Nhân 80 năm thành lập ngành Tư pháp (28/8/1945- 28/8/2025), Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh chia sẻ với báo chí về lịch sử 80 năm vẻ vang của Bộ, ngành Tư pháp.
PV: Nhìn lại 80 năm hình thành, phát triển của ngành Tư pháp, Bộ trưởng đánh giá như thế nào về những kết quả Bộ, ngành đã đạt được?
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh: Ngày 28/8/1945, Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh ra tuyên cáo thành lập Nội các quốc gia gồm 13 bộ, trong đó có Bộ Tư pháp do ông Vũ Trọng Khánh làm Bộ trưởng.
Trải qua 80 năm hình thành và phát triển, Bộ, ngành Tư pháp đã đi qua những chặng đường đầy thử thách, thăng trầm nhưng cũng rất đỗi vẻ vang, xứng đáng với lời khẳng định của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Tư pháp là một cơ quan trọng yếu của chính quyền”.
Với chức năng xuyên suốt là xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, Bộ, ngành Tư pháp đã bám sát thực tiễn trong từng giai đoạn lịch sử của đất nước, đoàn kết, đồng cam, cộng khổ, thầm lặng vượt qua mọi khó khăn, thử thách, kịp thời đề xuất, kiến nghị với Đảng, Quốc hội, Chính phủ ban hành các thiết chế pháp luật, tư pháp quan trọng, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ quốc phòng an ninh, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, đóng góp quan trọng vào công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Tôi xin nhấn mạnh một số kết quả tiêu biểu như sau: Bộ, ngành Tư pháp đã chủ động, sáng tạo, tham mưu, đề xuất những định hướng chính sách lớn, then chốt của Đảng trong phát triển đất nước.
Với quyết tâm thực hiện đột phá chiến lược về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Bộ, ngành Tư pháp đã tích cực nghiên cứu, tham mưu Chính phủ, Quốc hội những định hướng chính sách lớn, then chốt trong cải cách pháp luật, cải cách tư pháp, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN Việt Nam phù hợp với từng giai đoạn lịch sử phát triển của đất nước.
Trong đó, Bộ, ngành Tư pháp đã chủ động, tích cực tham gia toàn diện và có nhiều đóng góp lớn về nội dung, quan điểm, định hướng, giải pháp chủ yếu trong quá trình xây dựng Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9/11/2022 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.
Chủ trì tham mưu, trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Đây là một trong bốn nghị quyết quan trọng, tạo nên “bộ tứ trụ cột” định hình khung khổ phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Bên cạnh đó, Bộ, ngành Tư pháp khẳng định ngày càng rõ nét vai trò là lực lượng nòng cốt tham mưu trong xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, phục vụ đắc lực cho tiến trình phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quốc phòng, an ninh, hội nhập quốc tế trong công cuộc đổi mới toàn diện đất nước do Đảng ta lãnh đạo.
Bộ, ngành Tư pháp đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương giúp Chính phủ tham gia tích cực vào quá trình xây dựng các bản Hiến pháp, từ bản Hiến pháp đầu tiên năm 1946, Hiến pháp năm 1959 đến các bản Hiến pháp của thời kỳ Đổi mới như Hiến pháp 1992, Hiến pháp năm 2013 và gần đây là sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 nhằm phục vụ việc thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Bộ Tư pháp cũng hoàn thành tốt nhiệm vụ chủ trì, tham mưu xây dựng một số đạo luật quan trọng như: Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Thi hành án dân sự. Đồng thời, đã chủ động, sáng tạo tham mưu các cơ chế pháp luật đặc thù, đặc biệt góp phần phản ứng chính sách linh hoạt, kịp thời, tháo gỡ nhiều “điểm nghẽn” trong thực tiễn
Bên cạnh đó, công tác thẩm định chính sách, dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, kiểm tra, rà soát văn bản quy phạm pháp luật luôn được Bộ, ngành Tư pháp chú trọng nâng cao chất lượng, đẩy nhanh tiến độ, góp phần bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất, khả thi của các quy định, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế.
Thêm nữa, công tác pháp luật quốc tế và hợp tác quốc tế về pháp luật, tư pháp được thực hiện ngày càng hiệu quả, theo đúng chủ trương đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế của Đảng và Nhà nước ta, đáp ứng yêu cầu hội nhập của đất nước trong thời kỳ đổi mới. Hợp tác quốc tế về pháp luật, tư pháp đạt được nhiều kết quả quan trọng trên cả bình diện song phương và toàn cầu, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho thiết lập, củng cố, tăng cường, mở rộng và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác tại nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ.
Tích cực tham mưu xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam theo hướng tiệm cận hơn với các chuẩn mực pháp lý chung của thế giới, làm tốt nhiệm vụ đại diện pháp lý cho Chính phủ trong giải quyết các tranh chấp đầu tư quốc tế.
