Điểm đặc biệt là chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính là chuyến thăm chính thức Nhật Bản đầu tiên của người đứng đầu Chính phủ và Thủ tướng cũng là vị khách nước ngoài đầu tiên của Chính phủ mới của Nhật Bản.
Nhật Bản là đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam và là đối tác có ảnh hưởng ngày càng lớn trong các vấn đề khu vực và quốc tế. Nhìn lại gần 50 năm kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao và đặc biệt hơn 30 năm đổi mới, Nhật Bản luôn tích cực tham gia hỗ trợ và đồng hành với Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế-xã hội; đến nay, Nhật Bản là đối tác số 1 về cung cấp viện trợ phát triển chính thức (ODA), số 2 về đầu tư, số 3 về du lịch, số 4 về thương mại của Việt Nam, là nơi cộng đồng gần 450.000 người Việt Nam sinh sống, làm việc.
Chuyến thăm của Thủ tướng Chính phủ nhằm tăng cường, củng cố quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam - Nhật Bản đi vào thực chất hơn, hiệu quả hơn, đem lại lợi ích thiết thực cho nhân dân, doanh nghiệp và địa phương hai nước, nhất là trong bối cảnh cả Việt Nam và Nhật Bản đang phải khắc phục hậu quả của đại dịch Covid-19.
Chuyến thăm của Thủ tướng Chính phủ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trên 3 phương diện:
Tiếp tục đưa quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng với Nhật Bản đi vào chiều sâu, nâng tầm và thúc đẩy các mặt quan hệ hợp tác giữa hai nước đi vào thực chất hơn, xứng tầm với quan hệ đối tác chiến lược trên các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, chính trị, ngoại giao, quốc phòng và an ninh…
Trong bối cảnh cả hai nước có nhu cầu phục hồi kinh tế để khắc phục hậu quả tiêu cực của đại dịch Covid-19, chuyến thăm góp phần thúc đẩy các lĩnh vực hợp tác thiết yếu, phù hợp với nhu cầu và khả năng của hai bên trên các lĩnh vực về chuyển đổi số, hợp tác y tế, hạ tầng giao thông, chống biến đổi khí hậu, nông nghiệp công nghệ cao, đô thị thông minh…
Chuyến thăm còn là minh chứng sinh động về đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, Việt Nam là bạn bè tin cậy là thành viên tích cực và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.
Chỉ trong hai ngày rưỡi, Thủ tướng Chính phủ đã có gần 50 hoạt động gặp gỡ, tiếp xúc với nhiều lãnh đạo chủ chốt của Nhật Bản từ lãnh đạo Quốc hội, các Bộ trưởng trong chính quyền, các cựu lãnh đạo của Nhật Bản, lãnh đạo Đảng Cộng sản, Đảng Công Minh, lãnh đạo các địa phương, các trường đại học và các doanh nghiệp hàng đầu Nhật Bản, gặp gỡ cộng đồng người Việt Nam, đại diện trí thức Việt Nam tại Nhật Bản. Các thành viên của đoàn cũng có gần 20 cuộc gặp với đối tác để trao đổi sâu về các lĩnh vực hợp tác chuyên ngành và hợp tác giữa các địa phương.
Kết quả của chuyến thăm chính thức Nhật Bản của Thủ tướng Chính phủ không chỉ thể hiện ở những con số mà còn ở ý nghĩa chiến lược lâu dài của chuyến thăm. Chuyến thăm đã đạt được những kết quả toàn diện, vừa cụ thể vừa có ý nghĩa chiến lược, tạo ra những dấu ấn lớn cho quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam – Nhật Bản. Hai bên đã xác định được những định hướng lớn và biện pháp cụ thể để làm sâu sắc quan hệ vốn đã rất chặt chẽ và sâu rộng giữa hai nước.
