Thiên tai năm 2024 gây thiệt hại thiên tai hơn 84.900 tỷ đồng
Ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, tính đến 25/12/2024, trên biển Đông đã có 10 cơn bão và 1 áp thấp nhiệt đới, ít hơn khoảng 2 cơn so với trung bình nhiều năm (TBNN). Trong đó có 4 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta (các cơn bão số 2, 3, 4 và 6).
Đặc biệt, bão số 3 (YAGI) được đánh giá là mạnh nhất trong vòng 30 năm trở lại đây. Bão đổ bộ vào khu vực Quảng Ninh - Hải Phòng với gió mạnh cấp 10-12, giật cấp 13-15 (riêng trạm Bãi Cháy ở độ cao 34m quan trắc được gió mạnh cấp 14, giật cấp 17). Các tỉnh phía Đông Bắc Bộ có gió mạnh cấp 8-10, giật 12-14. Thành phố Hà Nội có gió mạnh cấp 6-7, giật cấp 9. Về mưa lớn trên diện rộng, tính đến ngày 15/12, trên cả nước đã xảy ra 21 đợt. Trong đó, đáng chú ý là đợt mưa lớn từ đêm 6 - 12/9 do ảnh hưởng của cơn bão số 3 ở Bắc Bộ. Có tới 83/84 trạm đo ở Bắc Bộ ghi nhận lượng mưa cao hơn 4-6 lần so với TBNN trong 10 ngày đầu tháng 9. Đợt mưa này đã gây lũ lớn ở Bắc Bộ và gây sạt lở đất nghiêm trọng ở các tỉnh vùng núi và trung du.
Nếu từ tháng 6 - 8, các sông ở Bắc Bộ chỉ có lũ nhỏ thì sang tháng 9, trên phần lớn các sông ở Bắc Bộ đã xuất hiện đợt lũ lớn và lũ lịch sử do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 3. Mực nước đỉnh lũ trên sông Thao, sông Lô, sông Cầu, sông Thương, sông Lục Nam, sông Thái Bình, sông Hoàng Long và nhiều sông suối khu vực hạ lưu sông Hồng-Thái Bình và cửa sông ven biển đều vượt mức báo động 3. Lũ lớn kéo theo ngập lụt sâu diện rộng từ ngày 7 - 15/9 ở các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Thái Nguyên, Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Bắc Kạn và các tỉnh Đồng bằng Bắc Bộ (Hà Nam, Hà Nội, Ninh Bình, Nam Định, Thái Bình, Hưng Yên, Hải Dương...), gây thiệt hại lớn đến người và tài sản.
Trong năm 2024 cũng đã xảy ra 39 đợt lũ quét và sạt lở đất nghiêm trọng trên phạm vi 32 tỉnh thuộc khu vực trung du và miền núi các tỉnh Bắc Bộ, Trung Bộ và Tây Nguyên. Phần lớn đều gây thiệt hại về người và tài sản, đặc biệt là ở khu vực vùng núi các tỉnh Bắc Bộ. Thiệt hại nặng nề nhất là ở các tỉnh Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái và Cao Bằng. Bên cạnh đó, thống kê cho thấy tổng cộng đã có 18 đợt không khí lạnh, 19 đợt nắng nóng trên phạm vi cả nước; tình trạng hạn mặn diễn ra sớm ở đồng bằng sông Cửu Long, thiếu nước nghiêm trọng tại Trung Bộ và Tây Nguyên... Nhiều đợt mưa dông trên diện rộng kèm các hiện tượng dông, lốc, sét gây thiệt hại về người và tài sản. Mưa lớn cục bộ gây ngập lụt tại các vùng trũng, thấp và các đô thị nhiều vùng trên cả nước.
Theo Thứ trưởngNguyễn Hoàng Hiệp, dù chưa hết năm 2024 song từ đầu năm đến nay, thiên tai ở nước ta xảy ra rất khốc liệt, cực đoan với nhiều loại hình thiên tai tại khắp các vùng miền trên cả nước. Đến nay, đã xảy ra 9 cơn bão, 1 áp thấp nhiệt đới, 232 trận mưa lớn, ngập úng, lũ, lũ quét, sạt lở đất; nhiều trận dông lốc, động đất và gió mạnh, sóng lớn trên biển. Đặc biệt, bão số 3 (bão Yagi, từ 3 - 8/9/2024) là cơn bão mạnh nhất trong 30 năm qua trên biển Đông và trong 70 năm qua trên đất liền. Bão có nhiều đặc điểm chưa từng có tiền lệ, là cơn bão có cường độ rất mạnh, sức tàn phá rất lớn, thời gian lưu bão trên đất liền kéo dài, phạm vi ảnh hưởng rất rộng; hoàn lưu bão gây mưa lớn diện rộng toàn Bắc Bộ và Thanh Hóa.
Thống kê cho thấy, đây là một trong những đợt thiên tai nghiêm trọng, khốc liệt chưa từng có trong rất nhiều năm qua ở Bắc Bộ, là trận lũ lớn nhất kể từ năm 1971 trên toàn bộ lưu vực đồng bằng sông Hồng, sông Thái Bình; xảy ra gần như đồng thời các loại hình thiên tai đặc biệt nguy hiểm (bão rất mạnh, lũ lớn, đặc biệt lớn; ngập lụt và lũ quét, sạt lở đất, ngập lụt xảy ra trên diện rộng); tác động, ảnh hưởng nặng nề đến hầu hết các hoạt động kinh tế xã hội, thiết chế hạ tầng từ vùng biển đến đồng bằng, trung du và miền núi.
