Thành phố Lyman, cùng với thành phố phía bắc Kupyansk ở vùng Kharkov, từng là trọng điểm của cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine. Những tòa nhà đang dần được sửa chữa lại và thường dân đang trở về những ngôi nhà của họ.
Một góc thành phố Lyman, Ukraine.
“Tiền tuyến vẫn còn rất gần, vẫn còn sớm để nói về bất kỳ công cuộc tái thiết lớn nào ở đây”, Igor Vnirenko, cảnh sát trưởng 38 tuổi của thành phố nói với Popular Mechanics. Từ bên trong đồn cảnh sát, vẫn có thể nghe thấy tiếng pháo nổ từ xa. "Theo hướng này, mọi thứ tạm thời ổn định, chúng tôi vẫn đang giữ vững. Nhưng gần đây các cuộc pháo kích của Nga đã gia tăng”.
Thành phố Lyman
Trước khi xung đột nổ ra, Lyman là một trung tâm xuất khẩu than, kim loại và các nguyên liệu thô khác của vùng Donbass. Khi chiến sự nổ ra, giao tranh ác liệt đã phá hủy nhiều khu vực rộng lớn của thị trấn và mọi con phố đều có nhà cửa đổ nát. Giờ đây, chỉ cách tiền tuyến 10 km, Lyman tồn tại trong tình trạng “lấp lửng” khó chịu.
Nhiệm vụ khổng lồ của Ukraine sau chiến tranh sẽ là xây dựng lại những thành phố đổ nát này, cũng như thuyết phục những người dân đã rời đi rằng, việc quay trở lại là an toàn. Thị trấn vẫn thường xuyên bị pháo kích và nhiều cư dân vẫn dành phần lớn thời gian trong các tầng hầm và hầm trú ẩn. Hiện dân số của thành phố chỉ có khoảng 10.000 người, gần bằng một nửa trong tổng số 22.000 cư dân ban đầu.
Kể từ khi cuộc phản công mùa hè của Ukraine thất bại, người Nga đã giành được thế chủ động và đang cố gắng giành lại các thị trấn ở phía đông và phía nam, bao gồm cả Lyman.
Có vô số địa điểm khác đã bị tàn phá trên khắp Ukraine và quy mô của sự tàn phá là rất lớn. Có tới 150.000 ngôi nhà, ít nhất 3.000 trường phổ thông, đại học và vô số con đường, cửa hàng, đường phố và các tiện ích khác đã bị hư hại.
Ngân hàng Thế giới đã ước tính rằng việc tái thiết Ukraine sẽ tiêu tốn ít nhất 400 tỷ USD, điều này sẽ khiến đây trở thành sáng kiến tái thiết lớn nhất ở châu Âu kể từ Chiến tranh thế giới thứ hai. Những thành phố như thế này đã bị tàn phá nặng nề, khó có thể xây dựng lại và sẽ để lại những “vết sẹo” lâu dài trên đất Ukraine.
Lyman vẫn được xem là may mắn hơn những thị trấn lân cận như Bohorodychne và Dolyna, chúng gần như đã bị xóa sổ hoàn toàn khỏi bản đồ. Tại Bohorodychne, thị trấn này trước đây có hơn 1.000 dân, nhưng hiện tại đã không còn một bóng người, hầu như mọi tòa nhà đều bị hư hại hoặc phá hủy, chỉ có nhà thờ lớn màu xanh ở trung tâm bằng cách nào đó đã thoát khỏi bom. Những thành phố như thế này có thể đã bị tàn phá quá nặng để có thể được xây dựng lại và sẽ bị bỏ hoang trong nhiều thập kỷ tới.
