Khơi thông nguồn lực, thúc đẩy hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo

Văn phòng Trung ương Đảng, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN), Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội chiều ngày 6/6 đã phối hợp tổ chức hội thảo góp ý Dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST). 

Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân nghiên cứu các vấn đề mới

Đại diện Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KH, CN&ĐMST và chuyển đổi số đã báo cáo về những nội dung góp ý nhưng chưa được cơ quan soạn thảo tiếp thu và các ý kiến góp ý mới đối với Dự thảo KH,CN&ĐMST.

Đáng chú ý là góp ý với Điều 9: Chấp nhận rủi ro trong hoạt động KH,CN&ĐMST, báo cáo chỉ ra tên của điều luật này là "Chấp nhận rủi ro" nhưng trong nội dung các khoản lại là các loại hình rủi ro. Vì vậy kiến nghị: Rà soát lại nội dung và tên của Điều 9. Nếu có khái niệm "Chấp nhận rủi ro" thì nên bổ sung vào Điều 3. Còn Điều 9 bổ sung thêm: “Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân nghiên cứu các vấn đề mới trong khuôn khổ pháp luật. Tổ chức, cá nhân hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ được miễn trách nhiệm dân sự trong trường hợp xảy ra thiệt hại cho Nhà nước trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ do nguyên nhân khách quan, mặc dù đã thực hiện đầy đủ quy trình, quy định về nghiên cứu khoa học. Nguyên nhân khách quan được xác định là những tình huống bất khả kháng hoặc ngoài dự đoán hợp lý của tổ chức, cá nhân nghiên cứu, bao gồm nhưng không giới hạn bởi điều kiện thiên tai, dịch bệnh, biến động chính sách lớn…”.

Đối với Điều 11: Các hành vi bị cấm,  kiến nghị bổ sung: “Cấm tiết lộ hoặc sử dụng trái phép dữ liệu nhạy cảm thu thập trong quá trình nghiên cứu và phát triển, gây ảnh hưởng đến quyền riêng tư hoặc an ninh mạng, trừ trường hợp được cơ quan có thẩm quyền cho phép”.

Doanh nghiệp mong được tiếp cận vốn ưu đãi, cắt giảm thủ tục hành chính

Tham dự hội thảo, ông Nguyễn Tử Quảng, CEO Tập đoàn BKAV cho rằng, trong dự thảo Luật thiếu một phần quan trọng là tín dụng cho doanh nghiệp (DN) khởi nghiệp KH,CN&ĐMST.

Ông Quảng cho rằng, ở các nước phát triển, tài sản của DN là vô hình, còn những nước đang phát triển như Việt Nam dựa vào tài sản hữu hình như bất động sản, vì thế nó có giới hạn, DN vay vốn không được nhiều. Hiện chưa có cơ chế định giá rõ ràng cho tài sản trí tuệ, điều này gây khó khăn trong việc góp vốn bằng sáng chế, chuyển giao công nghệ, liên kết nghiên cứu.

“Tôi có tham khảo Hàn Quốc và Trung Quốc, họ có những hỗ trợ ưu đãi về vốn cho DN KH,CN&ĐMST. Ở trong dự thảo Luật KH,CN&ĐMST thì không thể nói nhiều về tài chính được, nhưng có thể đưa tinh thần này vào” - ông Quảng nêu ý kiến.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, ông rất mừng vì Điều 41 trong dự thảo Luật có đề cập đến tổ chức thị trường giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho DN KH,CN&ĐMST. Các sàn giao dịch chứng khoán của Việt Nam nhiều năm trở lại đây hầu như không có DN KH,CN&ĐMST tham gia, vì vậy nếu có sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho DN KH,CN&ĐMST sẽ rất tốt, khuyến khích DN tham gia trong lĩnh vực này. Tuy nhiên nên có quy định về điều kiện niêm yết, sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt này phải khác so với các sàn giao dịch chứng khoán khác, quy định phải mở hơn, tạo thuận lợi cho DN KH,CN&ĐMST tham gia.

PGS.TS Phan Thị Thu Hương, Chủ tịch Hội đồng trường Trường đại học Y Hà Nội cho biết, ngành y tế rất cần hợp tác quốc tế, nhiều giáo sư nước ngoài có tiếng sẵn sàng đóng góp cho Việt Nam nhưng các trường đại học công lập vẫn gặp khó khăn trong việc bổ nhiệm hay mời giáo sư nước ngoài sang giảng dạy.

Ví như với GS, bác sĩ Hattori Tadashi (Nhật Bản), người đã mang lại ánh sáng cho hàng chục nghìn người dân nghèo tại Việt Nam, trường rất muốn mời ông giảng dạy, bổ nhiệm làm trưởng khoa để tăng cường đào tạo cho bác sĩ của khoa nhưng cơ chế để thu hút nguồn nhân lực quốc tế này chưa rõ ràng. Dự thảo luật nên đưa ra những cơ chế ưu đãi hơn để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao của thế giới tới Việt Nam. Hay việc tiếp nhận tài trợ cho nghiên cứu khoa học cũng vậy, trường phải thông qua rất nhiều bộ, ban, ngành duyệt nên đôi khi mất đi cơ hội. Trong dự thảo Luật, Điều 53, 69, 70 có đề cập đến hợp tác quốc tế nhưng còn chung chung, rất khó để các trường đại học áp dụng.

Tham gia hội thảo, đại diện Tập đoàn Masan cũng đề xuất cắt giảm tối đa thủ tục hành chính trong việc đặt hàng, đấu thầu và nghiệm thu nhiệm vụ KH&CN, để DN có thể tập trung vào phát triển sản phẩm hơn là quy trình báo cáo.

Cần thiết kế các quy định đặc thù cho lĩnh vực KH,CN&ĐMST

Ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT của Quốc hội cho rằng, Luật KH,CN&ĐMST cần được xây dựng trên tinh thần thể chế hóa đầy đủ các nghị quyết của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 57, Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68. Quá trình xây dựng dự thảo Luật phải đảm bảo tính đồng bộ giữa các luật liên quan để tránh chồng chéo và mâu thuẫn khi triển khai thực hiện.

Đồng tình với điều này, ông Lê Minh Hoan, Phó Chủ tịch Quốc hội đánh giá, Dự thảo Luật KH,CN&ĐMST được xây dựng trên cơ sở nỗ lực tháo gỡ rào cản hành chính, mở rộng không gian sáng tạo và huy động nguồn lực xã hội. Tuy nhiên vẫn cần thiết kế các quy định đặc thù cho lĩnh vực KH,CN&ĐMST nhằm tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, bảo đảm chủ động về công nghệ trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Tại hội thảo, ông Nguyễn Duy Ngọc - Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương nhấn mạnh: "Dự thảo Luật KH,CN&ĐMST cần được xây dựng trên cơ sở tiếp thu sâu sắc các ý kiến chuyên gia, phản ánh thực tế cuộc sống và học hỏi kinh nghiệm quốc tế. Vì thế cơ quan chủ trì cần tiếp tục rà soát, điều chỉnh các quy định về cơ chế giao nhiệm vụ, định giá tài sản trí tuệ, tạo hành lang pháp lý hiệu quả để KH&CN thực sự trở thành động lực phát triển quốc gia.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, Bộ sẽ tiếp tục nghiên cứu, giải trình, tiếp thu đầy đủ các ý kiến trao đổi, thảo luận tại hội thảo để hoàn thiện hồ sơ dự án Luật trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét trong phiên họp thứ 46 này.