Hồi đầu tháng 3/2023, Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg cảnh báo rằng, trận chiến dữ dội tại thành phố Bakhmut của Ukraine có thể kết thúc bằng chiến thắng của Nga trong vài ngày. 3 tuần sau đó, dự đoán của ông vẫn chưa thành hiện thực. Nga và Ukraine vẫn đang tranh giành quyền kiểm soát thành phố.
Binh sĩ Ukraine khai hỏa nhằm vào các vị trí của Nga trên tiền tuyến gần thành phố Bakhmut, vùng Donetsk, hôm 15/1. (Ảnh: Reuters).
Sự bế tắc đã khiến cả hai bên phải trả giá đắt khi chịu tổn thất lớn về nhân lực. Các trận đánh cũng gây thiệt hại nặng nề về đạn dược, xe cộ và thiết bị quân sự khác. Theo các chuyên gia, việc hai bên đổ quá nhiều nguồn lực vào Bakhmut có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng trong một cuộc xung đột rộng lớn hơn.
Khao khát giành chiến thắng
Các quan chức Mỹ cho biết, thành phố Bakhmut ở miền Đông Ukraine có ít giá trị về chiến lược và kinh tế, nhưng các trận đánh tại khu vực này diễn ra vào thời điểm cả Nga và Ukraine đều khao khát giành chiến thắng. Nếu Nga giành được quyền kiểm soát Bakhmut, thì thành công này có thể nâng cao tinh thần của các binh sỹ Nga, giúp Tổng thống Putin thuyết phục người dân Nga, cùng với các đối tác thân thiết Trung Quốc và Iran rằng Moscow đang đạt được nhiều bước tiến và vẫn duy trì sức mạnh trên chiến trường.
Giới phân tích cho rằng, ngay cả khi Nga giành quyền kiểm soát Bakhmut, cái giá mà nước này phải trả có lẽ sẽ rất đắt. Nhưng nếu không chiếm được thành phố này thì Moscow sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc kiểm soát toàn bộ các vùng lãnh thổ ở miền Đông Ukraine.
Đối với Ukraine cũng vậy, chiến thắng ở Bakhmut có thể giúp khích lệ tinh thần của các binh sỹ, biến thành phố trở thành biểu tượng của Ukraine về tinh thần kháng cự. Sau một mùa Đông đầy khắc nghiệt, Ukraine cần phải giành lợi thế để tiếp tục duy trì sự ủng hộ của phương Tây.
Tổng thống Zelensky ngày 30/3 cảnh báo, thất bại ở bất cứ nơi đâu trong giai đoạn này có thể khiến động lực chiến đấu của Ukraine suy giảm: “Chúng tôi không thể dừng bước vì cuộc chiến giống như một chiếc bánh với những mảnh ghép. Những mảnh ghép này là những chiến thắng nhỏ và những bước tiến nhỏ”. Bình luận của ông Zelensky dường như là sự thừa nhận, thất bại trong cuộc giao tranh kéo dài 7 tháng ở Bakhmut sẽ gây ra hậu quả chính trị to lớn, khi đó Ukraine phải chịu áp lực không chỉ từ các quốc gia ủng hộ mà còn từ trong nước".
Nhưng theo đuổi một trận chiến dài hơi tại Bakhmut cũng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với Ukraine. Nhiều quan chức phương Tây cảnh báo, việc dành quá nhiều nguồn lực và binh sĩ tinh nhuệ cho Bakhmut có thể ảnh hưởng tới kế hoạch phản công của Ukraine trong mùa xuân. Một số nguồn tin tiết lộ Kiev không chỉ muốn giành lại những vùng lãnh thổ đã mất thông qua cuộc phản công này mà còn muốn chia cắt các lực lượng Nga ở phía Đông và phía Nam.
Nhà phân tích Julian Barnes cho rằng, nếu cuộc phản công của Ukraine thất bại, chắc chắn sẽ có nhiều lời chỉ trích Ukraine đã đổ quá nhiều công sức cho một thành phố ít tầm quan trọng như Bakhmut. Nhưng theo ông, cũng có khả năng trận chiến tại Bakhmut sẽ giúp ích cho kế hoạch tấn công của Ukraine khi làm tiêu hao sinh lực đối phương. Theo ông Julian Barnes, tình trạng giao tranh ở Bakhmut được nhìn nhận và đánh giá như thế nào sẽ phụ thuộc vào những gì xảy ra trong thời gian tới và cách thức nó tác động tới giai đoạn tiếp theo của cuộc xung đột.
Đánh giá của các chỉ huy trên chiến trường
Đại tá Yevhen Mezhevikin, chỉ huy Nhóm Chiến thuật Adam ở Bakhmut cho biết, các cuộc tấn công của Nga đang chững lại và họ đang cố gắng phá vỡ thế gọng kìm mà Moskva tạo ra nhằm bao vây quân đội Ukraine tại Bakhmut.
“Tần suất của các cuộc tấn công đã giảm xuống nhiều lần. Trước đây, các lực lượng Nga thường tấn công đồng thời từ mọi hướng, theo nhóm không dưới 20, 30 hoặc 40 người nhưng con số này đang giảm dần”, ông Mezhevikin nói.
Đánh giá của ông Mezhevikin cũng trùng khớp với đánh giá của Tướng Valery Zaluzhnyi – Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine và ông Oleksandr Syrsky chỉ huy lực lượng mặt đất của Ukraine. Cả hai quan chức này đều cho biết, tình hình tại Bakhmut đang ổn định trong những ngày gần đây.
Tuy vậy, Mezhevikin thừa nhận Nga vẫn còn những sư đoàn mạnh được triển khai để bảo vệ các cứ điểm phòng thủ quan trọng. Ở sườn phía bắc và phía nam thành phố, các lực lượng Nga đang chiến đấu với những đơn vị cơ động nhất của Ukraine. Trong khi trung trung tâm Bakhmut vẫn là một điểm nóng, nơi quân đội Nga đang tấn công với lực lượng đáng kể. "Tất cả những gì quân đội Nga đang làm là cố gắng tiến công qua thành phố, vì các tòa nhà sẽ bảo vệ họ khỏi hỏa lực", ông Mezhivikin lưu ý.
New York Times dẫn lời các binh sỹ Ukraine đang chiến đấu bên trong thành phố cho biết, quân đội Nga đã tập trung nỗ lực tiến qua trung tâm thành phố bằng cách sử dụng pháo hạng nặng và oanh tạc từ trên không, phá hủy từng dãy nhà nơi Ukraine sử dụng để kháng cự. Một số đơn vị Ukraine đã bị tổn thất nặng nề và cần được luân chuyển hoặc cần có sự yểm trợ của các đơn vị khác.
“Bakhmut giống như một trường bắn với các cơn mưa đạn pháo trút xuống đầu chúng tôi. Làn sóng tấn công mới dội đến từ mọi hướng, cả ở phía bắc lẫn phía nam. Tại trung tâm thành phố việc giữ vững các vị trí vô cùng khó khăn”.
Ông Serhii Filimonov, chỉ huy của một đại đội tấn công ở Bakhmut cho biết, các trận giao tranh diễn ra rất ác liệt. Quan chức này cũng hoài nghi về giá trị của việc bảo vệ Bakhmut với cái giá phải trả là Ukraine mất đi một số lực lượng đặc nhiệm tốt nhất.
