Giới phân tích cho rằng, sự sụp đổ của Ugledar – thị trấn tiền tuyến có tầm quan trọng chiến lược, nằm trên đỉnh một ngọn đồi cao khó có thể thay đổi tiến trình cuộc xung đột Nga-Ukraine. Nhưng việc mất khu vực này cho thấy vị thế ngày càng suy giảm của Kiev, một phần do các ranh giới đỏ khó lay chuyển của phương Tây.
Lý do Ukraine buộc phải rút lui
Ugledar – thị trấn mà các lực lượng Ukraine đã chiến đấu quyết liệt để giữ vững trong 2 năm qua, là khu đô thị mới nhất rơi vào tay Nga. Điều này diễn ra sau các cuộc giao tranh dữ dội trong mùa hè dọc theo mặt trận phía đông, trong đó, Kiev đã để mất nhiều km2 lãnh thổ.
Nhóm tác chiến-chiến lược Khortytsia của Ukraine ngày 2/10 chính thức xác nhận, quân đội Ukraine đã rút khỏi Ugledar. Họ lưu ý rằng, dù chịu tổn thất nặng nề nhưng Nga chỉ đạo lực lượng dự bị tiến hành các cuộc tấn công bên sườn trong nỗ lực giành quyền kiểm soát thành phố bằng mọi giá, điều này "làm suy yếu khả năng phòng thủ của các đơn vị Lực lượng vũ trang Ukraine" và khiến họ có nguy cơ bị bao vây.
“Trước tình thế đó, Bộ chỉ huy cấp cao của Ukraine đã cho phép rút các đơn vị khỏi Ugledar để bảo toàn nhân sự và thiết bị quân sự và chiếm giữ những vị trí khác, cũng như tiến hành các hoạt động tiếp theo", nhóm tác chiến-chiến lược Khortytsia tuyên bố
Thành trì Ugledar thất thủ cho thấy tình thế khó khăn của Ukraine ở thời điểm hiện tại. Theo giới phân tích, đây là hậu quả của việc Mỹ từ chối cho phép Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa của phương Tây tấn công các mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga. Điều này đã ngăn cản Kiev làm suy yếu năng lực chiến đấu của Moscow. Trong khi đó, Nga đang tăng cường kiểm soát các vùng không phận, chế tạo và triển khai các loại bom lượn trên không với sức công phá lớn mà Ukraine không thể đối phó hiệu quả. Các máy bay chiến đấu của Nga tiếp tục thả bom trên không xuống Ugledar, khiến binh sỹ Ukraine phải rút lui.
“Chiến thuật chính của Nga là bao vây chúng tôi từ hai bên sườn. Họ đã làm điều này liên tục trong 6 đến 7 tháng bằng các cuộc tấn công trên không liên tục. Nhờ chiến thuật này, họ đã làm cạn kiệt nguồn lực của chúng tôi”, ông Arsenii Prylipka, người đứng đầu văn phòng báo chí của Lữ đoàn 72 - đơn vị đã bảo vệ Ugledar từ tháng 8/2022, cho biết.
Việc quân đội Ukraine rút lui khỏi thị trấn Ugledar diễn ra sau khi Tổng thống Ukraine Zelensky có chuyến thăm Mỹ vào tuần trước. Cho đến nay, chính quyền Biden vẫn từ chối yêu cầu của Kiev muốn sử dụng Hệ thống tên lửa chiến thuật lục quân, hay ATACMS, để tấn công các sân bay của Nga cùng nhiều mục tiêu quan trọng khác. Trong chuyến thăm lần này, "Kế hoạch chiến thắng" của Tổng thống Zelensky đã bị một số người bác bỏ vì cho rằng đây là danh sách những mong muốn của Ukraine thay vì một kế hoạch hành động cụ thể.
Cách Nga phá vỡ phòng tuyến tại Ugledar
Sau 2 năm nỗ lực chiếm Ugledar nhưng không thành công, quân đội Nga đã đổi chiến thuật vào đầu năm 2024. Binh lính Nga bắt đầu tiến hành các cuộc tấn công ồ ạt từ phía bắc và phía nam, được hỗ trợ bởi khả năng tác chiến điện tử vượt trội, lính bộ binh đi xe máy, hỏa lực pháo binh, máy bay không người lái và bom lượn thả từ trên không.
Các nhà lập pháp Ukraine cho biết, họ đã mong đợi Mỹ bật đèn xanh để dùng vũ khí phương Tây tấn công lãnh thổ Nga từ nhiều tháng trước, nhưng điều đó đã không xảy ra. Chính quyền Biden đã từ chối bước qua lằn ranh đỏ này. Điều đó có nghĩa là các trung tâm chỉ huy và kiểm soát, trung tâm hậu cần và sân bay của Nga, nơi máy bay chiến đấu Nga mang theo bom lượn xuất kích, nằm ngoài tầm tấn công của lực lượng Ukraine.