Cùng với đó, phát huy vai trò cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo rà soát và tổ chức thực hiện việc xử lý vướng mắc trong hệ thống pháp luật, Bộ, ngành Tư pháp đã có đóng góp quan trọng trong việc nhận diện các khó khăn, vướng mắc, bất cập do quy định pháp luật, đề xuất hoàn thiện nhiều văn bản quy phạm pháp luật, góp phần tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trên thực tế, khơi thông điểm nghẽn, huy động mạnh mẽ các nguồn lực phục vụ phát triển. Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, truyền thông chính sách được triển khai đồng bộ. Kết quả về Chỉ số Cải cách hành chính của Bộ Tư pháp liên tục được xếp trong nhóm dẫn đầu trong các bộ, ngành được đánh giá.
Công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực hành chính tư pháp, bổ trợ tư pháp, trợ giúp pháp lý, hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa được chú trọng. Từng bước xây dựng và phát triển hệ thống cơ quan thi hành án dân sự thống nhất, chuyên nghiệp từ Trung ương đến địa phương, theo hướng gắn việc chuyển đổi mạnh mẽ mô hình tổ chức với cải cách toàn diện phương thức quản lý, hoạt động trên cơ sở nền tảng “thi hành án điện tử”.
Cùng với đó, Bộ, ngành Tư pháp đã hoàn thành việc tổng kết Nghị quyết 18 triển khai sớm việc sắp xếp, tổ chức bộ máy bảo đảm tiến độ, giảm đầu mối trung gian, khắc phục tình trạng chồng chéo chức năng, nhiệm vụ...
PV:Được biết trong giai đoạn sắp tới, Bộ, ngành Tư pháp sẽ ưu tiên 4 nhiệm vụ trọng tâm. Xin Bộ trưởng cho biết những giải pháp toàn ngành sẽ triển khai trong thời gian tới?
Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh: Để đạt được các mục tiêu, nhiệm vụ hiệu quả nhiệm vụ trọng tâm đã được xác định, Bộ, ngành Tư pháp cần đoàn kết, phát huy truyền thống kết quả đã đạt được, nỗ lực thực hiện một số giải pháp cơ bản sau:
Thứ nhất, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Quán triệt, nâng cao nhận thức và thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các chủ trương của Đảng trong Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV, các nghị quyết, chỉ thị của Trung ương; tham mưu thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 27 ngày 9/11/2022 Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới và Nghị quyết số 66 ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Đây là cơ sở chính trị quan trọng để Bộ, ngành Tư pháp phát huy vai trò là lực lượng nòng cốt trong tham mưu kiến tạo thể chế phát triển đất nước, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam thực sự của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Thứ hai, đổi mới mạnh mẽ tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển, dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, đưa thể chế, pháp luật thành lợi thế cạnh tranh.
Nâng cao chất lượng, tiến độ thẩm định, góp ý dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, rà soát văn bản quy phạm pháp luật; tăng cường kỷ luật, kỷ cương, phòng chống lợi ích nhóm trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo quy định.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, vận hành hiệu quả Hệ thống tiếp nhận, phản ánh kiến nghị về văn bản quy phạm pháp luật, Cổng Pháp luật quốc gia, thúc đẩy phát triển Chính phủ số, hướng tới xây dựng một nền hành chính hiện đại, công khai, minh bạch, hiệu quả, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.
Thứ ba, tiếp tục tham mưu hiệu quả công tác pháp luật quốc tế và đẩy mạnh hợp tác quốc tế về pháp luật và cải cách tư pháp, tăng cường trao đổi, chia sẻ, tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế phù hợp với thực tiễn Việt Nam về xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật về các lĩnh vực quản lý nhà nước mà Bộ, ngành Tư pháp được giao.
Thứ tư, tiếp tục đổi mới, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trên các lĩnh vực thuộc chức năng, nhiệm vụ của Bộ, ngành Tư pháp; tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính gắn với đề cao trách nhiệm người đứng đầu. Chú trọng cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả công tác cải cách hành chính. Đẩy mạnh ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến, nhất là công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ xây dựng chính sách trong Bộ, ngành Tư pháp.
Thứ năm, tiếp tục củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy Bộ Tư pháp theo hướng tinh gọn, mạnh, hiệu lực, hiệu quả; đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tăng cường thu hút nhân tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, gắn kết với nghiên cứu khoa học pháp lý, tập trung vào các vấn đề mới, phức tạp nhằm phục vụ hiệu quả hoạt động của Bộ, ngành và sự nghiệp phát triển đất nước.
PV: Xin cảm ơn Bộ trưởng!
