Nửa thế kỷ trước, tháng 4/1975, chiến thắng Long Khánh mở toang cánh cửa phía Đông, tạo đà cho đại quân tiến vào giải phóng Sài Gòn. 50 năm sau, ký ức về trận đánh đập tan "cánh cửa thép" vẫn vẹn nguyên trong lòng những người lính năm xưa, những chứng nhân lịch sử của một thời bom đạn.
Ký ức của những người trong cuộc
Xuân Lộc, địa danh được mệnh danh là “Cánh cửa thép”, giữ vị trí chiến lược sống còn trong hệ thống phòng thủ của Mỹ và chính quyền Sài Gòn trước đây. Tại chính TP.Long Khánh (vốn được tách ra từ huyện Xuân Lộc sau này), trận đánh quyết định của chiến dịch Xuân Lộc – Long Khánh đã diễn ra.
Ông Phạm Quốc Thân, nguyên Chủ tịch Hội Cựu chiến binh TP.Long Khánh, bồi hồi nhớ lại, trận đánh 12 ngày đêm giải phóng Xuân Lộc - Long Khánh (9/4 - 21/4) là khoảnh khắc ác liệt nhất trong cuộc đời binh nghiệp của ông.
Theo ông, trận đánh kéo dài, khốc liệt và gây ra những hy sinh vô cùng lớn. Để Long Khánh được giải phóng, biết bao đồng chí, đồng bào đã ngã xuống.
Vào thời điểm đó, ông Thân là chiến sĩ thuộc Sư đoàn 341, Quân đoàn 4, trực tiếp tham gia chiến dịch 12 ngày đêm.
Bắt đầu từ 5h30 sáng 9/4, mũi tiến công của đơn vị ông Thân đã đánh thẳng vào thị xã Long Khánh.
Quân địch chống trả quyết liệt, nhiều hướng tấn công của ta bị chặn đứng. Chỉ có mũi tiến công của đơn vị ông Thân dũng cảm chiếm được Dinh Tỉnh trưởng (Tòa Hành chính tỉnh Long Khánh) và cắm lá cờ chiến thắng trên nóc tòa nhà.
Tuy nhiên, do thương vong lớn và tình hình chiến sự diễn biến phức tạp, cấp trên đã lệnh rút quân, chuyển sang chiến thuật vừa tiêu hao địch, vừa bao vây, ngăn chặn quân tiếp viện.
Ông Phạm Quốc Thân nhớ lại: "Áp lực mình bao vây diệt viện, rồi áp lực của cánh quân duyên hải đánh vào giải phóng Phan Rang – Phan Thiết buộc địch phải tính đến đường bỏ căn cứ bỏ chạy".
Trong đêm 20/4, cơn mưa lớn trút xuống Long Khánh. Lợi dụng đêm tối, quân địch bắn pháo dữ dội. Sau này, ta mới biết được mục đích của hành động này là để nghi binh trước khi rút chạy. Sáng ngày 21/4, quân ta hoàn toàn giải phóng Long Khánh.
Để có được chiến thắng này, ông Thân nghẹn ngào cho biết, chỉ riêng Sư đoàn của ông đã có hơn 1.200 cán bộ, chiến sĩ bị thương và hy sinh.
Ông xúc động nói, biết bao xương máu của đồng chí, đồng bào đã đổ xuống mảnh đất này, đổi lấy thành quả hòa bình ngày hôm nay.
"Chúng ta những người còn sống, những người tiếp bước sau này thì phải biết ơn thế hệ đi trước, xương máu của đồng chí, đồng bào đổ xuống cho mảnh đất này đơm hoa, kết trái", ông Thân cho biết.
Thế hệ sau tiếp nối truyền thống
50 năm đã trôi qua, ký ức về trận quyết chiến tại Long Khánh vẫn in đậm trong tâm trí ông Nguyễn Tá Dẫn, nguyên Trung đội phó Trung đội Trinh sát, Tiểu đoàn 28 Đặc công, Sư đoàn 7, Quân đoàn 4. Trước những trận đánh lớn, ông Dẫn nhận nhiệm vụ trinh sát, nghiên cứu địa bàn Long Khánh.