“Bão số 3 và mưa lũ sau bão đã làm 345 người chết và mất tích, gây thiệt hại rất lớn về nông nghiệp; hệ thống cơ sở hạ tầng điện lực, thông tin liên lạc, giao thông, y tế, giáo dục; tổng thiệt hại về kinh tế ước tính trên 81.700 tỷ đồng. Thiên tai năm 2024 đã làm 514 người chết, mất tích (gấp 3,04 lần so với năm 2023 và 2,44 lần trung bình 10 năm từ 2014-2023); 2.207 người bị thương. Thiệt hại về kinh tế ước tính khoảng 88.748 tỷ đồng (gấp 9,52 lần với năm 2023 và 4,19 lần trung bình 10 năm từ 2014-2023)", Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp chia sẻ.
Đối với hệ thống đê điều, cơ quan chức năng và địa phương đã phát hiện, xử lý kịp thời hơn 800 sự cố đê điều, giữ vững an toàn cho hệ thống đê, nhất là các tuyến đê từ cấp III đến cấp đặc biệt. Tuy nhiên, cùng với kết quả đạt được, đợt mưa lũ vừa qua cũng bộc lộ những mặt còn tồn tại, hạn chế trong công tác hộ đê, xử lý sự cố.
Căng mình ứng phó, không để xảy ra thảm họa
Ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, năm 2024 là năm nóng nhất trong lịch sử thế giới. Ở Việt Nam, đã xảy ra 21/22 loại hình thiên tai. Sau những tháng đầu năm hạn hán tại các tỉnh phía Nam do ảnh hưởng của hiện tượng Elnino là bão mạnh, mưa lũ lớn, sạt lở đất, lũ quét trên diện rất rộng tại Bắc Bộ; mưa lũ lớn ở Trung Bộ.
"Trong năm vừa qua, đặc biệt trong cơn bão số 3 Yagi, lực lượng phòng, chống thiên tai đã phải đối mặt với các tình huống khó khăn nhất trong nhiều năm qua. Căng thẳng nhất là từ 9-11/9 khi liên tục các thông tin về sự thiệt hại, mất mát lớn về người do lũ quét, sạt lở đất tại các tỉnh Lào Cai, Cao Bằng, Yên Bái,… báo cáo về. Lũ lớn, đặc biệt lớn vượt lịch sử xuất hiện trên nhiều tuyến sông và gây ra 805 sự cố trên địa bàn 15 tỉnh/thành phố với rất nhiều loại hình sự cố như sự cố cống, sạt lở mái, thân đê, lỗ rò, đùn sủi… Trong đó, có đến 99 sự cố cống, là loại sự cố nguy hiểm uy hiếp đến an toàn đê, điển hình như sự cố lùng mang cống tiêu Nổ Thôn, đê tả Mã, tỉnh Thanh Hóa. Đây là sự cố đặc biệt nguy hiểm, có diễn biến phức tạp, nếu không kịp thời xử lý sẽ dẫn đến nguy cơ vỡ đê", ông Nguyễn Văn Tiến cho hay.
Với phương châm "4 tại chỗ", các địa phương đã khẩn trương huy động lực lượng công an, quân đội và dân quân tự vệ (tổng số khoảng 380 người), máy móc, phương tiện, vật tư, kịp thời xử lý sự cố, đảm bảo an toàn cho tuyến đê, cho khu vực bảo vệ bên trong gồm 14 xã, thị trấn của huyện Vĩnh Lộc với diện tích khoảng 7.515 ha và 59.000 người. Vận hành đảm bảo an toàn tuyệt đối cho các hồ chứa trên lưu vực sông Hồng, trong các ngày từ 10-12/9 có thời điểm hồ Thác Bà đạt mực nước 59,84m, đã vượt mực nước dâng bình thường 1,84m; lưu lượng về hồ rất lớn đạt 5.620 m3/s, vượt quá năng lực xả tối đa của hồ là 3.225m3/s (gấp 1,74 lần); lãnh đạo Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã trực tiếp ở hiện trường để tham mưu, báo cáo Thủ tướng Chính phủ phương án xử lý nếu mực nước hồ tiếp tục tăng lên mực nước lũ kiểm tra như dự báo; đồng thời hồ Tuyên Quang lũ về rất lớn (trên 6.000 m3/s), gần đạt mực nước dâng bình thường và hồ đã phải mở toàn bộ 8 cửa xả đáy (ngày 9/9) để đảm bảo an toàn cho công trình. Những công trình hồ chứa này nếu bị sự cố thì sẽ là thảm họa cho vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Theo Phó Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai, thiên tai năm 2024 để lại những bài học lớn về tổ chức, chỉ đạo phối hợp liên ngành phòng, chống thiên tai liên quan đến thể chế, hạ tầng, nhân lực,… Vì vậy, cần rà soát, điều chỉnh thể chế, chính sách, quy hoạch, kế hoạch, lồng ghép nội dung phòng, chống thiên tai vào quy hoạch, kế hoạch phát triển ngành, kinh tế - xã hội để xây dựng xã hội an toàn trước thiên tai; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, hiệu lực, hiệu quả trong thời gian tới, cần thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp hướng đến mục tiêu "Từ ứng phó đến hành động sớm, tăng cường khả năng chống chịu".
Hiện nay Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai đang được giao chủ trì triển khai một số cam kết quốc tế về giảm nhẹ rủi ro thiên tai bao gồm: Nhóm công tác APEC về Ứng phó tình trạng khẩn cấp (EPWG), Khung Sendai về Giảm nhẹ rui ro thiên tai 2015-2030, Hợp tác ASEAN về Quản lý thiên tai, Trung tâm Giảm nhẹ thiên tai Châu Á (ADRC), thực hiện nhiệm vụ Đối tác giảm nhẹ rủi ro thiên tai và là đầu mối tham gia các cơ chế về hợp tác đa phương và song phương trong phòng, chống thiên tai.