Phát biểu tại cuộc họp báo ngay sau cuộc hội đàm giữa 2 Thủ tướng và ra Tuyên bố chung “Mở ra giai đoạn mới của quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam – Nhật Bản vì hòa bình và phồn vinh của Châu Á”. Người đứng đầu Chính phủ Việt Nam Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: “Hai bên nhất trí cao. Một là tăng cường tin cậy chính trị, duy trì thường xuyên các chuyến thăm tiếp xúc, đặc biệt là cấp cao, tăng cường hợp tác chính trị ngoại giao, an ninh quốc phòng. Đẩy mạnh các cơ chế đối thoại, hợp tác coi nhau là đối tác quan trọng hàng đầu và mong muốn đưa quan hệ lên tầm cao mới trên tất cả các lĩnh vực. Hai là, tăng cường hợp tác kinh tế nguồn nhân lực khoa học công nghệ. Ngài Thủ tướng Kishida Fumio khẳng định tiếp tục hỗ trợ và hợp tác Việt Nam trên các lĩnh vực, nhất là thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế xã hội do tác động tiêu cực của đại dịch của đại dịch Covid-19, thực hiện các đột phá chiến lược, nâng tầm nguồn vốn ODA tập trung vào hạ tầng chiến lược, biến đổi khí hậu và y tế, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư doanh nghiệp hai nước thúc đẩy các sáng kiến về hợp tác đối tác công nghệ, chuyển đổi số, đa dạng hóa chuỗi cung ứng, mở cửa thị trường có hàng hóa của Việt Nam. Ba là, tiếp tục tăng cường hợp tác nâng cao năng lực y tế, nhất là y tế dự phòng sản xuất vaccine, thuốc điều trị Covid-19. Hai bên tái khẳng định tầm quan trọng bảo đảm hòa bình, an ninh, an toàn tự do hàng hải và hàng không tại Biển Đông, thúc đẩy giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, nghiêm túc tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982. Thực hiện đầy đủ, tuyên bố về ứng xử của các bên DOC và sớm hoàn thành bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông COC”.
Đặc biệt, hai nước sẽ đưa hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư bước vào giai đoạn phát triển mới sâu hơn, hiệu quả hơn, thực chất hơn; phối hợp để Nhật Bản giúp hỗ trợ Việt Nam thực hiện 3 đột phá chiến lược, hướng tới các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội mà đã đề ra. Hai bên sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác trong lĩnh vực mà hai nước có nhu cầu và Nhật Bản có thể mạnh như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, hạ tầng chiến lược, nông nghiệp sạch, công nghệ cao, thực hiện các cam kết mà hai bên đã công bố với mục tiêu giảm phát thải về 0 vào năm 2050.
Tại cuộc đối thoại với các nhà đầu tư hàng đầu Nhật Bản, người đứng đầu Chính phủ Việt Nam khẳng định: “Chúng tôi xác định tiếp tục thực hiện 3 đột phá chiến lược. Một là đột phá thể chế gắn với cải cách hành chính, giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp. Hai là đào tạo nhân lực chất lượng cao. Và thứ ba là đột phá hạ tầng, cả hạ tầng cứng lẫn mềm, như: giao thông, hạ tầng số, thích ứng với biến đổi khí hậu,việc phát triển phải hài hoà với phát triển xã hội, cân bằng các ngành, không đánh đổi môi trường, các vấn đề xã hội để chạy theo phát triển kinh tế đơn thuần”.
Tại Hội nghị xúc tiến đầu tư Việt Nam – Nhật Bản, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, Việt Nam có nhiều điểm nổi bật để các nhà đầu tư có thể yên tâm đầu tư với số vốn lớn hơn và lâu dài hơn.
