Trong vòng 10 ngày qua, Ukraine đã trải qua một chuỗi vận động ngoại giao dồn dập nhất trong suốt hơn 3 năm diễn ra xung đột với Nga. Mở màn là cuộc gặp thượng đỉnh tại Alaska giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin; tiếp đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cùng 7 nhà lãnh đạo châu Âu tiếp tục có mặt tại Washington để hội kiến với ông Trump. Giờ đây, khi cơn sóng ngoại giao tạm lắng, câu hỏi đặt ra là: Điều gì đang chờ đợi Ukraine cả trên chiến trường lẫn trong ván cờ chính trị quốc tế?
Các hội nghị thượng đỉnh vừa khép lại mà không đem lại một thỏa thuận hòa bình hay lệnh ngừng bắn nào. Dẫu những tuyên bố công khai mang màu sắc lạc quan, chúng vẫn không đủ sức tạo ra động lực thực chất hướng tới việc chấm dứt xung đột, khi những điểm nghẽn then chốt vẫn còn nguyên.
Triển vọng về một cuộc gặp trực tiếp giữa Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Volodymyr Zelensky trong tương lai gần dường như khá mờ nhạt, dù nhà lãnh đạo Ukraine nhiều lần khẳng định ông sẵn sàng đối thoại trực diện, coi đó là lối thoát duy nhất cho hòa đàm. Sau hội nghị Alaska, Nhà Trắng cho biết ông Putin đã nhất trí để Tổng thống Trump đóng vai trò trung gian trong nỗ lực thu xếp cuộc gặp này.
Trong khi đó, các lệnh trừng phạt cứng rắn mà Mỹ áp đặt lên các cá nhân và doanh nghiệp Nga từ tháng 2/2022 đến nay chưa đủ sức ngăn chặn dòng chảy thương mại xuyên biên giới hay buộc Moscow phải tính đến phương án hòa bình. Việc mở rộng vòng trừng phạt sang các đối tác thương mại lớn của Nga, chẳng hạn Trung Quốc, có nguy cơ kéo theo những chấn động tài chính toàn cầu. Ấn Độ, khách hàng dầu mỏ hàng đầu của Nga, đã thẳng thắn tuyên bố sẽ tiếp tục duy trì mức nhập khẩu hiện tại, bất chấp lời đe dọa của ông Trump sẽ áp thuế 50% từ ngày 27/8
Trên chiến trường, giao tranh vẫn leo thang khốc liệt. Moscow tuyên bố đã giành lại quyền kiểm soát vùng Kursk nhưng cục diện chiến sự ở Ukraine gần như không thay đổi suốt một năm qua, ngoại trừ những dấu hiệu cho thấy Nga đang dần nắm ưu thế. Quân đội Nga, vốn duy trì nhịp tấn công dồn dập, đang tìm cách tiến lên phía bắc Donetsk và tiếp cận thành phố Pokrovsk. Cả hai khu vực này đều thuộc vùng Donbass - điểm nóng giao tranh khốc liệt nhất từ đầu xung đột. Moscow hiện hướng tới việc kiểm soát nốt khoảng 6.475 km² lãnh thổ còn lại ở Donbass vẫn nằm trong tay các lực lượng Ukraine.
Vấn đề bế tắc cốt lõi vẫn xoay quanh lãnh thổ và an ninh. Nga yêu cầu Ukraine phải chấp nhận nhượng lại toàn bộ Donbas – gồm Luhansk và Donetsk. Hiện Nga đã kiểm soát gần như toàn bộ Luhansk cùng khoảng 3/4 Donetsk. Tuy nhiên, Ukraine vẫn nắm giữ chuỗi thành phố pháo đài ở Donetsk, những điểm chốt mà quân Nga chưa thể hạ được sau nhiều năm giao tranh; đồng thời mang giá trị phòng thủ lẫn biểu tượng chính trị sống còn với Kiev. Về phía Ukraine, chính quyền Kiev khẳng định bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng phải đi kèm những cơ chế bảo đảm an ninh, nhằm bảo vệ nước này trước các mối đe dọa có thể tái diễn trong tương lai.
Chính phủ Kiev từ lâu coi việc gia nhập NATO là tấm lá chắn an ninh vững chắc nhất, song triển vọng này khó có thể thành hiện thực trong ngắn hạn. Trong bối cảnh đó, một số quốc gia châu Âu, bao gồm Pháp, Anh và Estonia, đã tuyên bố sẵn sàng hình thành một "liên minh tự nguyện" để triển khai lực lượng tại Ukraine sau chiến tranh. Tổng thống Trump hứa hẹn sẽ có sự tham gia của Mỹ, nhưng ông né tránh chi tiết và khẳng định chắc chắn rằng không có binh sĩ Mỹ nào sẽ đặt chân lên lãnh thổ Ukraine.
Trái lại, Moscow đề xuất Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đứng ra cung cấp các bảo đảm an ninh. Ý tưởng đã được Ngoại trưởng Sergei Lavrov đưa ra trong một cuộc phỏng vấn trên đài NBC, ngay sau khi ông tuyên bố tuần trước rằng Nga sẽ kiên quyết tham gia mọi cam kết an ninh. Tuy nhiên, giới lãnh đạo Kiev vẫn chưa chấp nhận đề xuất này.
