Gần 1 tháng nay, ngoài những công việc thường nhật, 3 biên tập viên của tổ tiếng Mông, Cơ quan Thường trú Tây Bắc – Đài Tiếng nói Việt Nam lại luân phiên nhau livestream trên fanpage "Nghe tiếng Mông cùng VOV Tây Bắc". Theo biên tập viên Vàng Lan, phiên live đầu tiên được thai nghén rất nhanh vào đúng thời điểm cơn bão số 3 (Wipha) đang ầm ập tiến vào đất liền.
"Lúc đó, tất cả anh chị em trong Đài đều cảm thấy cần phải làm một điều gì đó. May mắn là lãnh đạo cơ quan cũng kịp thời chỉ đạo: đang trong thời kỳ chuyển đổi số, các em hãy nghĩ ra ý tưởng mới để đổi mới chương trình, giúp bà con biết đến nhiều hơn.
Ngay sau đó, lãnh đạo phòng cùng chúng em đã ngồi lại bàn bạc. Khi thấy đang có cơn bão số 3, chúng em quyết định sẽ livestream để cập nhật sớm nhất thông tin bão lũ, giúp bà con kịp thời phòng tránh. Và cũng từ cơn bão số 3, chúng em bắt đầu thực hiện livestream", chị Lan chia sẻ.
Quyết định như biên tập viên Vàng Lan vừa chia sẻ nhanh chóng là vậy, nhưng bắt tay vào làm mới thấy đủ thứ khó khăn, vì mỗi phiên livestream rất khác so với các chương trình phát thanh truyền thống, vừa phải nổi hình, vừa phải tương tác liên tục với khán thính giả.
"Tâm lý lúc đó khá căng thẳng, vì mình lo sẽ gặp trục trặc khi lên sóng. Mọi thứ đều phải thật chỉn chu: từ hình ảnh, động tác chỉnh mic, chỉnh âm thanh… tất cả còn khá bỡ ngỡ. Trang phục cũng được lựa chọn là trang phục của đồng bào để tạo sự gần gũi với bà con. Khi bắt đầu nói tiếng đồng bào, mình rất run, nhưng thực ra trước đó bà con đã quen với giọng chúng em qua sóng phát thanh rồi.
Sau này, khi chúng em xuất hiện trên hình ảnh trực tiếp, bà con mới biết rõ phát thanh viên Vàng Lan hay Lầu Chia là ai. Bà con tỏ ra thích thú, gửi về nhiều phản hồi tích cực. Điều đó khiến chúng em cảm thấy rất vui và có thêm động lực để tiếp tục công việc", chị Lan nói.
Chính sự hưởng ứng nhiệt tình của cộng đồng mạng đã giúp ekip livestream có động lực để thực hiện các chương trình tiếp theo. Sau đợt cao điểm bão lũ, tổ tiếng Mông hiện vẫn duy trì đều đặn 3 phiên live mỗi tuần. Các tổ tiếng Thái, tiếng Dao cũng tương tự.
Nhờ sự góp ý của khán thính giả, hình ảnh, âm thanh, phong cách dẫn dần được trau chuốt hơn; phòng thu livestream cũng được trang bị một phông nền quảng bá cho kênh và Cơ quan Thường trú Khu vực Tây Bắc của Đài Tiếng nói Việt Nam. Tới đây, dự kiến các fanpage nghe tiếng Mông, Dao, Thái cùng VOV Tây Bắc còn bổ sung các nội dung như đọc thơ, ca nhạc, kỹ thuật chăn nuôi, sản xuất để phục vụ công chúng.
Tuy nhiên, dù là livestream hay làm chương trình phát thanh truyền thống, trước khi đến với thính giả, những thông tin còn phải qua quá trình chuyển ngữ từ nguồn dữ liệu chính thống tiếng phổ thông sang tiếng đồng bào thiểu số.
Theo biên tập viên Thiều Nghiệp, mỗi thứ tiếng lại mang đặc thù ngôn ngữ, văn hóa riêng, ngay trong mảng tiếng Dao chị phụ trách, những khái niệm như logictics, biến đổi khí hậu, kỉ nguyên vươn mình… còn rất mới, thậm chí không có trong tiếng gốc của đồng bào Dao, nên để chuyển ngữ cũng phải trăn trở, hội ý rất nhiều.
"Riêng cụm từ “Kỷ nguyên vươn mình” có nội hàm rất rộng, không thể dịch cứng nhắc từng từ mà chúng tôi trong quá trình biên tập, biên dịch bắt buộc phải tìm hiểu sâu để giải thích khái quát cho bà con rằng đất nước đang bước vào một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ để bà con dễ tiếp thu hơn", chị Thiều Nghiệp chia sẻ.
Theo phóng viên Vũ Lợi thường trú tại tỉnh Điện Biên, do môi trường hoạt động báo chí chủ yếu ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nên khi phỏng vấn các nhân vật, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa luôn phải sẵn sàng 2 phương án. Trường hợp nhân vật không thông thạo tiếng phổ thông sẽ nhờ cán bộ người bản địa hỗ trợ phiên dịch; còn trường hợp thông thạo sẽ phỏng vấn nhân vật bằng cả tiếng phổ thông lẫn tiếng đồng bào. Vất vả một chút nhưng khâu hậu kì sẽ rất thuận lợi vì Đài Tiếng nói Việt Nam đang có 13 thứ tiếng dân tộc thiểu số được phát sóng.
"Khi người dân nói bằng tiếng đồng bào và rồi họ lại nghe được chính tiếng nói của mình trên sóng thì cũng minh chứng cho việc mình đã tôn trọng văn hóa của đồng bào, và bản thân họ cũng cảm thấy tự hào khi ngôn ngữ, tiếng nói của mình được phát trên một kênh lớn của Đài quốc gia", anh Lợi cho biết.
Ngoài vấn đề nghiệp vụ, các phóng viên, biên tập viên của VOV tại Tây Bắc còn là kênh kết nối tích cực tới các nhà hảo tâm trong cả nước để giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn, với đa dạng hình thức thiết thực. Như cây cầu treo trị giá hơn 200 triệu đồng ở bản Củ Bú, xã Chiềng Phung, huyện Sông Mã (cũ), nay là xã Nậm Ty, tỉnh Sơn La là một ví dụ.
Theo ông Lường Văn Hồng, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Củ Bú, đây là món quà vô cùng ý nghĩa đối với cả bản sau gần 30 năm mong mỏi.
"Xưa kia chúng tôi từng được nhà nước hỗ trợ một cây cầu. Nhưng khi đó cầu thấp, đến năm 1996 bị mưa lũ cuốn trôi. Từ đấy, mỗi một năm bà con dân bản lại quyên góp nhau làm một cây cầu tạm bằng tre để đi. Bây giờ có các nhà hảo tâm hỗ trợ cho một chiếc cầu treo như thế này, ước mơ của bà con đã thành hiện thực, quá là sung sướng. Xin thay mặt cho bà con cảm ơn các mạnh thường quân", ông Hồng chia sẻ.
Từ những phiên livestream đầy bỡ ngỡ mùa bão lũ, đến những câu chuyện đầy cảm động về cây cầu ước mơ, những người làm báo của Đài Tiếng nói Việt Nam tại Tây Bắc đã và đang khẳng định vai trò là nhịp cầu kết nối ánh sáng của Đảng đến với đồng bào thiểu số, giúp họ giữ gìn, phát huy văn hóa của dân tộc mình, lan tỏa những giá trị tốt đẹp thêm xa.