“Giữ an toàn của chúng tôi là được đảm bảo về mặt chủ trương, chính sách về mặt thể chế và trên thực tế là chúng tôi đang làm những việc này một cách hết sức có hiệu quả. Tôi tin tưởng rằng, các bạn đến đầu tư thế được yên tâm về mặt an ninh để ổn định chính trị là một điều kiện hết sức quan trọng cam kết về tạo môi trường đầu tư tạo thuận lợi. Chúng tôi đang thực hiện 3 đột phá chiến lược đột phá. Thứ nhất là về từng bước hoàn thiện thể chế để phục vụ cho hội nhập sâu rộng và các chuẩn mực quốc tế. Vấn đề thứ hai, đột phá liên quan đến đào tạo nguồn nhân lực và cải cách đơn giản các thủ tục hành chính giảm cái chi tiêu đầu vào của các nhà doanh nghiệp của các nhà đầu tư và đột phá. Thứ ba là về hạ tầng, trong đó có cả hạ tầng cứng và mềm. Đây là những vấn đề mà chúng tôi cho là hết sức cơ bản”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ.
Bên cạnh đó, Việt Nam và Nhật Bản sẽ phát huy tối đa các cơ chế hợp tác hiện có, thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ hợp tác an ninh - quốc phòng giữa hai nước trong các lĩnh vực như an ninh mạng, quân y, tăng cường năng lực thực thi pháp luật trên biển, giải quyết hậu quả chiến tranh, tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc.
Hai bên cũng khẳng định sẽ tiếp tục thúc đẩy các chương trình, dự án sử dụng vốn ODA của Nhật Bản cho giai đoạn phục hồi sau đại dịch Covid-19 nhằm đáp ứng những nhu cầu mới phát sinh và lợi ích của hai nước trong các lĩnh vực ưu tiên, bao gồm: hạ tầng giao thông, hạ tầng ứng phó với biến đổi khí hậu, y tế và chuyển đổi số, có tính đến các ưu đãi, thủ tục tinh gọn.
Về các vấn đề khu vực và quốc tế, hai bên đạt nhận thức chung về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm, nhất trí tăng cường phối hợp, ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn quốc tế và khu vực, tiếp tục hợp tác chặt chẽ nhằm duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực và trên thế giới.
Chuyến thăm đã giúp củng cố niềm tin, thắt chặt tình hữu nghị, nâng cao hiểu biết lẫn nhau giữa hai nước, nhân dân hai nước.
Trong suốt chuyến thăm, thông điệp được nhắc đến nhiều lần, đó là Việt Nam luôn coi Nhật Bản là bạn, là đối tác tin cậy, quan trọng hàng đầu chia sẻ nhiều lợi ích chiến lược chung. Nhân dân hai nước dành sự tin cậy và tình cảm quý mến cho nhau. Trong suốt chuyến thăm, hai bên thống nhất cho rằng, sự tương đồng về văn hóa, lịch sử quan hệ lâu đời, sự tin cậy, hiểu biết giữa hai dân tộc là tài sản quý giá mà hai nước cần phát huy. Lãnh đạo cấp cao Nhật Bản cũng đánh giá cao những đóng góp của cộng đồng người Việt Nam tại Nhật Bản.
Các nhà lãnh đạo, các đảng phái, người dân Nhật Bản đã đón tiếp Đoàn hết sức chân tình, trọng thị, nồng ấm, thể hiện tình cảm quý mến với đất nước, con người Việt Nam. Phía Nhật Bản tin tưởng vào tiềm năng, khả năng phục hồi và phát triển kinh tế của Việt Nam sau đại dịch.
Thống đốc tỉnh Kanagawa, ông Kuroiwa Yuji đánh giá cao chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính, và cho biết hiện tỉnh Kanagawa có 12 doanh nghiệp hoạt động tại Việt Nam.
“Doanh nghiệp của tỉnh Kanagawa mong muốn đầu tư tại Việt Nam ngày càng tăng. Bản thân tôi khi thăm Việt Nam cũng đã từng thị sát các doanh nghiệp Nhật Bản đang hoạt động tại đây. Điều đáng ngạc nhiên là tất cả mọi người đều làm việc theo dây chuyền. Và tôi có hỏi rằng làm việc theo dây chuyền thế này thì có khó khăn đối với người lao động Việt Nam hay không, và được trả lời rằng người lao động Việt Nam rất ít mắc sai sót. Do vậy, tất cả các doanh nghiệp của chúng tôi đều rất hài lòng. Ngày càng nhiều các doanh nghiệp Nhật Bản mong muốn hoạt động tại Việt Nam”, ông Kuroiwa Yuji cho biết.
