Đại diện các tỉnh có tiềm năng năng lượng tái tạo (NLTT) cho biết, nhiều nhà máy điện gió đã hoàn thành, có khả năng phát điện nhưng không kịp tiến độ vận hành trước 31/10/2022 để được hưởng cơ chế giá điện ưu đãi cố định (giá FIT) của nhà nước hiện vẫn đang chờ hoàn tất các thủ tục để đàm phán theo cơ chế giá điện chuyển tiếp do Bộ Công Thương mới ban hành. Theo các địa phương này, việc chưa được huy động nguồn điện NLTT lên lưới là rất lãng phí nguồn lực của nhà đầu tư.
Ông Hà Sỹ Đồng, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Trị nêu thực tế, đặc thù là địa phương có lợi thế về năng lượng tái tạo, hiện tỉnh có khoảng 150MW điện NLTT đã hoàn thành và đang gặp rất nhiều khó khăn do chưa được vận hành thương mại: “Theo báo cáo của nhà đầu tư cũng như EVN, việc đàm phán còn gặp nhiều vướng mắc cần tháo gỡ, đề nghị Bộ Công Thương cần sớm ban hành các cơ chế chính sách, có hướng dẫn để đưa các dự án năng lượng này vào khai thác, việc chưa vào vận hành gây lãng phí…”.
Đây cũng là tình cảnh chung của các dự án điện gió trên địa bàn tỉnh Đắc Nông được ông Lê Văn Chiến, Phó Chủ tịch thường trực UBDN tỉnh Đăk Nông chia sẻ và kiến nghị: “Về các dự án điện gió thì cũng như Quảng Trị và các tỉnh bạn, rất mong Bộ trưởng Bộ Công Thương sớm có sự chỉ đạo EVN để việc thương thảo hợp đồng bán điện cho EVN được thông suốt. Hiện nay, về giá điện 2 bên vẫn chưa có sự thống nhất. Chúng tôi rất xót xa vì thấy lãng phí. Các trụ điện gió cứ xây dựng lên nhưng lại không được phát điện thì rất lãng phí…”.
Báo cáo giải trình trước Bộ Công Thương và các địa phương, ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) khẳng định, hiện nay, việc huy động các nhà máy điện lên hệ thống (bao gồm cả nhà máy điện truyền thống và điện NLTT) đều được tuân thủ theo đúng các quy định của pháp luật và thông tư hướng dẫn của các bộ, ngành và đảm bảo công khai, minh bạch, được công bố hàng tuần trên cổng thông tin của Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia.
Về các dự án NLTT không đáp ứng được thời điểm để thực hiện giá ưu đãi phải đàm phán giá chuyển tiếp, ông Võ Quang Lâm cho biết, đến nay, trong 84 dự án NLTT chuyển tiếp, có 23 dự án đã chuyển hồ sơ cho Công ty mua bán điện thuộc Tập đoàn, trong đó có 4 dự án đã làm việc với Công ty mua bán điện và hai bên đang tiếp tục hoàn thiện hồ sơ để tiếp tục triển khai; có 5 dự án hiện nay Công ty mua bán điện đang rà soát các hồ sơ và 14 dự cũng đã gửi hồ sơ nhưng chưa đủ thì hiện nay công ty mua bán điện đang đề nghị các chủ đầu tư này hoàn thiện và bổ sung thêm hồ sơ để thực hiện việc đàm phán theo các Thông tư 15 và Quyết định 01 của Bộ Công Thương.
“Chúng tôi cũng báo cáo về việc huy động các nhà máy điện mà chưa có ký hợp đồng mua bán điện theo các quy định của pháp luật hiện nay thì chưa cho phép. Chúng tôi sẽ tập trung cùng với các nhà đầu tư để kết thúc các hợp đồng mua bán điện theo đúng chỉ đạo của Bộ Công Thương”, ông Võ Quang Lâm cho biết thêm.
Sau khi nghe báo cáo, giải trình của các bên liên quan, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, Bộ Công Thương đã thực hiện đầy đủ trách nhiệm của quản lý nhà nước trong việc ban hành Thông tư hướng dẫn và Khung giá điện (chuyển tiếp), vấn đề còn lại bây giờ là việc đàm phán giữa EVN và các nhà đầu tư. Tuy nhiên, mới có 23 dự án/tổ hợp dự án trong số 84 dự án của các chủ đầu tư gửi hồ sơ để tham gia đàm phán, số dự án còn lại đến giờ vẫn “không chịu gửi” hồ sơ nên không có cơ sở để đàm phán.
“Bây giờ các chủ đầu tư muốn huy động trước khi đàm phán thì điều đó không đúng với quy định của pháp luật hiện hành. Chúng tôi cũng biết trong số các tổ hợp này, cũng không ít tổ hợp còn thiếu những thủ tục, thực hiện không đúng quy định hiện hành của pháp luật. Cho nên các chủ đầu tư cũng rất ngại ngần khi nộp hồ sơ để có thể đàm phán với EVN. Chúng tôi cũng kiến nghị trở lại với chính quyền địa phương, các đồng chí sẽ có chỉ đạo ngành Công Thương địa phương, ngành điện tại địa phương phải rốt ráo làm việc với các chủ đầu tư. Nếu muốn huy động, đàm phán thì phải hoàn tất các thủ tục theo quy định pháp luật chứ không thể huy động khi chưa hoàn thành các thủ tục. Mặt khác, việc huy động điện phải tùy thuộc vào nhu cầu dùng điện, phụ tải, nếu huy động về mà không có phụ tải thì cũng không huy động để làm gì”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu rõ.
Báo cáo của Bộ Công Thương cũng cho thấy, trong các ngành sản xuất có tốc độ tăng trưởng giảm quý đầu năm, lĩnh vực sản xuất và phân phối điện giảm 1%. Trong đó, điện cho sản xuất công nghiệp nói chung giảm 3,98% trong quý 1/2023 (có 33 tỉnh, thành phố cung cấp điện thấp hơn so với cùng kỳ); điện cho kinh doanh tăng trưởng 17,81% và điện cho sinh hoạt tăng trưởng 4,46%./.
