Căn nhà của già làng Kra Jăn Ha Xuyên ở trung tâm thôn Đa Tế, xã Đạ M'Rông, huyện Đam Rông mùa này nghe rì rào tiếng tằm ăn dâu. 75 tuổi, nhưng ông vẫn đều đặn lên rẫy chăm sóc cây trái, hái dâu nuôi tằm. Ít ai ngờ được già làng uy tín của thôn Đa Tế hiện nay, từng là nhân vật Fulro cộm cán. 50 năm trước, khi mới 25 tuổi, ông đã được tổ chức phản động này phong hàm Trung tá, sau đó làm Tư lệnh Quân khu 4 trung ương, “Tỉnh trưởng Langbiang”. Thế nhưng, sau gần 12 năm sống chui lủi nơi rừng sâu, ông nhận ra đây là con đường “tăm tối thối nát” không thấy tương lai nên đã tự nguyện trở về với cộng đồng. Sự bao dung của chính quyền địa phương và vòng tay rộng mở của dân làng, đã giúp Kra Jăn Ha Xuyên từng bước một làm lại cuộc đời, lấy lại uy tín.
“12 năm xa vợ xa con, chả có kết quả gì, chả mang ích lợi gì cho bà con nhân dân. Nay đây mai đó, đưa cuộc đời vào chỗ thối nát. Thế mình chủ động mình về thôi. Hồi đó mình sợ người ta bắt cải tạo, bắt đi tù, mình rất sợ. Nhưng khi về địa phương, đầu tiên ở Công an tỉnh Lâm Đồng, hồi đó giám đốc là ông Vũ Linh. Ở trong đó thì được ăn uống rất ngon lành, nơi ở rất đẹp. Rồi làm việc ở đấy nhưng không phải đi cải tạo, không phải bị bắt bớ gì. Làm việc là cung cấp tình hình, hoàn thành nhiệm vụ rồi thì Lâm Đồng trao trả về địa phương Lạc Dương. Lúc đó cũng có một văn thư của công an là nên bố trí, sắp xếp việc làm cho anh Ha Xuyên. Sau đó mình một thời gian làm Chủ tịch mặt trận của xã Đạ M’Rông, tiếp đó nữa là được bố trí tăng cường làm trạm thủy nông, phụ trách thủy lợi của địa phương”-Kra Jăn Ha Xuyên kể về hành trình trở về buôn làng của mình.
Không chỉ riêng ông Ha Xuyên, nhiều người từng theo Fulro sau khi trở về đã được chính quyền địa phương ở Lâm Đồng tạo điều kiện sản xuất, ổn định đời sống. Theo ông Liêng Hót Ha Hai – Phó Chủ tịch UBND huyện Đam Rông, họ được tiếp cận các chính sách an sinh như hộ nghèo, vay vốn, hỗ trợ cây giống, vật nuôi, xây nhà từ các chương trình mục tiêu quốc gia. Từ những người từng đứng bên lề xã hội, họ nay trở thành những hạt nhân đoàn kết, góp phần xóa bỏ hủ tục và thúc đẩy sản xuất.
“Trước đây, giai đoạn đó họ làm đường lạc lối như thế, khi về với đời thường, với cộng đồng thì họ cũng sống như công dân bình thường. Nếu họ thuộc đối tượng hộ nghèo thì họ vẫn thụ hưởng chính sách hộ nghèo. Họ vẫn được quan tâm, vẫn được hỗ trợ, vốn sản xuất cây giống về con nuôi. Rồi tạo điều kiện cho họ làm nhà ở theo Chương trình mục tiêu quốc gia, Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát của chính phủ. Trong số họ, có một số ông thành người có uy tín, có tiếng nói trong cộng đồng, là công dân cực kỳ tốt, rất mẫu mực trong vấn đề xóa bỏ phong tục tập quán lạc hậu, rồi động viên, tuyên truyền bà con, lao động, sản xuất, siêng năng, cần cụ, chịu khó”-ông Liêng Hót Ha Hai nói.
Cùng với Đam Rông, tại các địa phương khác như Lạc Dương, Lâm Hà, Đức Trọng, Di Linh…, công tác tái hòa nhập cộng đồng cho người từng tham gia Fulro được triển khai đồng bộ. Người lầm đường trở về không bị kỳ thị mà còn được hỗ trợ y tế, sinh kế, nhà ở, tạo điều kiện phát triển như mọi công dân khác.
Theo Thượng tá Lê Công Duy – Phó Trưởng phòng An ninh nội địa, Công an tỉnh Lâm Đồng, thực tế phát triển của buôn làng và sức cảm hóa mạnh mẽ từ bên trong cộng đồng là những yếu tố quan trọng, góp phần giúp người lầm lỗi tìm được ý nghĩa của cuộc sống.
“Thường xuyên quan tâm tới đời sống những người trước đây đã có quá trình tham gia Fulro. Các chính sách ưu đãi an sinh xã hội như là y tế, hỗ trợ về cây trồng, vật nuôi đều không có sự phân biệt đối xử. Cơ quan công an thường xuyên gặp gỡ họ và nhận thấy cuộc sống khó khăn thì chủ động tham mưu đề xuất cho chính quyền xã, quan tâm giải quyết. Chính vì vậy họ đã tái hòa nhập vào cuộc sống của cộng đồng, với buôn làng, yên tâm lao động, sản xuất. Các đối tượng có quá trình tham gia Fulro, đến nay có thể khẳng định là đã chung tay cùng với Nhà nước để phát triển KT-XH tại địa phương. Có thể nói họ là một trong những nhân tố tích cực để giữ vững tình hình trong vùng dân tộc, không để Fulro tái phục hồi tại địa bàn Lâm Đồng”- Thượng tá Lê Công Duy khẳng định.
Thực tế cho thấy, Lâm Đồng là một trong những điểm sáng ở Tây Nguyên về chính sách hậu thuẫn, cảm hóa, giúp đỡ người từng lầm lỡ trở về cuộc sống đời thường. Chính tinh thần nhân văn, của cả chính quyền và mỗi cộng đồng thôn buôn đã tạo nên vùng đất bình yên giữa đại ngàn – nơi những người từng lầm lỗi giờ đây đã đứng vững, đóng góp tích cực cho sự phát triển của buôn làng, vun đắp khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
