Mặc dù chỉ chiếm khoảng 0,05% trong tổng số 1 triệu doanh nghiệp hiện nay, nhưng nhóm doanh nghiệp tư nhân lớn – VPE 500 đang có đóng góp đáng kể cho nền kinh tế. Tuy nhiên, tính ổn định, vai trò lan tỏa và kết nối của nhóm VPE500 vẫn chưa có đột phá nổi bật. Có khoảng 17% doanh nghiệp trong Báo cáo năm 2023 đã không còn ở lại trong danh mục của Báo cáo năm 2025. Chuyên gia khuyến nghị, cần tiếp tục nỗ lực hoàn thiện chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp tư nhân có quy mô lớn với vai trò “sếu đầu đàn” – dẫn dắt sự phát triển của khu vực kinh tế này và đóng góp nhiều hơn vào sự phát triển chung của nền kinh tế.
Báo cáo VPE500 năm 2025 của Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính thuộc Bộ Tài chính cho thấy, nhóm doanh nghiệp đầu tàu này đang chiếm tỷ lệ đóng góp khá lớn trong khu vực doanh nghiệp tư nhân. Cụ thể, nhóm VPE500 chiếm khoảng 10% về lao động, 22% về doanh thu, 34% về vốn, và các tỷ lệ này có xu hướng tăng. Điều này cho thấy mức độ tập trung khá cao và tốc độ tăng vốn đầu tư của nhóm VPE500 là khá ấn tượng, thể hiện kỳ vọng của khu vực doanh nghiệp có quy mô lớn vào tăng trưởng kinh tế thời gian tới, đồng thời cũng thể hiện sự chống chịu khá tốt của nhóm doanh nghiệp lớn so với doanh nghiệp nhỏ.
TS. Trần Toàn Thắng, Trưởng ban Ban Quốc tế và Chính sách hội nhập của Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính cho biết: “Cập nhật đến năm 2024 cho thấy, tỷ lệ số doanh nghiệp trong nhóm VPE500 có thay đổi về khoa học công nghệ so với năm trước đó, thì có khoảng 12% số doanh nghiệp cho biết họ có thay đổi về khoa học công nghệ so với các năm trước. Điểm tích cực là tỷ lệ này tăng hàng năm so với các khu vực doanh nghiệp khác, và cao nhất trong nền kinh tế hiện nay”.
Có thể thấy, các doanh nghiệp nhóm VPE500 có tỷ lệ hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo cao hơn nhiều với mặt bằng chung, kể cả so với khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài - FDI. Đặc biệt, do đầu tư tốt hơn vào khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, các doanh nghiệp VPE500 có tác động lan toả khá tốt tới các ngành và lĩnh vực. Tính toán cho thấy, nếu sản lượng của VPE500 tăng thêm 1 đơn vị thì tác động khá tốt đến sản lượng các ngành ở mức từ 0,9 đến 2,7 đơn vị. Sự hiện diện của doanh nghiệp VPE500 cũng giúp năng suất lao động của các doanh nghiệp khác trong ngành tăng lên khoảng 0,1%, phản ánh hiệu ứng học hỏi và tiêu chuẩn cạnh tranh tăng lên.
Tuy nhiên, ông Đậu Anh Tuấn, phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam lưu ý: “Phân tích của nhóm nghiên cứu cho thấy khả năng lan tỏa và kết nối còn khiêm tốn. Khu vực này lớn nhưng tính dẫn dắt, tính lan tỏa, tính đầu tàu chưa cao. Tôi cũng nhìn một số con số cho thấy các tập đoàn lớn còn phụ thuộc vốn vay ngân hàng… và chúng tôi thấy còn thiếu quốc tế hóa, ít doanh nghiệp nhóm 500 xây dựng thương hiệu và kinh doanh thành công ở nước ngoài. Dữ liệu cho thấy lớn nhưng chưa thực sự mạnh và để dẫn dắt đầu tàu cần nhiều giải pháp”.
Báo cáo VPE500 cũng nhấn mạnh, trong bối cảnh toàn cầu hoá, dịch chuyển chuỗi giá trị và chuyển đổi số, việc hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân vươn ra thị trường quốc tế trở thành trụ cột trong chính sách phát triển của nhiều quốc gia. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các công cụ chính sách thường được thiết kế xoay quanh ba nhóm lớn, một là ưu đãi thuế, hai là tín dụng và bảo lãnh tài chính, ba là có khung thể chế – chiến lược quốc gia.
Theo bà Trịnh Thị Hương, Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể thuộc Bộ Tài chính, Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, sẽ thúc đẩy phát triển doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn trong thời gian tới: “Mục tiêu là hình thành các tập đoàn tư nhân mạnh dẫn dắt thị trường, và các doanh nghiệp này được ví như những con chim đầu đàn có thể lan tỏa và lôi kéo doanh nghiệp nhỏ và vừa, siêu nhỏ tham gia chuỗi giá trị để tạo chuỗi liên kết, chuỗi giá trị bền vững. Trong nhóm giải pháp này có những chính sách đột phá, ví dụ quy định các chính sách về đặt hàng, chỉ định thầu hoặc đấu thầu hạn chế để tạo tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân lớn có thể tham gia vào triển khai các công trình quan trọng của quốc gia”.
Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy, Nhà nước cần làm tốt vai trò kiến tạo môi trường, hỗ trợ tài chính – thuế – pháp lý, còn doanh nghiệp quy mô lớn cần là lực lượng tiên phong mở rộng không gian phát triển ra toàn cầu. Do đó, Báo cáo năm 2025 về đánh giá 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam nhận định, cần xây dựng khung chính sách kết hợp ưu đãi thuế cho quốc tế hóa, tín dụng – bảo lãnh đầu tư ra nước ngoài, cùng thể chế hỗ trợ đồng bộ, qua đó hình thành đội ngũ doanh nghiệp tư nhân đủ mạnh để dẫn dắt tiến trình hội nhập toàn cầu của nền kinh tế. Về tổng thể, cần tiếp tục nỗ lực hoàn thiện chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn với vai trò “sếu đầu đàn” – dẫn dắt sự phát triển và đóng góp nhiều hơn vào sự phát triển chung của nền kinh tế.
