột”.
Các nhà lãnh đạo châu Âu cho rằng một thỏa thuận bất lợi đối với phương Tây có thể khiến Tổng thống Putin tiếp tục tiến về phía Tây Âu, điều quân đến sát một số quốc gia láng giềng như Litva, một thành viên của NATO.
“Thực sự đáng lo ngại khi Nga cảm thấy họ được tiếp thêm sức mạnh,” nhà phân tích Anna Sauerbrey, biên tập viên đối ngoại của tờ Die Zeit (Đức) lưu ý.
Trên hết, châu Âu lo ngại ông Putin có thể tận dụng cuộc gặp này để thuyết phục ông Trump về một thỏa thuận hòa bình mà ông Zelensky sẽ không bao giờ chấp nhận, khiến ông Trump chuyển sự tức giận sang nhà lãnh đạo Ukraine. Sau đó, ông Trump có thể đe dọa sẽ rút hỗ trợ tình báo quan trọng của Mỹ cho Ukraine trên chiến trường, tương tự như những gì chính quyền của ông đã làm trước đây.
Trong trường hợp đó, châu Âu sẽ tiếp tục ủng hộ Ukraine, nhưng nhiệm vụ của họ sẽ khó khăn hơn. Thủ tướng Đức và các nhà lãnh đạo khác đã thừa nhận tầm quan trọng của sự hỗ trợ từ Mỹ. Nhà phân tích Sauerbrey đánh giá, thực tế hiện tại đặt các nhà lãnh đạo châu Âu vào "thế rất yếu" trước ông Trump.
Phát biểu trong cuộc họp báo với Tổng thống Zelensky, Thủ tướng Đức Friedrich Merz nói: "Châu Âu đang làm mọi thứ trong khả năng của mình để đặt nền móng đúng đắn cho cuộc gặp giữa ông Trump và ông Putin, vì chúng tôi muốn ông Trump thành công tại Anchorage. Các lợi ích cơ bản của Ukraine và châu Âu phải được đảm bảo tại Alaska. Đây là thông điệp mà chúng tôi đã chuyển đến tổng thống Mỹ”.
