Chiều 5/5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở hội trường về: Đề nghị sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Việc thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.
Sau phiên thảo luận, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, với 452/452 đại biểu có mặt tán thành và thông qua Nghị quyết của Quốc hội về việc thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, với 446/446 đại biểu có mặt tán thành.
Trong đó, Nghị quyết về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 gồm 2 Điều. Cụ thể, Điều 1: Quyết định xem xét sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 để thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó tập trung vào các quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và việc phân định đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương.
Điều 2: Quốc hội thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 để chủ trì, phối hợp với các cơ quan thực hiện nhiệm vụ xây dựng dự án Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 và trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9.
Nêu ý kiến tại phiên thảo luận, các ĐBQH nhất trí cao sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 theo yêu cầu của thực tiễn. Lần sửa đổi, bổ sung này là một bước đi lịch sử, mang tính kiến tạo thể chế sâu rộng, đặt nền móng pháp lý cho việc tiếp tục đổi mới tổ chức bộ máy Nhà nước, phù hợp yêu cầu phát triển đất nước trong thời đại số và hội nhập quốc tế sâu rộng.
Theo ĐB Nguyễn Tâm Hùng, Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu, sau hơn một thập kỷ thực hiện, nhiều quy định của Hiến pháp năm 2013 dù đã góp phần ổn định tổ chức bộ máy và phát huy dân chủ, nhưng cũng đang bộc lộ những giới hạn và khoảng trống, nhất là trước yêu cầu tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả của bộ máy. Đặc biệt, trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính và chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Về nội dung đề nghị sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, ĐB Nguyễn Tâm Hùng đánh giá cao việc sửa đổi, bổ sung lần này tập trung vào 3 nội dung trọng yếu, đúng và trúng vào các nút thắt thể chế. Cụ thể, là tái định hình mô hình tổ chức chính quyền địa phương, loại bỏ sự cồng kềnh, giao thoa 3 cấp, giảm tầng nấc trung gian, để thực hiện hiệu quả mô hình chính quyền hành động nhanh, linh hoạt, tập trung và trách nhiệm; củng cố vai trò của Mặt trận tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội để không chỉ là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân mà phải là chủ thể có quyền năng giám sát thực chất, phản biện chính sách, tham gia thiết kế chính sách công; tạo cơ sở hiến định cho việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã - vốn là vấn đề chưa có tiền lệ, nhưng đang đặt ra cấp bách cần được Hiến pháp quy định trong thời điểm hiện nay.
Về thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013, ĐB Nguyễn Tâm Hùng cũng khẳng định đây là việc hoàn toàn cần thiết và đúng theo quy định tại Khoản 2 Điều 120 của Hiến pháp năm 2013. Thành phần của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 được đề xuất là những thanh viên tiêu biểu từ Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận tổ quốc và các bộ, ngành, bảo đảm bao quát, đa chiều về lý luận, thực tiễn và kỹ thuật lập hiến.
Đại biểu nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung pháp lần này đặt trên tinh thần kế thừa và đổi mới, đặc biệt là lấy dân làm gốc. Vì vậy, để Hiến pháp thật sự là bản kế ước giữa nhân dân và Nhà nước vì sự phát triển phồn thịnh của đất nước, đáp ứng kỳ vọng lớn lao của nhân dân, cử tri cả nước, thể hiện trách nhiệm lịch sử của Quốc hội khóa XV, đại biểu Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu đề nghị: "Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 chủ động xây dựng lộ trình tham vấn xã hội rộng rãi, khoa học để dân biết, dân bàn, dân góp ý và người dân đồng thuận cao. Xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật lập hiến theo hướng ngôn ngữ rõ ràng, nhất quán, tránh mở ấn để phải giải thích về sau. Hiến định mô hình chính quyền địa phương 2 cấp phù hợp với thực tiễn đổi mới của đất nước, để xây dựng nền hành chính hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; tái định hình tư duy quản trị quốc gia, đáp ứng yêu cầu đổi mới của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc".
Trước đó, trong phần thảo luận tại tổ sáng 5/5, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh một trong những nội dung rất quan trọng của kỳ họp thứ 9 là sửa đổi một số điều của Hiến pháp năm 2013. Tổng Bí thư yêu cầu việc sửa Hiến pháp phải đảm bảo quy trình theo đúng quy định, phải lấy ý kiến của nhân dân.
Đánh giá các cơ quan soạn thảo, Quốc hội, Chính phủ… đã chuẩn bị hết sức chu đáo, Tổng Bí thư nêu rõ, lần sửa đổi Hiến pháp này sẽ tập trung sửa một số điều phục vụ cho các yêu cầu cấp thiết trước mắt.
Nếu có thể xem xét sửa đổi căn bản Hiến pháp thì phải sau Đại hội XIV của Đảng, vì khi đó đã quyết định cương lĩnh, tổng kết 40 năm đổi mới và định hình phương hướng phát triển của đất nước trong giai đoạn tới.