Trung bình, Nga bắn gần 120 quả bom trên không mỗi ngày, ước tính lên đến khoảng 3.000 quả mỗi tháng. Bom lượn là vũ khí thời Liên Xô được trang bị cánh lái và công nghệ dẫn đường.
"Ukraine không thể thay đổi được cán cân sức mạnh còn Nga vẫn tiếp tục tấn công", ông Pavel Narozhnyi, người sáng lập tổ chức phi lợi nhuận Reactive Post, nơi cung cấp phụ tùng thay thế cho pháo binh, cho biết. Hết tháng này qua tháng khác, các cuộc tấn công không ngừng nghỉ của Nga cuối cùng đã làm xói mòn khả năng phòng thủ của Ukraine.
Sau hai năm giao tranh dữ dội, Lữ đoàn 72 của Ukraine đồn trú tại Ugledar đã rút khỏi vùng đất mà họ nỗ lực giữ vững suốt thời gian qua, do thiếu nhân lực, trang thiết bị và kiệt sức. Ông Prylipka nói rằng lữ đoàn sẽ ở lại cho đến phút cuối cùng khi việc bảo vệ Ugledar trở nên bất khả thi và kịch bản đó đã diễn ra vào tuần này.
"Nga đã tìm kiếm những điểm yếu trong khả năng phòng thủ của chúng tôi, liên tục thăm dò để tìm ra các tuyến đường xâm nhập thị trấn và khi họ tiến lên, họ đã cố gắng phá hủy toàn bộ thị trấn. Chúng tôi luôn bị hỏa lực của đối phương áp đảo", ông Prylipka cho biết.
Ugledar đóng vai trò là một pháo đài phòng thủ trên cao. Từ đó, binh lính Ukraine có thể quan sát lực lượng Nga đang tiến đến từ xa và việc phối hợp phản công rất dễ dàng. Nhưng lợi thế này giờ đây thuộc về lực lượng Nga.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Mỹ cho rằng, mặc dù có ý nghĩa chiến lược, Ugledar không phải là trung tâm hậu cần quan trọng đối với Kiev và lực lượng Nga đã kiểm soát hầu hết các tuyến đường chính qua thị trấn trước khi chiếm được nó. Việc tiếp cận của Ukraine đối các tuyến tiếp tế quan trọng khác vẫn được giữ vững.
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?
ISW cho biết, vẫn chưa rõ liệu quân đội Nga có đạt được tiến triển nhanh chóng sau khi chiếm được Ugledar trong tương lai gần hay không. Bây giờ họ sẽ phải dọn sạch hoàn toàn thị trấn "để biến nó thành một vị trí thuận lợi cho việc tiến hành các cuộc tấn công trong tương lai".
Chuyên gia Oleksandr Musiienko của Ukraine đánh giá, việc Nga kiểm soát các cao điểm chiến lược sẽ buộc Ukraine phải rút lui về các vị trí kiên cố.
"Ukraine cần xác định các vị trí và cao điểm kiên cố mà chúng ta có thể sử dụng để giành được chỗ đứng và giữ vững phòng tuyến. Mọi thứ sẽ phụ thuộc vào hành động tiếp theo của Nga. Họ có thể sẽ tiếp tục tiến về phía tây bắc hướng tới Kurakhove từ hướng này", ông Musiienko suy đoán.
Nhà phân tích này cũng không loại trừ khả năng quân đội Ukraine sẽ dần rút lui về Kurakhove, đến các thành phố và khu định cư nơi họ có thể giữ vững phòng tuyến tốt hơn. "Về cơ bản, chúng ta sẽ hình thành một vành đai thị trấn kiên cố nơi chúng ta có thể giữ vững phòng tuyến trong thời gian khá dài, theo kinh nghiệm trong quá khứ. Còn Nga có khả năng sẽ tập trung vào việc tiến quân ở các khu vực mở thông qua các khu định cư nhỏ", ông Musiienko nói.
Ông Musiienko cho rằng, quân đội Nga có thể làm mọi cách để bao vây Kurakhove và Pokrovsk, mà không tham gia ngay vào các trận chiến giành 2 khu định cư này, bởi họ cần phải tập hợp lại, chờ quân tiếp viện và tăng cường lực lượng.
Việc chiếm Ugledar là một phần trong nỗ lực của Nga nhằm giành quyền kiểm soát trung tâm hậu cần chiến lược Pokrovsk, chỉ cách đó 30 km về phía Bắc. Nếu chiếm được Pokrovsk, Nga có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến khả năng phòng thủ của Ukraine.
