Phải rõ điều kiện được mua, sử dụng chất xyanua
Phát biểu trên hội trường về dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 9, sáng 8/5, Đại biểu Trần Khánh Thu (Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình) đề cập quy định về hóa chất đặc biệt, hóa chất cấm hóa chất nguy hiểm và đề nghị ban soạn thảo cần rà soát xem xét các loại hóa chất đặc biệt, hóa chất cấm, hóa chất nguy hiểm trong quá trình nghiên cứu thử nghiệm sản xuất; bổ sung áp dụng hình phạt nặng trong trường hợp vi phạm gây mất an toàn và áp dụng mức phạt cao hơn đối với các vi phạm nghiêm trọng gây hậu quả xấu đến sức khỏe con người và môi trường hoặc gây nguy hiểm cho cộng đồng.
Nữ đại biểu cũng đề nghị bổ sung các biện pháp truy xuất nguồn gốc, quản lý vận chuyển qua “hóa đơn điện tử”, dấu vết sản phẩm… vì các quy định của dự thảo luật liên quan đến các loại hóa chất này vẫn còn chưa cụ thể và chưa thể hiện được tính nghiêm khắc khi xử lý vi phạm
Đại biểu Trần Khánh Thu dẫn Luật Hóa chất 2007, sửa đổi bổ sung năm 2018 và Nghị định 113/2017/NĐ-CP của Chính phủ mặc dù đã có những quy định việc mua bán chất xyanua phải có phiếu kiểm soát nhưng pháp luật lại không quy định cụ thể về việc cá nhân, tổ chức phải đáp ứng các điều kiện nào thì mới được mua, sử dụng chất xyanua.
Trong Nghị định 113 không có quy định về xyanua là hóa chất cấm mà chỉ quy định điều kiện quản lý… Đồng thời, các quy định hiện hành cũng không có quy định về việc người bán phải kiểm tra điều kiện của người mua mới được bán.
“Điều này đã dẫn đến tình trạng mua bán chất xyanua diễn ra phổ biến, tràn lan trên thị trường và trên thực tế trong thời gian vừa qua có khá nhiều vụ án thương tâm liên quan đến đầu độc bằng hóa chất”, bà Trần Khánh Thu nói và đề nghị ban soạn thảo tiếp tục rà soát và thống nhất quy định trong nghị định rõ các nhóm hóa chất theo đúng như dự thảo luật đang xây dựng.
Bà cho biết, ở nhiều quốc gia, danh mục xyanua được phân cấp quản lý phù hợp theo mức độ nguy hiểm, mục đích sử dụng từng loại; vì Xyanua có các dạng khác nhau và sử dụng trong nhiều lĩnh vực, kể cả trong y tế.
Vị đại biểu Quốc hội đoàn Thái Bình đề nghị bổ sung quy định: Doanh nghiệp muốn sản xuất/nhập khẩu xyanua phải đăng ký cụ thể mục đích sử dụng, số lượng, cam kết biện pháp quản lý rủi ro.
Nhiều hợp chất xyanua bị cấm sử dụng rộng rãi, chỉ được phép dùng trong các ngành công nghiệp đặc thù như khai thác vàng, mạ kim loại, với quy trình và thiết bị an toàn nghiêm ngặt.
Quy định chặt chẽ về đóng gói, ghi nhãn, khai báo vận chuyển và lưu trữ. Chất thải chứa xyanua phải được xử lý theo quy trình đặc biệt, nghiêm cấm xả thải ra môi trường.
Quy định rõ hơn về hóa chất nguy hiểm
Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban KH-CN-MT Lê Quang Huy cho biết, có ý kiến đề nghị làm rõ hơn giải thích từ ngữ đối với khái niệm “hóa chất nguy hiểm”; cần nêu rõ hơn về nồng độ, công năng sử dụng của hóa chất để làm rõ trách nhiệm quản lý nhà nước của các bộ, tránh trường hợp lợi dụng quy định để trục lợi, gây nguy hiểm cho xã hội.
Tiếp thu ý kiến, dự thảo đã rà soát, chỉnh lý để làm rõ hơn khái niệm theo hướng: “hóa chất nguy hiểm là hóa chất gây hại cho sức khỏe của con người, cơ sở vật chất, tài sản, môi trường và có ít nhất một đặc tính nguy hiểm theo nguyên tắc phân loại của Bộ Công Thương”. Theo đó, các nội dung cụ thể liên quan đến “hóa chất nguy hiểm” sẽ được Bộ Công Thương cân nhắc quy định tại các văn bản dưới luật.
Cạnh đó, có ý kiến cho rằng dự thảo chưa thể hiện được nội dung liên quan đến kinh doanh các chất độc như xyanua, thủy ngân, các chất tiền ma túy... có thể gây chết người; đề nghị bổ sung quy định về việc quản lý đối với các loại hóa chất này.
Về nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, theo dự thảo luật, các chất độc như xyanua, thủy ngân, các chất tiền ma túy là hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, do đó, chủ thể kinh doanh các hóa chất này phải tuân thủ các quy định kiểm soát chặt chẽ để tránh thất thoát, đồng thời cần có sự cho phép, theo dõi, giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Những hành vi này được quy định tại khoản 1 Điều 3 là hành vi “kinh doanh trái pháp luật về hóa chất”. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị giữ nguyên như dự thảo.
Cũng theo ông Lê Quang Huy, dự thảo luật đã có một số quy định nhằm thể chế hóa nội dung “Xây dựng và triển khai lộ trình cấm sử dụng các loại hoá chất độc hại gây ô nhiễm nguồn nước” tại Kết luận số 36-KL/TW như: Quy định về quản lý hoạt động hóa chất; quy định khoảng cách an toàn từ khu vực sản xuất, tồn trữ hóa chất tới khu vực khai thác nguồn nước sinh hoạt. Các quy định nêu trên nhằm hạn chế tối đa tác động xấu của hóa chất tới nguồn nước.
Dự thảo cũng có các quy định thể chế hóa nội dung “đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi năng lượng công bằng” như áp dụng nguyên tắc hóa học xanh trong thiết kế và lựa chọn công nghệ, thiết bị.
Để cụ thể hóa các nội dung được nêu tại Nghị quyết số 29-NQ/TW, dự thảo luật quy định các lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm bao gồm hóa chất cơ bản, sản phẩm hóa dầu, hóa dược, phân bón, dự án đầu tư khu công nghiệp chuyên ngành hóa chất, tổ hợp hóa chất… để hướng tới tăng trưởng xanh và kinh tế tuần hoàn…