Những nỗ lực của Ukraine
Tuy nhiên nhiều thành phố cũng đã được tái thiết một cách thần kỳ. Các thị trấn như Irpin và Bucha, những nơi từng diễn ra giao tranh ác liệt khi quân đội Nga áp sát Kiev, hiện đã thay đổi rất nhiều. Đường phố sạch sẽ không tì vết, nhiều người đi bộ trên đường và công viên. Chỉ có một số tòa nhà còn sót lại trong đống đổ nát - đây là những tòa nhà mà các quan chức nước ngoài được giới thiệu trong các chuyến thăm đến Ukraine. Phố Yablonska, nơi khét tiếng được cho là xảy ra vụ thảm sát dân thường, giờ đây trở thành một công trường xây dựng nhộn nhịp.
Một quan chức cấp cao của chính phủ Ukraine cho hay, “Bucha là một tấm gương sáng, thành phố này đã từng bị phá hủy. Nhưng họ có một cơ quan quản lý hiệu quả, bên cạnh đó, có nhiều vị khách nước ngoài đã đến thăm và họ đã cam kết tài trợ giúp xây dựng lại Bucha như hiện nay”.
Tuy nhiên có nhiều thành phố không được may mắn như vậy. Các nhà tài trợ có nỗi lo lắng dễ hiểu, họ lo sợ thị trấn sau khi được tái thiết xong lại sẽ bị phá hủy bởi một đợt giao tranh mới.
Người dân ở Posad-Pokrovske, một thị trấn nhỏ ở tỉnh Kherson đang sửa chữa mái nhà.
Điều này rất rõ ràng ở vùng Kherson. Tại ngôi làng nhỏ Myrne, không có công trình xây dựng quy mô lớn nào như ở Bucha. Thay vào đó, một số dân làng đang đóng những tấm ván gỗ vá lên mái nhà hoặc lắp kính vào các cửa sổ bị phá hủy. Họ vẫn chưa nhận được gì từ chính quyền địa phương. Trong trường hợp không có các khoản tài trợ tái thiết chính thức, một số doanh nhân đã thử các phương pháp không chính thống hơn để chuyển vốn thẳng đến các thành phố đang cần hỗ trợ.
Olegov, một người đến từ Lithuania, đang làm việc cho một tổ chức từ thiện của Mỹ, tổ chức cho một số thành phố ở Mỹ hợp tác với các thành phố cần hỗ trợ ở Ukraine. Để giúp Lyman, Olegov đã giúp tạo dựng mối quan hệ giữa thị trưởng Lyman và thị trưởng Westport, Connecticut của Mỹ, những người sẵn sàng hỗ trợ chi phí cho việc tái thiết.
“Đề xuất mà chúng tôi đưa ra là không sử dụng tiền của chính phủ vì điều đó sẽ rất khó khăn. Chúng tôi kêu gọi tài trợ tư nhân, đồng thời yêu cầu báo chí và các chính trị gia địa phương chia sẻ các liên kết tài trợ này trong các sự kiện quyên góp thường xuyên. Nó hoạt động rất hiệu quả ở Westport, đến nỗi các thị trưởng bắt đầu tìm đến chúng tôi”.
Số tiền này sẽ được sử dụng để sửa mái nhà, sửa nhà, điện, sưởi ấm và những thứ tương tự. “Vì vậy, bất kỳ yêu cầu nào họ đưa ra cho chúng tôi, chúng tôi sẽ ngay lập tức mua và giao hàng trong vòng vài ngày. Điều đó cho phép chúng tôi thực hiện việc này một cách nhanh chóng và hiệu quả”, Olegov chia sẻ với Popular Mechanics.
Liz Olegov ở Lyman, Ukraine.
Tuy nhiên, những khoản tài trợ tư nhân có thể huy động được cũng chỉ là một phần nhỏ so với những gì Ukraine cần. Một vấn đề khác là tham nhũng, ngay từ trước khi xung đột nổ ra, Ukraine thường xuyên được xếp hạng là một trong những quốc gia tham nhũng nhất ở châu Âu. Tương lai vẫn còn rất mờ mịt khi cuộc xung đột vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại, vì vậy việc tái thiết đất nước của Ukraine sẽ còn rất nhiều khó khăn và chi phí sẽ còn tăng lên nhiều lần.
