Kỳ vọng có việc làm ổn định
Dù không đạt kết quả như mong đợi trong kỳ thi đại học quốc gia (gaokao) hồi tháng 6, Lu Jie vẫn trúng tuyển vào ngành khoa học máy tính và công nghệ tại một trường đại học kỹ thuật ít tên tuổi ở tỉnh Hồ Nam, miền Trung Trung Quốc.
“Tại các trường hàng đầu, có quá nhiều người đăng ký vào ngành này, nên em buộc phải chọn một trường thấp hơn để theo đuổi ngành học mình muốn”, Lu chia sẻ.
Kỳ thi gaokao được xem là bước ngoặt định đoạt tương lai, và năm nay, nhiều học sinh như Lu đang ưu tiên chọn ngành dễ xin việc thay vì cố vào các đại học danh giá. Mong muốn có việc làm ngay và ổn định đang vượt lên trên các mơ ước dài hạn hay sở thích cá nhân.
Cơn sốt ngành “hot” lấn át danh tiếng đại học
Sự chuyển hướng này được thúc đẩy bởi tình trạng cung vượt cầu trong số lượng sinh viên tốt nghiệp, khiến cạnh tranh việc làm trở nên khốc liệt trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn.
Lu Jie cho biết khoa học máy tính vốn đã là ngành “hot”, nay càng thu hút hơn nhờ sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) - lĩnh vực được kỳ vọng tạo ra nhiều việc làm mới. “Dù chất lượng đào tạo ở trường em có thể không quá xuất sắc, ngành học này vẫn rất cạnh tranh vì quá nhiều người đăng ký”, Lu nói.
Những trường đại học mới nổi như Đại học Greater Bay (đào tạo các chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ và kinh doanh, phù hợp với sự phát triển của Khu vực Vịnh Lớn - Greater Bay Area) và Đại học Công nghệ Fuyao đã tận dụng xu hướng này để thu hút sinh viên, nhấn mạnh yếu tố “đảm bảo đầu ra” trong các chiến dịch tuyển sinh đầu tiên. Các trường này đặt điểm chuẩn tương đương với các trường đại học danh tiếng và nhanh chóng thu hút sự quan tâm lớn từ thí sinh.
Ngược lại, theo SCMP, một số trường đại học hàng đầu như Đại học Bắc Kinh lại gặp khó trong tuyển sinh ở một số ngành xã hội nhân văn như triết học. Tuần trước, tỉnh Hồ Bắc phải mở thêm đợt xét tuyển bổ sung cho một số ngành tại Đại học Bắc Kinh do thiếu thí sinh đăng ký.
Cha mẹ “định hướng”, học sinh chạy theo xu hướng việc làm
Chị Cindy Cheng, một phụ huynh ở Vũ Hán, chia sẻ rằng chị đã hướng con trai mình thi vào ngành kỹ thuật điện, dù phải “hạ chuẩn” chọn các trường thấp hơn một chút. “Chúng tôi ưu tiên khả năng có việc làm. Các ngành kỹ thuật mới đang rất cần người”, chị nói.
Trên các nhóm WeChat dành cho phụ huynh có con học lớp 12, chủ đề việc làm sau tốt nghiệp là mối quan tâm hàng đầu. Nhiều phụ huynh còn lo lắng liệu trường đại học có lộ trình học lên cao học rõ ràng hay không, vì họ cho rằng bằng cử nhân giờ không còn đủ “bảo chứng” cho việc làm tốt.
“Khoảng 70-80% hồ sơ đăng ký nguyện vọng được phụ huynh điền thay, thường không quan tâm đến sở thích của con cái”, Xiong Bingqi, Viện nghiên cứu giáo dục thế kỷ 21, nói.
Chuyên gia cảnh báo: Đừng chọn ngành chỉ vì “an toàn”
Ông Xiong Bingqi, Giám đốc Viện Nghiên cứu Giáo dục Thế kỷ 21 tại Bắc Kinh, cảnh báo: “Áp lực việc làm ngày càng tăng đang khiến nhiều học sinh và phụ huynh mù quáng chạy theo ngành ‘hot’, gây nên lối tư duy ngắn hạn và thực dụng”.
Với số lượng sinh viên tốt nghiệp đạt kỷ lục 12,22 triệu người năm nay, trong khi các doanh nghiệp tư nhân - vốn là khu vực tuyển dụng lớn nhất - lại cắt giảm ngân sách và nhân sự, cuộc cạnh tranh việc làm càng trở nên gay gắt.
“Thành công sau tốt nghiệp đến từ đam mê và sự kiên trì lâu dài. Nếu có năng lực và yêu thích lĩnh vực mình chọn, bạn sẽ tìm được việc - dù ngành đó không phải 'hot' nhất”, ông Xiong khuyên.
Theo số liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, tỷ lệ thất nghiệp tại đô thị trong tháng 6/2025 ở nhóm thanh niên 16-24 tuổi (không bao gồm sinh viên) là 14,5%, còn nhóm 25-29 tuổi là 6,7%.
Báo cáo tháng 7 của cơ quan này cũng cảnh báo rằng nhu cầu tiêu dùng nội địa yếu và bất ổn từ bên ngoài tiếp tục ảnh hưởng đến tình hình việc làm - đặc biệt là đối với người trẻ và các ngành nghề dễ bị tổn thương.
Giữa bối cảnh khó khăn về kinh tế và tỷ lệ thất nghiệp cao, giới trẻ Trung Quốc ngày càng ưu tiên chọn ngành học mang lại cơ hội nghề nghiệp ổn định hơn là theo đuổi các ngành học ở đại học danh tiếng nhưng “kém đầu ra”. Đây là một tín hiệu đáng lưu ý cho các nhà hoạch định chính sách và cả phụ huynh trong việc định hướng tương lai cho thế hệ trẻ.