Đánh giá về hợp tác giữa các địa phương Bộ trưởng Ngoại Giao Bùi Thanh Sơn cho biết: “Hợp tác giữa các địa phương của hai nước cũng là điểm sáng trong quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng. Lần này hợp tác giữa các địa phương của Việt Nam và địa phương của Nhật Bản cũng được nâng tầm mới qua ký kết hợp tác, đi kèm với đó là doanh nghiệp tại các địa phương của Nhật tăng cường hợp tác với các địa phương của Việt Nam, đóng góp nâng cao chất lượng hợp tác giữa hai bên”.
Trong chuyến đi này, các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp hai nước đã ký kết và trao đổi hơn 50 văn kiện hợp tác trên nhiều lĩnh vực, trong đó có thỏa thuận hợp tác trị giá nhiều tỷ USD. Hai bên cũng thống nhất sớm mở lại đường bay giữa hai nước, áp dụng hộ chiếu vaccine, xử lý các vấn đề liên quan đến thực tập sinh, lưu học sinh Việt Nam tại Nhật Bản, tháo gỡ những vướng mắc trong thực hiện vốn ODA, thúc đẩy các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, các doanh nghiệp của Nhật Bản rất hào hứng và tin tưởng đối với thị trường, môi trường đầu tư cùng với đường lối, chính sách của Việt Nam: “Chuyến đi đã rất thành công và chắc chắn một điều sau chuyến thăm của Thủ tướng lần này sẽ mở ra một trang mới, làn sóng đầu tư mới của Nhật Bản vào Việt Nam. Các doanh nghiệp của Nhật Bản sẽ ngày càng đóng góp quan trọng hơn cho sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong giai đoạn tới. Các doanh nghiệp nước bạn đánh giá rất cao những chính sách của ta như thông thoáng, thuận lợi, hấp dẫn và đặc biệt là sự ổn định của thế chế. Bên cạnh đó là sự đồng hành của các cấp chính quyền”.
Trong các hoạt động xúc tiến đầu tư, thương mại, Thủ tướng đã gặp gỡ với lãnh đạo của nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Nhật Bản. Sau khi nghe Thủ tướng giới thiệu về nỗ lực kiểm soát Covid-19 và thích ứng phục hồi kinh tế của Việt Nam, các tập đoàn, doanh nghiệp đều cho rằng thời điểm chuyến thăm rất có ý nghĩa trong việc thúc đẩy giao lưu, hợp tác phát triển kinh tế sau đại dịch và đánh giá tiềm năng hợp tác giữa hai nước còn rất lớn.
“Các cuộc làm việc từ Chính phủ Nhật Bản tới bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp đều khẳng định phía Nhật Bản sẵn sàng, chủ động đề xuất hợp tác và hỗ trợ Việt Nam trong công cuộc phòng chống dịch Covid-19 và đặc biệt là phục hồi nền kinh tế sau đại dịch. Trong tương lai gần, cùng với mối quan hệ ngày càng tốt đẹp về mặt chính trị và ngoại giao giữa 2 nước, kim ngạch 2 chiều giữa Việt Nam và Nhật Bản có thể tăng gấp 1,5-2 lần trong 5-10 năm tới”, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhận định.
Hợp tác về y tế là một trong những lĩnh vực quan trọng trong chuyến thăm lần này của Thủ tướng Phạm Minh Chính. Trong lúc khó khăn do dịch Covid-19, hai bên đã luôn hợp tác chặt chẽ trong phòng chống dịch bệnh. Hai bên cũng nhất trí tăng cường hợp tác trong nghiên cứu sản xuất vaccine và thiết bị y tế. Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, Bộ đã làm việc với nhiều cơ quan của Nhật Bản và các chuyên gia hàng đầu của nước bạn. Nội dung tập trung vào các vấn đề cốt yếu đối với việc hợp tác và phát triển trong y tế.