Theo kế hoạch ban đầu, đơn vị đặc công có nhiệm vụ đánh mật tập vào Dinh Tỉnh trưởng Long Khánh, đầu não của địch. Tuy nhiên, do tình hình chiến sự diễn biến nhanh chóng, cả Sư đoàn đã được lệnh tập trung tấn công vào trận địa này từ ngày 9/4.
Đến ngày 13/4, ông Dẫn nhận lệnh kết thúc nhiệm vụ trinh sát, chuyển sang xác định hướng rút lui của địch để các đơn vị ta tổ chức đánh chặn. Từ đêm 20 đến sáng ngày 21/4, quân địch rút về hướng Vũng Tàu. Đơn vị của ông Dẫn phối hợp với lực lượng địa phương chặn đánh tại Đèo Con Rắn và bắt sống Tỉnh trưởng Long Khánh.
Sau chiến thắng của chiến dịch giải phóng Long Khánh – Xuân Lộc, ông Dẫn được chuyển ngành về công tác tại địa phương và lập gia đình. Sau khi nghỉ hưu, ông Dẫn vẫn tích cực tham gia công tác chính quyền tại khu phố.
Ông chia sẻ, dù trở về với cuộc sống đời thường, tinh thần của người lính năm xưa vẫn luôn gắn bó trong mỗi cựu chiến binh.
"Đến bây giờ ở khu phố đã xây dựng được quỹ Tấm lòng nhân ái, mọi người đều hưởng ứng. Nhiều anh em thương binh bỏ đồng tiền thương tật ra để ủng hộ vào quỹ, giúp đỡ những gia đình thật sự khó khăn", ông Dẫn chia sẻ.
Những thế hệ sinh ra và lớn lên trong hòa bình tại TP.Long Khánh như cô Hà Thị Minh Thảo, giáo viên Trường THCS Hồ Thị Hương, luôn trân trọng và biết ơn sự hy sinh to lớn của các thế hệ đi trước.
Sinh năm 1975, đúng vào thời điểm đất nước hoàn toàn thống nhất và độc lập, mỗi khi tháng 4 lịch sử trở về, cô Thảo luôn trào dâng những cảm xúc đặc biệt.
Cô Thảo chia sẻ, trong 50 năm gắn bó và chứng kiến sự thay da đổi thịt của TP.Long Khánh, cô càng thêm tự hào khi được góp phần vào sự phát triển của quê hương.
Trên mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội, Long Khánh đã đạt được nhiều thành tựu đáng tự hào. Đường xá ngày càng khang trang, sạch đẹp, đời sống người dân không ngừng được nâng cao.
Với vai trò là một nhà giáo, người ươm mầm tương lai, cô Thảo luôn tâm niệm về việc gìn giữ và truyền lại cho thế hệ sau lòng biết ơn sâu sắc đối với những người đã hy sinh, để các em tiếp nối truyền thống lịch sử hào hùng của Long Khánh.
"Quyết tâm của tôi là dạy các em về tình yêu thương quê hương Long Khánh. Ngành giáo dục đã có những cuộc thi tìm hiểu lịch sử phát triển của Long Khánh. Trong nhà trường, chúng tôi chú trọng tổ chức các sân chơi tìm hiểu cội nguồn, các di tích lịch sử trên địa bàn", cô Thảo cho biết.
Những ký ức về trận chiến quyết định trong chiến dịch Xuân Lộc – Long Khánh của các cựu chiến binh vẫn sống mãi. Thế hệ trẻ Long Khánh hôm nay đang tiếp tục gìn giữ và phát huy truyền thống đó, viết tiếp những trang sử vàng chói lọi mà thế hệ cha anh đã dày công xây dựng.
.png "Khi âm nhạc là cách kể chuyện giản dị nhất về Tổ quốc")