“Hai bên thống nhất phương thức hỗ trợ qua ODA cho việc xây dựng những trung tâm tâm nghiên cứu y sinh học quốc tế tại Việt Nam và xây dựng các labor an toàn cấp độ 4 – là một cấp độ rất cao phục vụ các hoạt động phòng chống dịch tại Hà Nội và TP.HCM. Phía Nhật cũng đã đồng ý hỗ trợ tăng cường năng lực cho các bệnh viện cấp tỉnh, bệnh viện tỉnh – vùng (tuyến cuối) qua vốn ODA. Đó là cung cấp trang, thiết bị, nâng cao năng lực về chẩn đoán, điều trị. Hai bên nhất trí trao đổi hợp tác chuyên gia về mặt chuyên môn kỹ thuật. Thúc đẩy cho việc chuyển giao công nghệ như về thuốc, vaccine, nhất là thuốc điều trị và vaccine Covid-19, tiến tới vaccine cho trẻ em”, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết thêm.
Tại chuyến thăm này, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio công bố viện trợ bổ sung cho Việt Nam hơn 1,5 triệu liều vaccine và số vaccine này đã về cùng chuyên cơ của Thủ tướng Phạm Minh Chính, nâng tổng số vaccine Nhật Bản tặng Việt Nam lên hơn 5,6 triệu liều, Tập đoàn SMBC của Nhật Bản đã đóng góp 1 triệu USD cho công tác phòng chống COVID-19 của Việt Nam.
“Nhật Bản mong muốn Việt Nam sẽ trở thành trung tâm phục hồi và phát triển kinh tế sau đại dịch COVID-19 để mở rộng đầu tư của doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam. Tôi đã nhận được cam kết mạnh mẽ của ngài Thủ tướng Phạm Minh Chính rằng: Việt Nam sẽ nỗ lực tạo dựng môi trường đầu tư thuận lợi cho doanh nghiệp Nhật Bản.
Hai nước nhất trí sẽ thúc đẩy hợp tác chuyển đổi số, hợp tác tăng cường đa dạng hóa chuỗi cung ứng và hợp tác đổi mới công nghệ. Chúng tôi sẽ tăng cường sự gắn kết kinh tế giữa Nhật Bản và Việt Nam sau đại dịch COVID-19. Tôi và ngài Thủ tướng khẳng định sẽ tăng cường hợp tác trong bảo đảm thực hiện toàn diện hiệp định RCEP và duy trì các tiêu chuẩn cao của CPTPP.
Năm 2023, kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Nhật Bản và Việt Nam. Chúng tôi sẽ thúc đẩy công tác chuẩn bị để năm năm 2023 trở thành dấu mốc mở ra thời đại mới trong quan hệ Nhật Bản và Việt Nam. Tôi mong sẽ cùng ngài Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ tiếp tục đóng góp cho sự phát triển của 2 nước và góp phần vào hòa bình, thịnh vượng ở khu vực”, Thủ tướng Kishida khẳng định.
Chuyến thăm tiếp tục khẳng định vị thế vai trò ngày càng quan trọng của Việt Nam trên trường quốc tế. Các hoạt động đa dạng, phong phú của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã một lần nữa thể hiện sự tự tin, năng động của Việt Nam. Cùng với các hoạt động đối ngoại của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, chuyến công tác tiếp tục khẳng định quyết tâm đẩy mạnh công cuộc hội nhập của đất nước, củng cố quan hệ đối ngoại với các nước, các đối tác, củng cố niềm tin của bạn bè quốc tế, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài và nhân dân trong nước về chủ trương, đường lối phát triển đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta./.
